Bændablaðið - 09.02.2017, Blaðsíða 36

36 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. febrúar 2017
Evrópa er stærsti framleiðandi
minka- og refaskinna í heimin-
um. Um 63% minkafelda og 70%
refafelda sem framleiddir eru í
heiminum koma af dýrum sem
alin eru í Evrópu.
Af loðdýraskinnum eru minka-
skinn eftirsóttust og er núverandi
heimsframleiðsla þeirra um 56
milljón skinn á ári en fór mest í 82
milljón skinn 2015. Danir framleiða
allra þjóða mest af minkaskinnum í
heiminum, tæp 18 milljón skinn á
ári. Önnur stórframleiðslulönd eru
Noregur, Svíþjóð, Holland, Pólland,
Rússland, Kína, Bandaríkin og
Ísland.
Loðdýrarækt hefur verið skrykkj-
ótt á Íslandi. Afkoman verið góð
þegar heimsmarkaðsverð á skinn-
um hefur verið hátt en verri þegar
verð er lágt. Skráðir framleiðendur
á Íslandi voru 32 árið 2015, þar af
voru tveir framleiðendur skráðir á
tveimur búum. Heildarframleiðsla
á minkaskinnum hér á landi er milli
180 og 200 þúsund skinn.
Auk minka og refa eru kanínur,
hundar og kettir víða í heiminum
aldir til loðskinnaframleiðslu. Önnur
dýr en minkur og refur sem flutt hafa
verið til Íslands til loðdýraeldis eru
nútríur, Myocastor coypus, sem er
vatna- eða fenjabjór, þvottabirnir,
Procyon lotor, og ildur, Mustela
putorius, sem er smávaxið dýr af
marðarætt.
Loðdýrarækt er bönnuð í
nokkrum ríkjum heims vegna dýra-
verndunarsjónarmiða, þar á meðal í
Austurríki, Króatíu og Bretlandi. Í
Sviss gilda svo strangar reglur um
ræktunina að hún hefur lagst af í
landinu.
Minkur
Uppruni minka er í Norður-Ameríku.
Minkar eru rándýr af marðarætt sem
kallast á latínu Mustela vision og
eru undirtegundir minka taldar vera
fimmtán og nánast allar eru útdauðar.
Aðeins ein önnur tegund minka er
núlifandi, Mustela lutreola, evrópsk
tegund sem er í útrýmingarhættu.
Þau fáu dýr sem eftir eru af evrópsk-
um minkum finnast í Austur-Evrópu
og á takmörkuðum svæðum á Spáni
og í Frakklandi.
Fullvaxnir minkar eru milli 30 og
40 sentímetrar að lengd og þar af er
loðið skottið hátt í 20 sentímetrar.
Dýrið er mjóslegið á að líta og með
lítið höfuð. Villtir minkar eru vana-
lega með dökkbrúnan eða svartan
feld og hvítan blett undir hökunni
og stundum á hálsi og milli fram- og
afturfótanna. Karldýrið eru um 1,2
kíló að þyngd en læðurnar helmingi
léttari. Göngulag minka er sérkenni-
legt vegna þess hve langt er á milli
stuttra fram- og afturfótanna.
Þessar upplýsingar allar eiga
við um villtan mink, sem er mun
minni en búraminkurinn er í dag.
Algeng þyngd á fullvöxnum högn-
um á minkabúum í dag er um 3.500
grömm og læður um 1.700 grömm.
Feldurinn á villtum mink og búra-
mink er líka mjög ólíkur að gæðum.
Feldur minka er úr tvenns konar
hárum, þeli og vindhárum. Þéttleiki
þelsins er allt að 80% meiri á vetrum
en yfir sumartímann en vindhárin
haldast óbreytt. Þelið er vatnshelt og
virkar vel sem einangrun gegn kulda
og þola minkar frost að allt að mínus
70 gráður á Celsíus. Að vori fellir
minkurinn vetrarhárin og upp kemur
sumarfeldur. Vetrarfeldurinn fer svo
aftur að vaxa að haustinu og er full-
þroskaður um miðjan nóvember.
Minkar verða kynþroska á fyrsta
ári og tímgast ungir. Fengitíminn er
snemma á vorin og meðgöngutíminn
sex til ellefu vikur en að meðaltali
sjö. Nánast eingöngu er hægt að para
mink frá síðustu dögum febrúar til
25. mars. Læðurnar makast með sjö
til tíu daga millibili og þroskast öll
fóstrin samtímis þrátt fyrir að sæðis-
gjafarnir geti verið margir. Got fer
oftast fram snemma í maí og fjöldi
hvolpa fjórir til tíu. Í minkalæðum
verður egglos við mökun dýranna. Á
minkabúum eru læðurnar tvíparaðar
með átta eða níu daga millibili en
þannig eru framkölluð tvö egglos
þar sem það seinna eyðir því fyrra
að mestu. Eggin synda um í leginu
í ákveðinn tíma eftir frjóvgun áður
en þau festast en áhrifaþættir á slíkt
Vilmundur Hansen
vilmundur@bondi.is
HELSTU NYTJADÝR HEIMSINS
Mynd úr Melrakkasetrinu í Súðavík / HKr.