Spássían - 2013, Side 30

30
spennu vegna þess að það sem
gerist þarna er einhvern veginn ekki
alveg í hans anda. Og fyrir mörgum
er Þórbergur hálfheilagur maður.“
 Málin flækjast hins vegar þegar
Bragi er spurður að því hvort hann líti
þá á sig sem áhorfanda, að hlutverk
hans sé að skoða raunveruleikann og
greina. „Þá vaknar stóra spurningin
um raunsæið. Á yfirborðinu nota ég
raunsæislega umgjörð. Svo skrifa
ég um það raunsæislega og þá
einhvern veginn hverfur „raunsæið“
finnst mér. Því þegar talað er um
raunsæislegar sögur er yfirleitt verið
að tala um þetta 19. aldar form
þar sem hlutirnir eru leystir, um
ákveðna byggingu, með hvörfum
og endapunkti, en mér finnst svo
óraunsæislegt að skrifa á þann hátt.
Ég er að reyna að búa til einhverja
kenningu um þetta – að ég noti
raunsæi, horfi þannig á heiminn og
lýsi honum, eins og til dæmis með
raunverulegum götunöfnum, en svo
þegar ég kem að því sem höfundur,
fjalla um það af mínu raunsæi, þá
hverfur þetta 19. aldar raunsæi, því
þá verður allt svo ólógískt. Hlutirnir
fá engan enda. Það bara fjarar allt út.
Mér fyndist fullkomlega óraunsætt
að búa til einhverja persónu og
fylgja henni rökrétt í gegnum
hennar líf eða hluta úr hennar lífi.
Það sem gerist hjá persónunum
mínum er frekar fáránlegt og
tilviljunarkennt. Þess vegna finnst
mér að þegar við raunsæislegt svið
eða umgjörð bætist raunsæisleg
hugsun hjá höfundinum, þá
þurrkist út raunsæið, það verði að
einhverju öðru. Enda sagði einhver
við mig að þessar sögur mínar
væru ekki realismi. Flestir þeir
höfundar sem ég les eru svokallaðir
raunsæishöfundar, og ég leita meira
í það en til dæmis einhvern tilbúinn
eða fantastískan heim, en ég var
mjög ánægður að heyra að einhver
upplifði sögurnar mínar ekki sem
hreint raunsæi. En ef til vill er ég
kominn á hreinar villigötur með
þessa kenningu mína.“
DNA-kEðJA
Bragi hefur stundum fengið þá
gagnrýni á verk sín að lítið eða
ekkert gerist í bókum hans en
hann segist aldrei hafa áttað sig
almennilega á henni. „Kannski
fékk ég þennan stimpil strax með
fyrstu skáldsögunni, þar sem
umfjöllunarefnið er í raun að maður
sem hefur aldrei neinn tíma til
að gera neitt eða vinna úr neinu
fer kerfisbundið í felur, drepur
allt niður og hverfur að lokum
heiminum. En samt finnst mér að
í Gæludýrunum, Sendiherranum,
Fjarverunni og jafnvel Handritinu sé
mjög ákveðin saga. Ég held reyndar
að þegar fólk sletti þessu fram hugsi
það ekki alveg hugsunina til enda.
Því þegar fólk talar um söguþráð
og að eitthvað sé að gerast, þá er
það kannski að hugsa um sögur
með sterku plotti eða glæpasögur
jafnvel, og þá finnst þeim sem það
sé ekkert að gerast í mínum bókum.
En þetta eru mjög ákveðnar sögur
og ég reyni að halda einhverri
spennu innan þeirra, líka bara mín
vegna. Mér má ekki byrja að leiðast
þegar ég skrifa. Og mér finnst í raun
söguþráður heillandi fyrirbæri en
hann kannski leiðir ekki til neins hjá
mér. Því yfirleitt felur söguþráður í
bók í sér einhverja lausn og ég reyni
frekar að forðast slíkt.“
 Fjarveran einkennist, eins og
margar bækur Braga, mjög af
hugrenningatengslum og vísunum
fram og til baka. Bragi segir að
sá frásagnarmáti sé ekki beint
meðvitaður, heldur virðist honum
eðlilegur. „reyndar er byggingin í
Fjarverunni mjög hugsuð og einn
vinur minn sem las bókina talaði
um að hún hefði minnt sig á DNA-
keðju. Mér fannst það einmitt mjög
viðeigandi af því að hún tengist
einhvern veginn þannig saman. Hún
gerist til dæmis á þremur tímabilum,
á árunum 2001, 2006 og 2011, það
líða alltaf fimm ár á milli. Mynstrið í
DNA-keðju finnst mér lýsa því vel.“
 Lesandinn þarf því að vera
nokkuð virkur og tilbúinn að tengja,
ekki aðeins innan hverrar bókar
heldur jafnvel líka milli bóka, en
Bragi vonast til að þær geti þó allar
staðið sem sjálfstæð verk. „Ég veit
í raun ekki hvort mér hefur tekist
það. Það finnst það ekki öllum. Á
móti kemur að maður nýtur þess
líka svolítið að stríða lesandanum.
Það var í og með hugsunin með
Fjarveruna. Sá sem hefur lesið
Gæludýrin sér að Fjarveran hefst
þar sem hún endaði og býst ef til vill
við að fá einhverjar upplýsingar sem
þar vantaði. En það verður að vera
áfram einhver leyndardómur. Þó að
höfundar segi oft að þeir séu ekki
með neinn ákveðinn lesanda í huga
þegar þeir skrifa, þá spáir maður
Þó aÐ HöFundaR SEgI oFt aÐ ÞEIR Séu EkkI
mEÐ nEInn ákvEÐInn LESanda í Huga
ÞEgaR ÞEIR SkRIFa, Þá SpáIR maÐuR aLLtaF
óHjákvæmILEga í ÞaÐ HvoRt maÐuR Sé
vonduR vIÐ LESandann EÐa HvoRt mann
LangI tIL aÐ gLEÐja Hann. og nú ímYnda
ég méR aÐ ég gætI gERt maRgt tIL aÐ
gLEÐja LESandann.