Morgunblaðið - 04.04.2020, Blaðsíða 30

Morgunblaðið - 04.04.2020, Blaðsíða 30
30 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. APRÍL 2020 Ég játa aðhegðunmín varekki til eftirbreytni, þar sem ég stóð á gangstétt- inni og steytti hnef- ann í átt að bifreið- inni sem fjarlægðist á miklum hraða. Lét hann heyra það Þetta var einn af þessum dög- um þar sem úrhelli hafði breytt borginni í fenjasvæði með ótal pollum og lækjum. Daginn áður hafði hún verið mjallahvít og snjórinn dempaði öll hljóð. Nú þurfti göngufólk að stikla um á gangstígum og götum og gæta að hverju skrefi. Þá sá ég hvar bíll kom aðvíf- andi og sá sem var við stýrið fylgdi samviskusamlega rásinni sem nagladekkin höfðu myndað í malbikið. Upp frá hliðum bifreið- arinnar stóð því myndarlegur öldu- faldur og þar sem ökumaðurinn skeytti engu um bendingar mínar fékk ég gusuna yfir mig. Já, og ég sneri mér að hon- um og „lét hann heyra það“. Sá sem á eftir fylgdi var varkárari. Hann bæði dró úr hraðanum og beygði upp á hrygginn til að hlífa mér við vatnsaustrinum. En af svip hans að dæma hef ég greinilega verið kostulegur þarna í reiði minni og heilagri vandlætingu! Áreiti og viðbragð Það er ekkert annað í stöð- unni en að draga af þessu lær- dóm og tengja hann við stærri mál og brýnni. Það er vart við hæfi að líkja skelfilegum far- aldri við svona hvunndags- hremmingar, en þó má finna sameiginlega þætti. Við fáum stundum ágjöf í lífinu og mæt- um við aðstæðum sem við höfum ekki sjálf kallað yfir okkur. Þá þurfum við að velja viðbrögð okkar. Stundum verða þau eins og hér var lýst. Ekkert svigrúm er gefið áður en svarað er í sömu mynt. Hugurinn fær ekk- ert næði að starfa og ígrunda athafnir, svo úr verður vitlaus hegðun. Mikilvægustu stundir í lífi fólks og samfélaga tengjast oft raunum og mikilvægasti boð- skapurinn varðar slík málefni einnig. Í Fjallræðunni ávarpaði Kristur fátæka, hungraða og þyrsta, hann beindi orðum sínum til sorgmæddra og þeirra sem eru of- sóttir. Hann sagði að jafnvel í hinum verstu aðstæðum getum við unnið stóra sigra. Það er einmitt við þau skil- yrði sem kemur í ljós hvað býr í okk- ur og hvaða leiðar- ljós við eigum. Krossinn miðlar sömu hugsun. Hann er áminning um að tilveran get- ur verið óréttlát. Og krossinn varð að sigurtákni. Ríkulega nestaðir af kærleiksboðskap Jesú mættu vinir hans komandi áskorunum af djörfug og unnu stóra sigra. Þess vegna er hann kristnu fólki jafn dýrmætur og raun ber vitni. Hann minnir á að við getum sigrað illt með góðu. Færa má fyrir því rök að öll siðfræði snúist um þetta and- rými sem við getum skapað á milli áreitis og viðbragðs. Á því augabragði getur manneskjan spurt sig hvers konar hegðun er henni samboðin. Er það mér líkt að hrópa ókvæðisorð að ókunnugu fólki? El ég á ósætti, skapa ég meiri sundrungu? Eða er ég sá eða sú sem vill græða sár og bæta þennan heim? Já, við hlaup- um stundum á okkur, gerum mistök, en þá er líka mikilvægt að ná áttum og stilla sig af. Að sigra illt með góðu Við vitum ekki hvaða hremm- ingar bíða okkar á komandi vik- um og mánuðum. Við vitum ekki hversu lengi verður reynt á langlundargeð einstaklinga, fjöl- skyldna, samfélags og hag- kerfis. Vel kann að fara svo að það verði komið út yfir öll þol- mörk. Þá skiptir máli að við hugleiðum það hvernig viðbrögð okkar verða. Bænin er þar mikilvægur vettvangur – þar sem við beinum huga okkar að því sem er okkur dýrmætt, því sem við viljum þakka fyrir og biðjum um æðruleysi. Vonandi getum við litið til baka og skynjað að mótlætið dró fram það besta sem í fari okkar bjó. Óskandi er að við nýtum til hins ýtrasta hið dýr- mæta bil sem er á milli þeirra aðstæðna sem mæta okkur í líf- inu og þess hvernig við sjálf mættum þeim aðstæðum. Þá sigrum við lika illt með góðu. Kirkjan til fólksins Morgunblaðið/Ómar Að sigra illt með góðu Hugvekja Skúli Sigurður Ólafsson Höfundur er sóknarprestur Neskirkju. skuli@neskirkja.is