Spássían - 2013, Qupperneq 23

23
Hvörf

Höfundar:
Rúnar Guðbrandsson, Sjón, Stefán Hallur Stefánsson og
leikhópurinn
Leikstjóri:
Rúnar Guðbrandsson
Leikmynd og búningar:
Eva Signý Berger
Tónlist:
Guðni Franzson
Ljósahönnun:
Magnús Arnar Sigurðsson og Lárus Björnsson
Leikendur:
Arnar Jónsson, Árni Pétur Guðjónsson, Birna Hafstein,
Friðrik Friðriksson, Hilmir Jensson, Klæmint H. Isaksen,
Konráð Ragnarsson, Magnús Jónsson, Nicolaj Falck,
Stefán Hallur Stefánsson, Svandís Dóra Einarsdóttir og
Þorsteinn Bachmann.
Í KúLUNNI og fyrrum dómssal Hæstaréttar föstudaginn
17. maí 2013
 Eitt af því sem flýgur í gegnum hugann við að fara að
sjá Hvörf - við að fletta snjallri og efnismikilli leikskránni,
við að virða fyrir sér sýnishorn af rannsóknarvinnu
hópsins í stigagangi gamla Hæstaréttarhússins, við það
að meðtaka og melta sýninguna sjálfa - er hvað við
erum skammt komin með að vinna úr þessari ótrúlegu
sögu; Guðmundar- og Geirfinnsmálum. Okkur vantar
enn stóru þriggja binda þaulfaglegu sagnfræðiúttektina.
Okkur vantar krítískar ævisögur allra helstu persóna (til
mótvægis við sjálfsævisögur, samtalsbækur og varnarrit).
Við þurfum vandaða leikna sjónvarpsþáttaröð til viðbótar
við flotta þætti Sigursteins Mássonar. Við þurfum
bíómynd, við þurfum alls konar listræna úrvinnslu. Best
væri ef þetta kæmi nokkurn veginn í þessari röð. Hvörf
brjóta vissulega þá reglu, en það verður að hafa það.
 Við þurfum þetta allt út af stóra trámanu: Við vitum
ekki hvað gerðist og við skiljum ekki hvernig ósköpin
sem ganga undir nafninu „rannsókn málsins“ gátu farið
eins og þau fóru. Þess vegna allar þessar sálfræðilegu
og þjóðarsálfræðilegu skýringar. Þess vegna allar þessar
samsæriskenningar.
 ramminn utan um Hvörf er rannsókn málsins,
einkum yfirheyrslurnar og sálfræðihernaðurinn gagnvart
smákrimmunum. En sá rammi reynist byggður úr
ákaflega teygjanlegu efni og þegar innihaldið krefst
þess reynir svo sannarlega á þanþolið. Uppbrotin eru
af öllu tagi; endurlit persóna, sviðsetning kenninga um
atburðarásina, frammíköll og síðast en ekki síst innrás
raunveruleikans í skáldskapinn í verkinu. Þau atriði
þar sem fólk sem tengist fyrirmyndum persónanna
nánum böndum stígur fram og vitnar eru vægast sagt
gæsahúðarvekjandi.
 Stílsmáti og aðferðir hópsins eru líka æði
sundurgerðarlegar. Hér sjáum við fyrst nett-
Spaugstofukenndar löggur, sem síðan þróast
yfir í ógnvekjandi pinteríska absúrdböðla í
yfirheyrslusenunum sem eru kjarni sýningarinnar. Við
fáum líka yfirmáta vel útfært sálfræðilegt raunsæi, ekki
síst í frábærri túlkun Birnu Hafstein á hinni ógæfusömu
Guðrúnu. Við sjáum stílfærð, dans- og draumkennd
atriði, við fáum groddalega pólitíska revíu, við fáum
áðurnefnd uppbrot sem kallast á við „documentary“
leikhúsið sem er víðast hvar meira áberandi en hér hjá
okkur. Við fáum aðskiljanlegustu „Verfremdungs-effekta“.
Síðast en ekki síst fáum við Arnar Jónsson að spila á
skeljahristu.
 Hér er sem sagt öllum vopnum beitt. Ef sýningin
virkaði ekki væri auðvelt að skella skuldinni á þá
ákvörðun. En nú vill svo til að hún virkar fullkomlega.
 Hvernig skyldi nú standa á því?
 Mér dettur þrennt í hug.
Í fyrsta lagi botnar allt sem gert er í vinnu leikarans.
Umbúnaður er einfaldur og vísvitandi frumstæður
(gamaldags myndvarpar eru í stóru hlutverki og nýtast
Þú ferð ekki
héðan fyrr en
þú manst þetta“
Eftir Þorgeir Tryggvason
„