Morgunblaðið - 06.02.2020, Page 11

Gekk frá Svalbarða til
Kanada á 76 dögum
Ferðalag heimskautarefs
Frá Svalbarða til Ellesmere-eyju
Ellesmere-eyja
(KANADA)
G RÆ N L A N D
Spitsbergen
(SVALBARÐI)
1. mars
2018
26.
mars
16. apríl
6. júní
10. júní
1. júlí 2018
10.-11. apríl
(viðkomustaður)
7.-8. apríl
(viðkomustaður)
250 km
Hafísþekja
(%)
Ferðahraði
(km/dag)
100
0
155
0
Ferðalag tófunnar var alls
4.415 km og tók fjóra mánuði
H
ei
m
ild
: P
ol
ar
R
es
ea
rc
h
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Ung læða (heimskautarefur eins og
íslenski refurinn) fékk gervi-
hnattasendi um hálsinn á Spitzber-
gen í byrjun mars 2018. Gögnin úr
sendinum gerðu kleift að fylgjast
með ferðum hennar.
Hún var merkt nálægt greninu
þar sem hún kom í heiminn. Þaðan
fór hún 1. mars 2018 og yfirgaf
Svalbarða 26. mars sama ár. Hún
var komin leiðarenda á Ellesmere-
eyju í Nunavut í Kanada 76 dögum
síðar. Þá hafði hún gengið samtals
3.506 kílómetra frá Svalbarða til
Ellesmere-eyjar. Lengdin á milli
upphafsstaðar og áfangastaðar er
1.789 km í beinni loftlínu. Sé allt
talið með, það er áður en tófan fór í
utanlandsferðina, þá hafði hún rölt
samtals 4.415 km frá því 1. mars og
til 1. júlí 2018. Það er eitt lengsta
ferðalag hjá heimskautaref sem vit-
að er um.
Tófan fór hratt yfir
Vísindamennirnir Eva Fuglei og
Arnaud Tarroux greindu frá tóf-
unni víðförulu í grein sem birtist
hjá Polar Research. Þau vinna við
Norsku pólstofnunina og hjá
norsku náttúrufræðistofnuninni. Í
greininni kemur m.a. fram að tófan
hafi gengið rösklega og lagt að
baki að meðaltali 46,3 km á dag.
Stundum fór hún enn hraðar yfir
eins og þegar leiðin lá yfir norðan-
verðan Grænlandsjökul. Einn dag-
inn gekk hún litla 155 km. Tófan
fór nyrst á hafísnum norðan við
Grænland og gekk allt upp á 84,7°N
áður en hún sneri aftur til suðurs.
Umrædd tófa telst til þeirra refa
sem halda sig gjarnan við sjávarsíð-
una og leita sér ætis í fjörum, oftar
en ekki sjávarfangs. Þær hafa að-
lagast þannig að þær eru ekki háð-
ar góðum læmingjaárum eins og
sumar aðrar norrænar tófur. Tófan
víðförula settist hins vegar að á Ell-
esmere-eyju þar sem er nóg af læm-
ingjum og skipti því um lið.
 Ferðalag tófu hefur vakið mikla athygli víða um heim
FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. FEBRÚAR 2020
Skoðið laxdal.is
Skipholti 29b • S. 551 4422
ÚTSÖLU-
SPRENGJA
LOKSINS ÚTSÖLUVEÐUR
SEINASTA
ÚTSÖLU-
VIKA
Skeifan 8 | 108 Reykjavík | sími 517 6460 | VersluninBelladonna
Netverslun á www.belladonna.is
Nýjar vörur vor 2020 frá
Bæjarlind 6 | sími 554 7030
Við erum á facebook
ALGJÖRT
VERÐHRUN
Á ÚTSÖLUNNI
Str. 36-52
Útsölubuxur
kr. 3900.-
Aðeins 5 verð
2000.-
3000.-
4000.-
5000.-
6000.-
Norskir vísindamenn fundu vikur á
Ørland í Þrændalögum þar sem þeir
voru að undirbúa stækkun flug-
vallar. Samkvæmt heimasíðu geo-
forskning.no er talið að vikurinn sé
kominn úr eldgosi á Íslandi fyrir um
4.000 árum.
