Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1989, Blaðsíða 9

/ /
Olafur Olafsson landlæknir:
AÐBUNAÐUR OG LíFSHÆTTIR SJUKLINGA
Um það leyti er síðasta Fréttabréf
var að fara í prentun, barst hér á okkar
borð hin ágætasta skýrsla frá land-
læknisembættinu um rannsóknir á
aðbúnaði og lífsháttum fólks á höfuð-
borgarsvæðinuáárunum 1967/69 ann-
ars vegar og 1979/84 hins vegar.
Þar eru þeir sjúklingar, þeir sem
ekki hafa fasta vinnu, teknir sérstak-
lega út úr.
Það er byggt á hóprannsókn
Hjartavemdar á þessum árabilum
báðum og margvíslegri skilgreiningu
beitt m.a. eftir kynjum, stéttum o.fl.
Ekki er unnt að fara ofan í skýrsl-
una sem slíka, til þess er hún of viða-
mikil og sértæk um margt.
En í niðurstöðum eða samantekt
fer landlæknir ofan í samanburð milli
tímabila annars vegar og svo sjúklinga
samanborið við aðra þjóðfélagshópa
hins vegar.
Sem betur fer er fjöldi þeirra, er
telja sig sjúklinga og hafa ekki fasta
vinnu, ekki tiltakanlega mikill, en
fyllilega marktækur samt í
samanburði.
í niðurstöðum þeim sem land-
læknir les úr þessum athugunum
kemur fram fjölmargt sem allrar
athygli er vert um ýmislegt í lífsháttum
fólks almennt og aðstöðu allri og svo
sjúklingahópsins sérstaklega.
Því þykir rétt að birta samantekt
landlæknis í heild til fróðleiks og
upplýsingar og um leið hvatningar um
að gera í mörgu betur.
Landlæknir hefur veitt til þessa
góðfúslegt leyfi sitt og hér kemur
samantektin, sem ég vona að sýni það
sem máli skiptir, þó sjálf skýrslan sé
ekki birt.
SAMANTEKT
Aðbúnaður:
Á síðara tímabilinu, þ.e. 1979/84,
bjuggu færri sjúklingar í eigin
húsnæði en mun fleiri voru leigjendur
en aðrir þjóðfélagshópar. Á fyrra tíma-
bilinu reyndust sjúklingar vera of fáir
til þess að unnt væri að fá marktækar
niðurstöður í þessu tilliti.
Á síðara tímabilinu 1979/84
bjuggu mun fleiri sjúklingar (karlar) í
minnsta húsnæðinu (< 20 ferm. á íbúa)
og færri í stærsta húsnæðinu en aðrir
þjóðfélagshópar (karlar og konur).
Ennfremur bjuggu mun fleiri
sjúklingar í fjölbýlishúsum (karlar og
konur) og í eldra húsnæði en aðrir
þjóðfélagshópar (karlar).
Bifreiðaeign sjúklinga er mun
minni en annarra hópa og virðist jafn-
vel hafa farið minnkandi á tímabilinu í
samanburði við aðra. Yfirleitt fjölgar
bifreiðaeigendum allt að 70 ára aldri.
Ljóst má vera að sjúklingar með
langvinna sjúkdóma búa við mun verri
efnahag en flestir aðrir. Skýringa er
m.a. að leitatil þessaðörorkulífeyrir,
sem á þessu tímabili tók mið af
lægstu daglaunum ófaglærðs verka-
manns, dugði ekki vel til framfærslu
og því síður til þess að bæta að-
Ólafur Ólafsson landlæknir.
búnað. Meginástæðan er að ekki er
samræmi milli húsnæðiskostnaðar og
launa. Sjúklingar stunda eðlilega litla
vinnu, en milli 10-20% karla vinna
nokkrar klst. á viku meðan meiri-
hluti annarra þjóðfélagshópa starfar
55 klst. á viku. Milli 30-40% kvenna
í sjúklingahópi stunda nokkuð
heimilisstörf en 30-40% kvenna í
öðrum þjóðfélagshópum starfa 50 klst.
eða lengur utan heimilanna en aðrar
minna. Sjúklingar geta ekki sinnt eftir-
vinnu og því sfður bera þeir úr býtum
yfirborganir, en án þeirra verður fram-
færsla mörgum erfið enda er dýrt að
vera sjúklingur.
LÍFSHÆTTIR:
Sjúklingar tuttugu ára og eldri hafa
stundað reglulegar líkamsæfingar
mun minna en aðrir þjóðfélagshópar
(karlar). Sjúkdómar er hrjá sjúklinga
eru hjarta-, æða- og lungna, liða- og
vöðvasjúkdómar og jafnframt geð-
sjúkdómar.
Má leiða að því líkur að léleg þátt-
taka í líkamsæfingum tengist lélegra
heilsufari. En sjúkdómar hafa án efa
dregið úr möguleikum sumra sjúkl-
inga til líkamsæfinga. Sjúklingar
reykja mun frekar sígarettur en aðrir
þjóðfélagshópar en þó er heildar reyk-
ingatíðni svipuð í báðum hópum.
Mun færri meðal sjúklinga (karlar
og konur), m.a. vegna sjúkleika á yngri
árum, hafa lokið öðrum prófum en
grunnskólaprófum en aðrir þjóðfé-
lagshópar, að ófaglærðum undan-
skildum.
HEILBRIGÐISÁSTAND:
Eins og vænta má leita sjúklingar
mun meira til heilbrigðisþjónustu en
aðrir. Beina þarf heilbrigðisfræðslu
meira til þeirra er hafa stutta skóla-
göngu að baki en verið hefur. Hafa ber
í huga að stutt skólaganga, reykingar
og lítil þátttaka í líkamsæfingum fara
oft saman og tengjast oft bágbornu
heilsufari síðar meir.
Langskólagengnir standa betur að
vígi í þessu efni, enda hafa þeir trúlega
fengið meiri heilbrigðisfræðslu eða
eru móttækilegri en aðrir.
NIÐURSTAÐA:
Félags- og efnahagslegur aðbún-
aður þátttakenda með langvinna sjúk-
dóma er í mörgu tilliti mun erfiðari en
annarra þjóðfélagshópa. Vegna fæðar
sjúklinga á fyrra tímabilinu, er ekki
unnt að gera samanburð milli tímabila,
en ýmislegt virðist benda til að hagur
þeirra hafi ekki batnað eins og annarra
þjóðfélagshópa. Ekki er þess að vænta
að sjúklingar búi við svipaðan efnahag
og þeir er stunda mikla vinnu, en á
óvart kemur að sjúklingar virðast hafa
að mestu orðið útundan í velferðinni.
Stjórnvöld verða að bæta hér um.
Fréttabréfið færir landlækni ein-
lægar þakkir og biður fólk alveg sér í
lagi að líta til niðurstöðunnar hér að
ofan. Hana ættu stjómvöld að lesa:
kvölds og morguns og um miðjan dag
s.s. eitt sinn var sagt. H.S.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
9