Spássían - 2013, Síða 10

10
Í íslensku þýðir orðið uppvakning bæði að vakna og
að rísa frá dauðum. Uppvakningur átti upphaflega við
sérstaka gerð drauga sem gengu aftur í holdinu. Þeir
voru oft vaktir upp úr gröfum sínum og látnir ásækja
fólk eða vinna önnur þarfaverk. Orðið hefur undanfarið
helst verið notað yfir sérstaka tegund skrímsla í nútíma
afþreyingarmenningu sem kallast á ensku zombies. Eins
og gömlu, íslensku uppvakningarnir rísa þeir líkamlega
upp frá dauðum og ásækja fólk, en eitt af einkennum
þessara uppvakninga er að yfirleitt fara þeir stjórnlausir
um í hópum og sækjast í að éta þá sem lifa. Óttann við
að hinir dauðu rísi upp til að snæða hina lifandi má rekja
allt til Gilgamesarkviðu en heilar þykja mörgum nútíma
uppvakningum sérstakt lostæti, sem tengist kannski
því að þá skortir einmitt sjálfstæða heilastarfsemi. Þeir
virðast því ná einhvers konar hefnd á hinum lifandi með
því að éta það eina sem þeir hafa fram yfir þá. Þannig
er jafnframt spilað á ótta fólks við að missa getuna til að
hugsa sem einstaklingur, við að verða hluti af andlitslau-
sum fjölda, en eitt af því sem greinir nútíma uppvakn-
inga frá hinum gömlu er að bit þeirra er oft smitandi og
getur breytt þeim sem bitinn er í heiladauðan uppvakn-
ing. Ógn nútíma uppvakninga byggir því ekki síst á ótta
okkar við að hverfa í fjöldann.
Fyrir utan draugana úr gömlu þjóðsögunum
hafa uppvakningar ekki verið áberandi í
íslenskum bókmenntum, enda eru ekki svo
margir höfundar hér á landi sem leggja
fyrir sig bókmenntagreinarnar þar sem
þeir ganga ljósum logum, til dæmis hroll-
vekjur, splattera og grín-splattera. Fyrir
tveimur árum kom þó út eftir Nönnu
Árnadóttur bókin Zombie Iceland sem
flokkast undir það síðastnefnda. Í verkinu
er margsinnis vísað til hinnar erlendu hefðar sem
mótast hefur í uppvakningakvikmyndum og það segir
sína sögu að Nanna skuli hafa ákveðið að gefa bókina
út á ensku og setja í neðanmálsgreinar upplýsingar sem
helst myndu gagnast erlendum ferðamönnum. Zom-
bie Iceland fjallar um unga, reykvíska konu sem hefur
uppvakninga og árásir þeirra að sérstöku áhugamáli en
lendir sjálf óvænt í miðjum uppvakningafaraldri. Verkið
mætti flokka sem „pölp“bókmenntir, en bókin er vel
skrifuð og höfundurinn nær að draga upp sannfærandi
og lifandi persónur (þótt hið spaugilega við þær sé ætíð
í fyrirrúmi), skapa spennu og leiða hraða atburðarás
fimlega til lykta. Eitt af því besta við bókina er opinn
endir hennar, þar sem reykjavík er algjörlega á valdi
uppvakninga og söguhetjurnar flýja út í óvissuna. Slíkur
endir býður vissulega upp á framhald en virðist líka
eini mögulegi endirinn á sögu þar sem miskunnarlaus
slátrun persóna er helsti drifkrafturinn og viðfangsefnið.
Enn er það því forgengileiki einstaklinganna sem blasir
við; það er sama hver á í hlut, allir munu líklegast enda
sem hluti af morðóðum massa.