Jarðfræðingar og fornleifafræð-
ingar hafa gert umfangsmiklar
rannsóknir á svæðinu á undan-
förnum árum. Jarðfræðingarnir
hafa meðal rannsakað hvernig
ströndin hefur breyst síðustu 6.000
árin vegna landriss á síðustu sex
þúsund árum.
Það var í gömlu fjöruborði, sem
nú er um ellefu metra fyrir ofan
sjávarborð, að fornleifafræðingarnir
fundi lag með vikri. Sem kunnugt er
myndast eldfjallavikurinn við eld-
gos. Steinarnir innihalda loftfylltar
blöðrur sem valda því að hann flýtur
í vatni og hefur hátt einangr-
unargildi. Frekari rannsóknir sýndu
að líklega rak vikurinn á land í
Þrændalögum fyrir 3-4 þúsund ár-
um. Í norskri grein um þennan fund
er talið að vikurinn hafi komið úr
eldgosi í Kötlu og er það byggt á
jarðefnafræðilegri rannsókn við há-
skólann í Edinborg.
Auk vikursteinanna fundust ýms-
ar mannvistarleifar allt aftur frá
járnöld. Meðal annars leik-
fangabátur og gröf konu á fimm-
tugsaldri. Beinagrind hennar þótti
hafa varðveist merkilega vel.
Getur vel verið úr Kötlu
Þorvaldur Þórðarson, prófessor í
eldfjallafræði við Háskóla Íslands,
kvaðst ekki hafa séð niðurstöður
efnagreiningarinnar og gat því ekki
tjáð sig um þær. Hann nam og vann
m.a. í sjö ár við jarðvísindadeild Ed-
inborgarháskóla og segir að þar
starfi dr. Anthony Newton sem
skrifaði doktorsritgerð um sjóborinn
vikur í N-Atlantshafi. Vísindamenn í
Edinborg þekki líka muninn á vikri
úr Heklu og Kötlu.
Þorvaldur sagði að vikur úr Kötlu
og Heklu hefði fundist sjórekinn
víða í Skandinavíu og yfirleitt með
Kötlusamsetningu. Katla er nær sjó
en Hekla og styttra fyrir vikurinn að
berast til sjávar. Hann benti á að
Kötlugosum hefði fylgt jökulhaup
sem hefðu borið mikið út í sjó.
Mögulega hefði Kötluvikur fallið á
jökulinn og farið í sjó með jökul-
hlaupi. Síðan hefði Golfstraumurinn
flutt vikurinn til Skandinavíu.
gudni@mbl.is
Íslenskur vikur úr gömlu
gosi fannst rekinn í Noregi
 Sjórekinn íslenskur vikur hefur fundist víða um lönd
Morgunblaðið/Ómar Óskarsson
Hekluvikur Hann hefur verið fluttur út og notaður við framkvæmdir.
Fjallgöngumaðurinn John Snorri
Sigurjónsson og föruneyti hans
munu ekki klífa fjallið K2. John
Snorri greindi frá þessu í gær á In-
stagram-síðu sinni, en hann ætlaði
sér að verða fyrstur manna til að
klífa fjallið að vetrarlagi.
Í tilkynningu Johns Snorra kem-
ur fram að það sé risavaxið verkefni
að klífa K2 að vetrarlagi, og mikil-
vægt sé að allir sem einn séu til-
búnir í verkefnið, bæði andlega og
líkamlega, til að það sé mögulegt.
Tveir meðlima fjallgönguhópsins
hafi hins vegar ekki talið sig tilbúna
til leiðangursins og því hafi verið
ákveðið að hætta við fjallgönguna.
K2 er næsthæsta fjall í heimi og
eitt hið hættulegasta. Hafa nær all-
ar göngur á fjallið því verið reynd-
ar í júlí eða ágúst, og er það eina
fjallið yfir 8.000 metrum sem aldrei
hefur verið klifið að vetrarlagi.
John Snorri hættir við að klífa K2
Ljósmynd/Wikipedia
Fjallganga K2 er næsthæsta fjall heims
en það er talið eitt hið hættulegasta.