Fréttablaðið - 09.05.2020, Page 76

Okkar kæri bróðir,
Þorsteinn Guttormur
Halldórsson
húsasmíðameistari,
Mávahlíð 11, Reykjavík,
lést á líknardeild Landspítalans
fimmtudaginn 30. apríl.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hins látna.
Jörgen Þór Halldórsson Hrefna Kristbergsdóttir
Halldóra Halldórsdóttir Baldur Sigfússon
Jóhanna Margrét Halldórsdóttir Sigurður Skúlason
Arnþrúður Halldórsdóttir
Stefanía Halldórsdóttir
Daníel Halldórsson
Guðmundur Halldórsson Anna Kristín Björnsdóttir
Ástkær amma, tengdaamma,
langamma og systir okkar,
Vilborg Kristófersdóttir
bóndi,
Læk í Leirársveit,
lést á dvalarheimilinu Höfða síðastliðinn
mánudag. Útför fer fram í Akraneskirkju
þann 15. maí, klukkan 13. Vegna aðstæðna í samfélaginu
fer hún fram í kyrrþey en verður streymt á vefsíðu
Akraneskirkju: www.akraneskirkja.is
Vilhjálmur Ólafsson Elín Björnsdóttir
Ylfa Maren Vilhjálmsdóttir
Jón Kr. Magnússon
Okkar ástkæri,
Gunnar Nikulásson
fv. bóndi á Másstöðum,
Höfðabraut 3, Akranesi,
lést á Dvalarheimilinu Höfða
27.04.2020.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey.
Þökkum hlýju og vinsemd.
Aðstandendur.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
Auður Guðmundsdóttir
Melhaga 7,
Reykjavík,
lést á Hjúkrunarheimilinu Grund
mánudaginn 4. maí sl.
Vegna samkomutakmarkana verður útförin ekki auglýst.
Við afþökkum blóm og kransa en þeim sem vildu minnast
Auðar er bent á líknarfélög.
Sigríður Jóhannsdóttir
Ólafur Jóhannsson Þóra Harðardóttir
Haraldur Jóhannsson Margrét Jóhannesdóttir
Guðmundur Jóhannsson Anna Magnúsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir,
mágkona, amma og langamma,
Sigurveig Sigurjónsdóttir
(Veiga)
áður til heimilis að Túngötu 16,
Sandgerði,
lést á Hrafnistu Nesvöllum, miðvikudaginn
29. apríl. Útförin fer fram frá Sandgerðiskirkju,
fimmtudaginn 14. maí kl. 13. Í ljósi aðstæðna mun
einungis nánasta fjölskylda vera viðstödd athöfnina.
Sig. Berta Grétarsdóttir Elías Björn Angantýsson
Gissur Þór Grétarsson Salóme Guðmundsdóttir
Ester Grétarsdóttir Hjörtur Jóhannsson
Sigurbjörn Grétarsson
Jóhann Ingi Grétarsson Margrét Ingiþórsdóttir
Elvar Grétarsson Aðalbjörg Alla Sigurðardóttir
Ragnheiður Sigurðardóttir Sævar Pétursson
ömmubörn og langömmubörn.
Fólk lítur orðið á það sem sjálf­sagðan hlut að Þórsmörkin sé vel gróin en þannig hefur það ekki alltaf verið og þar er mikil saga á bak við,“ segir Hreinn Óskarsson, sviðs­
stjóri þjóðskóga á Suðurlandi. Hann er
manna fróðastur um þróun Þórsmerkur
síðustu hundrað ár eða frá því sam­
komulag varð um að friða hana.
