Bændablaðið - 09.02.2017, Blaðsíða 24

24 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. febrúar 2017
Nöfn á sauðfé eru fjölbreytt en
algengast mun vera að nefna
það eftir útlitseinkennum eins
og lit eða hornalagi. Nöfn sem
vísa til skapgerðar eru einnig vel
þekkt. Ábúendur að Kaldbak á
Rangárvöllum viðhalda annarri
og sérkennilegri nafnahefð fyrir
sauðféð sitt.
Algeng nöfn sem tengjast lit,
hornalagi og skapgerð eru Fönn,
Gríma, Flekka, Móra, Botna, Frekja
og Blíða. Algengustu nöfn á ám á
Íslandi munu vera Hvít, Gul, Hyrna
og Kolla.
Einnig er þekkt að bændur nefni
allar ær í ásetningsárgangi með nafni
sem byrjar á sama bókstaf og vita
þannig hvaða ár viðkomandi ær eru
fæddar.
Eflaust kannast færri við ærnöfn
eins og Úrkoma, Væta, Klettaklanka,
Sigurklanka eða Hæ-Kola, Hæ-Gjöf,
Hæ-Fósturlandsinsfreyja og
Flangsvesenoglætiklanka.
260 ær og mikil skógrækt
Sigríður Heiðmundsdóttir og Viðar
Steinarsson, ábúendur að Kaldbak á
ofanverðum Rangárvöllum, eru með
sauðfé, hross og skógrækt auk þess
sem þau eru að breyta fjósinu í gisti-
heimili og aðstöðu fyrir ferðamenn.
Viðar segir þau vera með um
260 vetrarfóðraðar kindur sem þau
þekkja allar með nafni og um 40
hross. „Við höfum stundað skógrækt
í samvinnu við Suðurlandsskóga í
tæp þrjátíu ár og ræktum skóg á um
annað hundrað hekturum við Ytri-
Rangá en alls er Kaldbakur um 400
hektarar að stærð. Ætli við séum ekki
að setja niður um 10 þúsund plöntur
á ári og árangurinn er mjög góður.
Mest hefur verið sett niður af birki.
Ösp og stafafura dafna einnig vel en
greni hefur aftur á móti átt erfiðara
uppdráttar. Svo er nýtt afbrigði af
lerki sem heitir Hrymur sem lofar
góðu.“
Auk skógræktar hafa Sigríður
og Viðar verið virk í ræktunarstarfi
búfjár. Í dag eru hrútar og stóðhestar
frá þeim landsþekktir og meðan þau
bjuggu með kýr komu nokkur naut
frá þeim á Nautastöð Bændasamtaka
Íslands að Hesti í Borgarfirði.
Nafn gimbra frá móður
Sigríður, sem er fædd og uppalin
á Kaldbaki, segir langa hefð fyrir
því að ánum í sveitinni sé gefið
nafn. „Ég, eins og aðrir krakkar
hér í sveitinni, átti mínar kindur
og vandist því að gefa þeim nöfn.
Þrátt fyrir að nöfnin sem kindurnar
fengu séu ekki endilega hefðbundin
sauðfjárnöfn byggja þau á ákveðnu
kerfi sem felst í því að gimbrar halda
að hluta nafni móður og er það eins
konar ættarnafn.
Þegar foreldrar mínir fluttu að
Kaldabaki, árið 1958, hafði móðir
mín með sér nokkrar kindur og
margar þeirra báru heitið Klanka
sem hluta af nafni sínu, eins og
Hólaklanka, Klettaklanka og
Sigurklanka. Klönku-nafnið kom til
þannig að móðir mín heitir Klara og
bróðir hennar stríddi henni með því
að uppnefna hana Klönku. Hún kall-
Sigríður Heiðmundsdóttir og Viðar Steinarsson, ábúendur að Kaldbak á ofanverðum Rangárvöllum. Myndir / VH
Ærnöfn í fjárbók frá Kaldbak 1967. Nöfn hluta áa sem voru á gjöf að Kaldbak veturinn 1969 til 1970.