Spássían - 2013, Qupperneq 13

Spássían - 2013, Qupperneq 13
13 „Hið lifandi dauða sjónarhorn gefur til kynna að í huga allra uppvakninganna sé hugsanaflæði í gangi, tilraunir til að halda í minningar, til að skilja sjálfan sig og umheiminn spyrja krítískra spurninga á borð við hvað það merki að hugsa sjálfstætt, að vera múgur, að vera lifandi eða að vera dauður.  Ungur maður ráfar stefnulaus um flugvöll, en hann er dauður. Allir hinir eru líka dauðir. Samt haga þeir sér eftir vanafestunni, svona er samfélagsleg forritunin úr lifanda lífi sterk. Þetta er upphafsatriði nýlegrar uppvakningamyndar, Volgra kroppa (Warm Bodies, 2013), þar sem meirihluti mannfólks hefur breyst í lifandi dauða líkama sem ráfa um borgarlandslagið, dauf ljósrit af þeirri tilveru sem áður var. Atriðið er kannski ekki raunsæi sýn á flugvallarlíf í okkar samtíma, en það er öflug myndhverfing um slíkt líf. Að því leyti minnir það óneitanlega á íkonískar senur úr einu meistaraverki uppvakningamyndanna, Dögun hinna dauðu (Dawn of the Dead, 1978), eftir George romero, þar sem hjarðir lifandi dauðra falla ofan í auðveld hegðunarmynstur úr fyrri tilveru og hópast saman innan verslunarmiðstöðva. Myndhverfingin er hvorki flókin né abstrakt og í raun er það einfaldleikinn sem gerir hana svo sterka; hinir heiladauðu ráfa á milli verslana án nokkurs markmiðs, eins og neytendur í leit að einhvers konar uppfyllingu fyrir sálina sem hægt er að kaupa á útsölu í fínustu tískubúðunum, vegna þess samfélagið hefur sannfært þá um að þar liggi hamingjan grafin. Það er ekki að ástæðulausu að mynd romeros snertir djúpan streng í þjóðarsál neyslusamfélagsins og að Dögun hinna dauðu sé almennt talin með bestu uppvakningamyndum kvikmyndasögunnar.  Uppvakningurinn sem heiladauð manneskja er nokkurs konar tómur strigi fyrir samfélagsgagnrýni, að minnsta kosti hverja þá ádeilu sem beinist að hjarðhegðun mannfólks. Með því að stilla upp heiladauðum uppvakningum og mannfólki af holdi og blóði verður til andstæðupar sem beinlínis kallar á einhvers konar ádeiluflöt. Í Dögun hinna dauðu verður neyslusamfélagið skotspónn ádeilunnar, þar sem eftirlifendur kljást við líf og dauða innan um doðasóttina sem herjar á samfélagið og fær áhorfendur til að horfast í augu við erfiðar spurningar um hvað það þýði að þurfa að leggja eitthvað á sig til að komast í gegnum tilveruna í stað þess að velja augljósasta eða auðveldasta kostinn (í þessu tilviki tákngert í gegnum líf uppvakningsins). romero nýtir svipað samspil þeirra lifandi og dauðu til að skapa litríka ádeilu á hjarðhegðun mannfólks í svarthvítum forvera Dögunarinnar, Nótt hinna lifandi dauðu (Night of the Living Dead, 1968), þar sem múgæsing byssuglaðra manna reynist verri ógn en uppvakningarnir þegar upp er staðið og múgseðlið verður til þess að saklaust fórnarlamb er drepið að tilefnislausu, í eftirminnilegri senu sem minnir meira á kvikmynd um kynþáttahroka heldur en uppvakningahrylling. VEruFræði uppVAkNiNgA Uppstilling andstæðuhópanna – hinna lifandi og hinna lifandi dauðu – elur af sér auðveldar samlíkingar og speglanir yfir borðið, en pörunin byggir á því að á milli hópanna liggi breið gjá, algjör aðgreining sem skilur „þá“ frá „okkur“. En hvað gerist þegar uppvakningar fara að sýna „mennskar“ tilfinningar, jafnvel hugsa sjálfstætt, og byrja þannig að brúa gjána? Uppvakningar sem verða „mannlegir“ brjóta upp myndlíkinguna að nútímamaðurinn sé uppvakningur með því að rugla tengsl myndar og merkingarmiðs. Báðar verur verða hluti af sama hópi, en ekki lengur andstæðupólar, og mörkin þeirra á milli verða þokukennd með meiru. Ungi maðurinn sem ráfar um flugvöllinn í Volgum kroppum er tilfinningavera og því ekki „venjulegur“ uppvakningur, í hefðbundnum skilningi orðsins, en hann er heldur ekki alveg „mannlegur“ og hristir því rækilega upp í viðtekinni stéttaskipan uppvakningamynda. Uppvakningar, a.m.k. kvikmyndasögulega séð, eru innantómar verur sem hugsa ekki, þótt þeir séu í mannslíki. Hin mennska sál (eða hinn mennski andi) er horfin úr líkamanum og eftir stendur sálarlaus þræll sem fylgir annað hvort tilskipun yfirboðara síns eða einhvers konar innri forritun, hrárri eða villtri eðlisávísun. Hinn klassíski uppvakningur kvikmyndanna kemur úr haitískri þjóðtrú, þar sem galdramenn
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Spássían

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Spássían
https://timarit.is/publication/1454

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.