Hreinn segir mikla framsýni hafa fal­
ist í því hjá bændum að afsala sér beiti­
rétti í Þórsmörk og algerlega sérstakt á
þeim tíma því hagar höfðu orðið illa úti
í Kötlugosinu 1918. „Það var vissulega
háð barátta fyrir verndun svæðisins
fyrir beit, svo hægt væri að bjarga þeim
birkiskógum sem þar var enn að finna
og mikil ákveðni var í fólki sem barðist
fyrir því og einstakir bændur náðu ekki
að skemma þá samstöðu,“ lýsir hann og
nefnir nokkra framlínumenn í friðun­
inni. „Fyrsti skógræktarstjóri Íslands,
hinn danski Agner Kofoed Hansen, hóf
störf 1908. Á sjálfstæðisbaráttutíma
þjóðarinnar var ekkert auðvelt fyrir
hann að vera Dani í þessari stöðu en
hann vann þrekvirki, því hann náði að
friða svo marga gamla birkiskóga á land­
inu. Hann vildi banna beit í Þórsmörk
en bændastéttin var sterk og kirkjurnar
áttu beitarrétt bæði í hálfri Þórsmörk og
í Goðalandinu. Annar friðunarsinni var
Einar Sæmundsen, fyrsti skógarvörður
á Suðurlandi sem byrjaði 1910. En aðal­
hetjan í bændahópnum var Árni Einars­
son í Múlakoti, hann gekk á milli fólks og
sannfærði það um að friðunin væri góð
hugmynd og safnaði undirskriftum.“
Langafi Hreins var einn af bændunum
sem skrifuðu undir samninginn og
synir hans voru meðal þeirra sem unnu
við að girða Mörkina. Hreinn segir það
hafa verið gríðarlega erfitt verk og tekið
nokkur ár. „Allt efni var borið á hestum
og á bakinu langt inn á fjöll. Fyrstu
staurarnir voru gerðir úr uppgjafa járn­
brautarteinum úr Öskjuhlíðinni, fyrsta
flokks endurvinnsla þar, en þungir hafa
þeir verið.“
Heildarsvæðið sem friðað var á sínum
tíma var hátt í 50 ferkílómetrar, með
hæstu fjöllum, að sögn Hreins. „Komnir
eru birkiskógar í um 15 ferkílómetra og
kjarr og stakar birkiplöntur eru víðar.
Skógarnir ná frá um 200 metra hæð yfir
sjó upp í rúmlega 500. Hæsta tréð sem
vitað er um er í um 660 metra hæð. Til
viðmiðunar er Steinninn í Esjunni í 597
metrum,“ lýsir hann.
Starf Skógræktarinnar í Þórsmörk
nú segir Hreinn felast í göngu­ og hjóla­
stígagerð. Skógurinn sjái um sig sjálfur.
„Maður að nafni Charles Goeman’s
hefur fengið sjálf boðaliða alls staðar
að úr heiminum til að sinna göngu­
stígunum, það er fólk sem notar sumar­
leyfin sín í svona verkefni víða og þau
hafa lagt feikilega vinnu í stígana í Þórs­
mörk. Þurfa jafnvel að ganga í klukku­
tíma með efni upp í fjöllin áður en þau
byrja að vinna.“
Hreinn segir Skógræktina í samvinnu
við hjólahópa og hafa fundið nýjar leiðir
handa þeim, sumar þeirra af lagðar
gönguleiðir. „Inni á mörkinni er góður
25 kílómetra hringur sem hægt er að
hjóla,“ lýsir hann og segir nóg pláss fyrir
alla. „Í rauninni ber ekkert land meiri
fjölda en skógi vaxið land með góðum
gönguleiðum. Þá hverfur fjöldinn inn í
skóginn. Umhverfið í Þórsmörk er ein­
stakt og gróðurinn og klettamyndan­
irnar spila vel saman.“
En sér Hreinn ekkert eftir landslaginu
sem hverfur bak við skóginn? „Nei, ég lít
á skóginn sem hluta af landslaginu og þó
einstaka steinar og klettar hverfi með
tímanum þá halda landslagsdrættirnir
sér víðast hvar.“
Í lokin er hann spurður hvort í bígerð
sé að halda upp á hundrað ára friðun­
arafmælið. „Það stóð til að halda smá
hátíð en það gengur ekki upp í sam­
komu banni. Ég ætla inn úr og kannski
koma einhverjir frá Ferðafélaginu. Það
verður bara farið út í skóg með kaffi­
brúsana.“ gun@grettabladid.is
Mörkin friðuð fyrir beit
Það var framsýnt fólk sem fullgilti þann samning 9. maí árið 1920 að friða Þórsmörk
og fela Skógræktinni að vernda hana fyrir beit. Það merka verkefni er því 100 ára.
„Alltaf er fagurt í Þórsmörkinni.“ Sjálfboðaliðahópur í kaffipásu á Valahnúk í júlí í fyrra. MYND/AÐSEND
Hreinn Óskarsson þekkir Mörkina vel.
Örn Hreinsson fjallagarpur við hæstu birkiplöntu landsins í Útigönguhöfða sem
nú vex hæst birkitrjáa yfir sjó á Íslandi svo vitað sé. MYND/HREINN ÓSKARSSON
9 . M A Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R36 T Í M A M Ó T ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
TÍMAMÓT