Skúli Sigurður Ólafsson Færa má fyrir því rök að öll siðfræði snúist um þetta and- rými sem við getum skapað á milli áreitis og viðbragðs. Neskirkja í Reykjavík. Eitt verð ég að segja þér áður en ég dey, enda skalt þú börnum þínum kenna fræði mín, sögðu mér það álfarnir í Suðurey, sögðu mér það dvergarnir í Norðurey, sögðu mér það gullinmura og gleym- mérei og gleymdu því ei: að hefnist þeim er svíkur sína huldu- mey, honum verður erfiður dauðinn. (Guðmundur Böðvarsson) Á erfiðum tímum kunngerast veik- leikarnir og það er mikilvægt að læra af þeim enda er enginn sterkari en veikasti hlekkurinn. Nýkórónu- veiran frá kínversku borginni Wuh- an hefur svo sannarlega opinberað alvarlega veikleika í alþjóðahagkerf- inu og mikilvægasta spurningin um þessar mundir er spurning sem fáir þora að spyrja en þarf samt að spyrja. Og hvað svo? Áætlað er að fjárhagslegur kostn- aður vegna aðgerða stjórnvalda í tengslum við veiruna sé gífurlega mikill. Hversu mikill er ómögulegt að segja því hið opinbera, með sína digru sjóði, þarf alltaf að treysta á framleiðslu annarra til að fjármagna sig og sína gjafmildi. Talað er um fleiri hundruð milljarða. Þetta verða hinir ungu stjórnmálamenn, sem komnir eru í mikla ábyrgðarstöðu, að skilja. Nú er framleiðsla að dragast hratt saman og vel getur gerst að þessir sömu stjórnmálamenn þurfi að svara þeirri spurningu í næstu kosningum hver áætlunin sé þegar aðgangur þeirra að annarra manna fé verður mjög takmarkaður og hver króna farin að skipta máli. Það hefur nefnilega tíðkast upp á síðkastið að stjórnmálamenn stígi fram, uppmál- aðir af góðmennsku, bjargvættir heimsins og geri sig að hetju með annarra manna fé. Þetta hugarfar þarf að víkja. Kaldur raunveruleikinn er nefni- lega sá að vonir manna um einhvers- lags „hjarðónæmi hinna sterku“ virðast með öllu brostnar. Áhættu- hópar (aldraðir, feitir, sykursjúkir, rafrettusugur eða reykingarmenn, hjartasjúklingar, lungnasjúkir, o.fl.) þrengja mengið niður fyrir það sem hjarð- ónæmi þarf. Svo er þetta bara of skæður sjúkdómur með of mörgum innlögnum til að það sé hægt. Þetta er ekki kvef og þetta er ekki flensa. Um er að ræða mjög alvarlega og smitandi lungnabólgu með óþægilega langan meðgöngutíma, allt frá smiti þar til veikindi verða ljós og enn lengri tími líður þar til og ef innlagnar er þörf. Þetta má sjá á þeim tíma sem líður í samfélögum frá því að smit fara að greinast og þar til að mikill þungi skellur á heil- brigðiskerfið með flóðbylgju sjúk- linga. Ástandið er farið að minna á hryllingsmynd á þeim svæðum þar sem gripið var til aðgerða of seint. Með framangreint í huga þarf að stöðva hin landlægu smit sem fyrst, en hvað svo? Jafnvel þótt við náum tökum á veirunni í apríl, maí eða júní er ekkert sem bendir til að önnur ríki nái slíkum árangri og hvað þá? Ætlum við að opna fyrir túrisma frá sýktum löndum, fá smit og lenda aft- ur í sömu erfiðu hringiðunni þar sem hagkerfið er skorið á háls og blæðir hratt út? Búa aftur við ófrjálst sam- félag þar sem ömmur og afar fá ekki að hitta barnabörnin, hjúkrunar- heimili eru lokuð, samkomubönn og stofufangelsi í einhverja mánuði? Veruleikinn er nefnilega sá að það er engin skyndilausn á þessum vanda og sú sviðsmynd um opin landamæri og hömlulausan ferðamannaiðnað í þessu árferði gengur auðvitað ekki upp nema að eitthvað kraftaverk gerist. Áherslan verður því að halda þéttingsfast í þá framleiðslu sem eft- ir stendur og gefa einkaframtakinu möguleika á að hefja nýja fram- leiðslu á tímum þar sem ferðafrelsi er takmarkað. Landbúnaðarmál og orkumál hafa verið vanrækt síðastliðin ár en mikil- vægi málaflokkanna er nú öllum ljós þegar heimurinn er að lokast og eng- inn getur spáð fyrir um hvenær eða hvernig þetta „tímabundna“ ástand endar. Innlend matvælaframleiðsla er líklega orðin okkar mikilvægasta auðlind og ber stjórnmálamönnum að verja hana og styrkja með öllum tiltækum ráðum. Ekki má