Spássían - 2013, Qupperneq 61

61
verksins tengdi áhorfandann sterkt við konuna og gaf
mynd af fjallkonunni, móður jörð umlukta óblíðum
náttúruöflum. Í kjölfarið birtust mæður þessa heims með
börn sín og upp hófst tími átaka og sátta, samkenndar
og sundrungar, ringulreiðar og jafnvægis. Kvenlegur
klæðnaður dansaranna undirstrikaði einnig kvenlega
ímynd verksins sem og ljóð í sýningaskrá. Það voru
samt engar persónur beint sýnilegar í verkinu þó að
dansararnir fengju að njóta sín í sólóum og samdansi
og enginn var söguþráðurinn. Verkið birti hugmyndir og
veruleika sem höfðu verið krufin og sett svo aftur saman
í nýju formi. Það skapaði upplifun frekar en að segja sögu
nema þá sögu sem hver og einn áhorfandi bjó til úr eigin
upplifunum. Öll framvinda verksins var þó flæðandi sem
gaf því heildræna mynd.
Tengsl við áhorfendur voru skýr, áhorfendur
sátu í myrkrinu á meðan dansararnir tjáðu tilfinningar
sínar á sviðinu. Engin bein samræða fór fram á
milli þessara tveggja hópa þó að dansararnir byðu
áhorfendum að fylgjast með átökum þeirra úr fjarlægð.
Fjórði veggurinn, skilin milli áhorfenda og þess sem
gerist á sviðinu, var þannig á sínum stað.
Í dansverkinu var ekki hægt að greina neina
sérstaka aðaldansa og aukadansara heldur vann
hópurinn meira og minna sem ein heild. Fyrir þá sem
þekkja til dansaranna var samt greinilegt að hver og einn
fékk að njóta sín á eigin forsendum. Þær breytingar hafa
orðið í samvinnu dansara og danshöfunda undanfarin
ár að það er sífellt algengara að dansverk séu sköpuð af
danshöfundi og dönsurum í sameiningu. Þannig leggja
danshöfundarnir línurnar og skapa ramma verksins
en dansararnir koma með hreyfingar og úrlausnir á
verkefnum sem danshöfundurinn setur fram. Þetta er
ólíkt þeirri leið þegar danshöfundurinn er allsráðandi og
dansararnir efniviður þeirra til að móta og skapa. Í þeim
tilvikum skapa danshöfundarnir verkin en dansararnir
læra þau og dansa á sviðinu.
Dansverkið reyndi mikið á hreyfifærni
dansaranna, úthald og kraft. Hreyfingin var í fyrirrúmi og
var það tjáningarform sem dansararnir höfðu til að ná
til áhorfenda. Ólíkt ballettinum, þar sem unnið er á móti
þyngdaraflinu til að skapa ímynd hins yfirnáttúrulega,
einkenndi sterk gólfvinna hreyfimynstur verksins.
Samdans í ætt við snertispuna var einnig sýnilegur
en snertispuni á milli tveggja kvenna er nokkuð
ólíkur pas de deux ballettsins þar sem karldansarar
lyfta ballerínunum til að undirstrika fegurð þeirra og
yndisþokka.
ÁFErð
Höfundar: Saga Sigurðardóttir og Margrét Bjarnadóttir
Leikmynd og búningar: Eva Signý Berger
Tónlist: Good Moon Deer, Guðmundur Ingi úlfarsson og
Ívar Pétur Kjartansson
Lýsing: Magnús Arnar Sigurðarson
Verkið Áferð snýst fyrst og fremst um sköpun og leik að
efni sem í þessu tilfelli eru dýnur í mismunandi litum og
stærðum. Hér er leikurinn og hversdagurinn í fyrirrúmi
og rannsóknin á því hvað er hægt að gera þegar dýnur
og hópur af dönsurum koma saman. Verkið var þannig
frekar kóreógraferaður hversdagsleiki en listrænn
viðburður. Í upphafi sýningarinnar voru dansararnir að
leggja lokahönd á hús úr dýnunum á sviðinu. Dansararnir
voru íklæddir mjög svo heimilislegum náttfötum, sem
virkuðu ótrúlega þægileg en myndu ekki teljast glæsileg.
