Fréttablaðið - 03.12.2019, Qupperneq 12

Kolefnishlutlaus
árið 2025
Ein stærsta áskorun mannkyns á næstu áratugum
er að fást við loftslagsbreytingar. Endurnýjanleg
orkuvinnsla er hluti af lausninni og þar leikur
Landsvirkjun stórt hlutverk.
Markmið okkar er að ná kolefnishlutleysi árið 2025.
Á fundinum kynnum við nýja aðgerðaáætlun til
að ná því metnaðarfulla markmiði.
Opinn fundur um aðgerðir
á tímum loftslagsbreytinga
Nauthóll
4. des. 2019
kl. 14.00 – 15.30
Verið velkomin
Skráning á
landsvirkjun.is
Opnun fundar
Kristín Linda Árnadóttir,
aðstoðarforstjóri
Nauðsyn á kolefnishlutleysi
Halldór Þorgeirsson,
formaður Loftslagsráðs
Aðgerðaáætlun um
kolefnishlutleysi 2025
Jóna Bjarnadóttir,
forstöðumaður umhverfis og auðlinda
Jóhanna Hlín Auðunsdóttir,
sérfræðingur í umhverfisstjórnun
Viðhorf til loftslagsmála
Ólafur Elínarson,
sviðsstjóri markaðsrannsókna Gallup
Loftslagsmál og grænar lausnir
Eggert Benedikt Guðmundsson,
forstöðumaður Grænvangs
Íslendingar eru sammála því að auðlindir hafsins í kringum landið þeirra séu sameiginleg
eign þjóðarinnar. Um það standa
engar deilur. Menn eru hins vegar
ekki sammála um það hvernig
eigi að nýta hana þjóðinni til sem
mestra hagsbóta. Sumir eru á þeirri
skoðun að það sé best gert með því
kvótakerfi sem nú er við lýði, aðrir
halda því fram að það kerfi hlúi
bara að útgerðarfyrirtækjunum á
kostnað þjóðarinnar. Allir segjast
þó vera á þeirri skoðun að það séu
hagsmunir þjóðarinnar sem eigi
að ráða ferð, sama hvaða kerfi sé
notað til þess að stjórna veiðunum.
Skýrsla sem Verðlagsstofa skipta-
verðs gerði um samanburð á verði
makríls á Íslandi og í Noregi á árun-
um 2012 til 2018 bendir hins vegar
til þess að svo sé ekki, í það minnsta
ekki alltaf. Þar sést að verð á makríl
sem hráefni án tillits til ráðstöf-
unar sem var landað í Noregi var
að meðaltali 227% hærra en á þeim
sem var landað á Íslandi. Árið 2018
var þessi munur um það bil 300%.
Það er heimsmarkaður á makríl
þannig að verðið í Noregi markaðist
af heimsmarkaðsverðinu. Verðið á
Íslandi markaðist af einhverju allt
öðru. Heildartekjur útgerðarinnar
íslensku af makríl á því ári voru um
25 milljarðar, þannig að einhvers
staðar hurfu 50 milljarðar af verð-
mætinu við það eitt að makrílnum
var landað á Íslandi. Það sem meira
er þá sveiflaðist verðlag á aflanum
sem var landað í Noregi eftir því
hvernig heimsmarkaðsverð á mak-
ríl þróaðist. Á Íslandi var verðið
nokkurn veginn það sama allt árið
um kring, sem þýðir einfaldlega
að það var ekki einungis þrisvar
sinnum lægra heldur líka með öllu
óháð raunverulegu verðmæti mak-
rílsins. Og síðan hitt, það hlýtur
að hafa verið verðsamráð meðal
kaupendanna. Það ku vera nokkuð
einhlít regla að útgerðarfyrirtækin
stóru sem veiddu makrílinn eigi líka
vinnslufyrirtækin og söluaðilana.
Sagan segir að makríllinn hafi síðan
verið seldur frá Íslandi til erlendra
fyrirtækja í eigu útgerðarfyrirtækj-
anna. Á síðasta ári var meðalverð
sem fékkst fyrir íslenska makrílinn
65% lægra en fyrir þann norska.
Það var sem sagt prýðilegt tæki-
færi fyrir þessi erlendu fyrirtæki
í eigu íslenskrar útgerðar til þess
að selja makrílinn áfram á miklu
hærra verði. Ef það sem að ofan
greinir er rétt þá eru af leiðingar
þess að útgerðirnar hafi gerst sekar
um þjófnað, skattsvik og peninga-
þvætti:
1. Sjómenn sem veiddu makrílinn
voru hlunnfarnir svo að um
munar. Það má leiða að því rök
að útgerðirnar hafi stolið af þeim
stórfé.
2. Útgerðirnar stálu ekki bara fé
af sjómönnunum heldur líka
sveitarfélögunum þar sem þeir
greiddu sín opinberu gjöld.
3. Útgerðirnar hlunnfóru sveitar-
félögin með því að greiða ekki
hafnargjöld í samræmi við raun-
verulegt verðmæti aflans.
4. Útgerðirnar gáfu erlendum
félögum, sem þær áttu, hluta af
tekjum sínum og greiddu þar af
leiðandi ekki af þeim skatt.
5. Útgerðirnar stunduðu peninga-
þvætti í gegnum félögin, sem
þær áttu í útlöndum. Útgerð-
irnar notuðu félögin til þess að
fela tekjur og koma þeim undan
skatti.
Nú veit ég ekki hvort þetta er eins
og að ofan var rakið og vona sannar-
Landráð?
Kári Stefánsson
forstjóri
Íslenskrar
erfðagrein-
ingar
lega að svo sé ekki. Skýrsla Verðlags-
stofu skiptaverðs bendir hins vegar
til þess að svo gæti verið, án þess að
ég vilji leggja mat á líkurnar. En þar
sem um er að ræða þann möguleika
að það sé verið að stela af sameigin-
legri auðlind þjóðarinnar verður
að rannsaka þetta ofan í kjölinn og
það sem meira er, Alþingi verður að
sjá til þess að það verði gert f ljótt
og á heiðarlegan máta. Það er ekki
síður mikilvægt fyrir útgerðina en
þjóðina alla. Það vekur hins vegar
hjá mér óhug að það lítur út fyrir að
þetta mál hafi nú þegar verið rætt
✿ Makrílvinnsla og -bræðsla
195 kr.
155
115
75
35
184,7
130,9
139,2
169,1
124,8
177,6
160,0
51,2 49,1 51,6
40,0 42,6 37,9
45,1
n Ísland n Noregur
Á árinu 2018
er meðalverð
á öllum makríl
(til bræðslu og
vinnslu) 294%
hærra í Noregi
en á Íslandi.
Heimild:
Skýrsla Verðlagsstofu
skiptaverðs
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
bæði í þingnefndum og á fundum
þingflokka stjórnmálaflokkanna,
án þess að þeim hafi fundist ástæða
til þess að gera nokkurn skapaðan
hlut í málinu. Það má geta sér til
um heildarstærð þessa máls með
því að horfa til þess að á síðustu sjö
árum hafa um það bil 300 milljarðar
króna af norsku verðmæti makríls
horfið við það eitt að honum var
landað á Íslandi. Hvernig skyldi
dæmið líta út ef við tækjum með í
reikninginn allar tegundir fiskjar
sem útgerðarfyrirtækin veiða við
strendur landsins?
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 11Þ R I Ð J U D A G U R 3 . D E S E M B E R 2 0 1 9