Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2018, Blaðsíða 139

Enda þótt ýmislegt smálegt hafi hér verið tínt til skal ítrekað að
íðorðaskrár þessar með skýringum eru til mikillar fyrirmyndar og auka
gildi verksins verulega.
5.2 Myndir og kort
Það verður að segjast að vel hefði mátt hafa fleiri kort og skýrari þar sem
fjallað er um einstök atriði í máli og samfélagsháttum. Þetta aðfinnslu-
atriði kann þó að vera léttvægara í hugum norskra lesenda heldur en það
er með mínum augum sem útlendings; jafnvel þeir sem þekkja svolítið til
í Noregi kveikja ekki alltaf á perunni sjálfkrafa þegar dalir, bæir og
byggðarlög eru nefnd á nafn. Fyrir ókunnuga hefði t.d. verið ákjósanlegra
að hafa kort þar sem sæist hvar í Noregi Hallingdal (Haddingjadalur) er
heldur en ljósmyndina af 19. aldar málverki af sveitinni (I:236). Kortið á
bls. II:169 um mállýskusvæði á norrænum tíma er hins vegar til fyrir-
myndar. Og sama er að segja um kortin í köflum Sandøys um þróun
talaðrar norsku frá 1600 til miðrar 20. aldar (II:190–231).
Sumar myndanna í Norsk språkhistorie I–IV hafa að mínu mati tak-
markaða tengingu við textann. Það er t.d. vel í lagt að leggja heila blaðsíðu
undir tvær myndir af fiðrildum (I:451), annars vegar á flugi og hins vegar
á skordýrasafni; tengingin er sú að í bókartextanum er vitnað til myndlík-
ingar Jean Aitchison um annars vegar orð í notkun (sbr. lifandi fiðrildi)
og hins vegar orð í orðabók „som ei samling av døde sommarfuglar som
er pinna fast, klassifiserte og systematiserte“ (I:452). Og ekki átta ég mig
heldur vel á því hvaða erindi útskorin ölkrús frá Guðbrandsdal á við les-
andann (IV:392). Í samræmi við gamalgrónar hefðir er ritið nokkuð
skreytt með myndum af (karl)málfræðingum fyrri tíma.15
Vissulega má segja að hvers konar myndir geri sitt til að létta yfirbragð
ritverka af slíku risaumfangi sem Norsk språkhistorie I–IV er. Þær geta
líka verið ágætlega skemmtilegar, t.d. er viss húmor í myndinni af Gustav
Indrebø með grautarpott (III:110).
Konungsskuggsjá virðist vera hugleikin aðstandendum ritsins: á
a.m.k. fjórum ólíkum stöðum er splæst í heilsíðumyndir úr henni en úr
mismunandi handritum: AM 243 b alfa fol. (I:333 og IV:238), AM 243 e
Saga máls og samfélags 139
15 Ef litið er til gamans í þriggja binda verkið Íslensk tunga (2005) til samanburðar
kemur í ljós að í fyrsta bindinu eru tvær mannamyndir, af Rasmusi Rask og Alexander
Jóhannessyni, og í öðru bindinu tíu slíkar myndir, í kaflanum um rannsóknarsögu íslensk-
unnar. En engin málfræðingamynd er í þriðja bindinu.