Enginn náttkjóll var sjáanlegur og lítið var um skæra liti.
Það sem gerðist síðan á sviðinu var í ætt við það sem
gæti gerst í skólastofu úti á landi þar sem hópur krakka,
stelpna, er á ferð. Hópurinn þekktist vel og í raun upplifði
áhorfandinn að hann þekkti þátttakendurnar líka. Þó að
dansararnir hafi fyrst og fremst verið að leika sér saman
var áhorfandinn með. Fjórði veggurinn var til staðar en
hann var ekki sterkur og skýr heldur þunnur og óljós, það
mætti halda því fram að áhorfendur hafi allir verið með
í skólastofunni þó að þeir hafi ekki verið þátttakendur.
Áhorfendur skipta líka máli þegar gerðar eru tilraunir eða
fíflast í hversdagslífinu. Alltaf hafa einhverjir það hlutverk
að hlæja að uppátækjunum og fylgjast með hverju
fundið er upp á næst. Verkið var þannig barnslegt og
einlægt og reyndi ekki að vera annað en það var, samspil
dansara og dýna.
Verkið í heild var brotakennt og samansett úr
mörgum mismunandi uppátækjum. Hið listræna flæði
sem einkenndi verkið Eyju var hvergi sjáanlegt. Þessi
brotakennda upplifun var þó alls ekki löstur á verkinu
heldur sjarmi þess. Spennan sem fólst í því að sjá
hvað kæmi næst hélt athygli áhorfenda fanginni, auk
fegurðarinnar sem birtist þegar hversdagsleikinn mætti
kóreógrafískri fagmennsku.
Leikur er grunnstef verksins, sagðar eru sögur,
dýnurnar notaðar til að fela sig í, hoppa og kútveltast,
stelpurnar fara á trúnó en ráðast einnig hver á aðra með
meiðandi orðum og æði. Innan hópsins ríkir samkeppni
en einnig samhugur. Það eina sem vantaði í leikinn
var hláturinn, hláturinn sem brýst út þegar hópur
kemur saman og kannar mörk þess sem má og má ekki,
óstöðvandi hlátursköstin sem brjótast út eins og stífla
hafi brostið og ekkert getur hamið fyrr en maginn er
aumur og tárin streyma úr augunum.
Í Áferð var hreyfingin aðeins eitt af
tjáningarformum dansaranna. Við bættist myndun hljóða
með míkrafón og notkun raddarinnar í frásögn og söng.
Hljóðmyndin var þannig mikilvægur þáttur í dansinum
sjálfum. Í Eyju var tónlistin einn þáttur í heildarupplifun
verksins, dansararnir dönsuðu við tónlistina. Í Áferð
var hljóðmyndin hluti af kóreógrafíunni, dansararnir
mynduðu hljóð rétt eins og þeir mynduðu hreyfingar.
Hreyfingarnar í verkinu voru einnig hversdagslegar
og minntu meira á leik barna en dans dansara þó að
það færi ekki á milli mála að það voru velmenntaðir
og þjálfaðir dansarar í báðum verkunum. Þannig hefur
skrefið frá niðurnjörfuðum hreyfiforða ballettsins verið
tekið enn lengra með því að skapa ekki aðeins nýja gerð
af hreyfiforða heldur nota hreyfingarnar sem finnast í
okkar daglega lífi.
Sýning Nemendaleikhússins á útskriftarverkefnum
samtímadansbrautarinnar, Eyja og Áferð, krafðist
breiðrar þekkingar og færni af dönsurunum en þeir
stóðust það próf með sóma. Sýningin krafðist ekki síður
mikils af áhorfendum því ólíkar leiðir í sköpun kalla á
ólíka nálgun áhorfenda og opinn hug fyrir nýjum töfrum
listformsins.
Mynd: LHÍ