láta þá kaupahéðna sem haga sér illa stýra för. Þeirra ráð byggjast öll á að þeir sjálfir fái einok- unarvald yfir sem flest- um vöruflokkum. Okk- ar mannúðlegi og hreini landbúnaður er varnarmál og skal það ítrekað að nú þarf að hætta við að heimila innflutning á hráu kjöti, eggjum og mjólk. Orkustefnan verður einnig að vera á okkar forsendum. Hún var það eitt sinn og það reyndist þjóðinni vel. Þar þarf að vinda ofan af hinu evrópska flækju- stigi sem hefur breytt orkustefnunni okkar til hins verra og hækkað orku- verð til fyrirtækja og almennings. Til umhugsunar Forefni lyfja og mikilvæg lækn- ingatæki eru að miklu ef ekki mestu framleidd í Asíu. Þriggja vikna út- göngubann í Indlandi mun óhjá- kvæmilega valda afleiðingum m.t.t. aðfanga og við sem hluti af hinum frjálsa heimi þurfum að spyrja okkur hvort eðlilegt sé að ófrjáls ríki mundi slíku valdi. Nágrannar þeirra í norðri eru að átta sig á því að þeir eru með alla ása á hendi. Finnst eng- um það orka tvímælis að ekki mátti setja ferðamenn í sóttkví frá því landi sem nú setur alla í sóttkví? Við- skiptaforskot þeirra eykst með degi hverjum en fríverslun ætti aldrei ganga út á að annar aðilinn geti hunsað umhverfismál, mannréttindi eða eðlilega viðskiptahætti og fengið óeðlilegt forskot. Undir slíkum for- merkjum er augljóst að valda- jafnvægi mun raskast og því miður á kostnað hins frjálsa heims. Veikleikar kunngerast Eftir Viðar Guðjohnsen » Innlend matvæla- framleiðsla er lík- lega orðin okkar mikil- vægasta auðlind og ber stjórnmálamönnum að verja hana og styrkja með öllum tiltækum ráðum. Viðar Guðjohnsen Höfundur er lyfjafræðingur og sjálfstæðismaður. Þetta eru furðulegir tímar sem við lifum. Það er þó jákvætt að við erum meira knúin til þess að vera í núinu. Kannski tökum við núna betur eftir litlu hlutunum sem áður voru svo sjálfsagðir. Fólk leitar mikið til listarinnar þessa dag- ana til að stytta sér stundir og dreifa huganum frá hafi neikvæðra frétta. Ég hef búið í Englandi nú í næst- um þrjú ár og er að klára leiklistar- nám við háskólann Arts University Bournemouth og hefur það verið lær- dómsríkt og þroskandi. Margt hefur gengið á síðustu þrjú ár; ökklabrot á fyrsta ári sem og botnlangakast rétt áður en æfingar byrjuðu á lokasýn- ingunni í náminu, Fjarsjóðseyjunni. Þó er ekkert sem kemst nálægt því sem þessi faraldur veldur, og ég gat ekki hugsað mér að vera neins staðar annars staðar en á Íslandi í nálægð við fjölskyldu og vini. Heilbrigðiskerfi Englendinga, NHS, hefur mátt þola fjárskort síð- ustu ár og halda margir því fram að ef ástandið versnar þar í landi muni það ekki standa undir sér. Ég hef þó ekkert nema gott að segja um mína reynslu af sjúkrahúsadvöl þar í landi, það má þakka góðu heil- brigðisstarfsfólki þó svo að aðstaðan hafi ekki verið upp á marga fiska. Ég tek ofan hattinn fyr- ir þessu hugaða fólki og hvet alla til þess að styðja við bakið á heil- brigðisstarfsfólki sem við þurfum svo nauð- synlega á að halda á tímum sem þessum. Lokasýning mín í náminu var 14. mars sl. og ekki nema þremur dögum síðar voru flestöll leikhús á Englandi búin að skella í lás. Þetta eru erfiðir tímar fyrir fólk sem er sjálfstætt starfandi, þar á meðal leik- ara, kvikmyndagerðarfólk og tónlist- arfólk svo nokkur séu nefnd. Næg var óvissan fyrir að koma úr leik- listarnámi. Mörgum kvikmyndaverk- efnum um allan heim sem og hátíðum líkt og Edinburgh Fringe hefur verið frestað eða þær hreinlega lagðar af. Núna í maí og fram í ágúst áttu að fara fram tökur á mynd sem ég fékk hlutverk í en það liggur ekki beint fyrir hvað verður af því sem stendur. Ég finn fyrir mikilli samstöðu inn- an listageirans og meðal fólks al- mennt, ég trúi því að með henni kom- umst við í gegnum þetta saman og snúum aftur mun sterkari. Fólk er að leggja sitt af mörkum og þarf ekki annað en að líta á netið til þess að sjá samstöðu fólks um allan heim og getur maður ekki annað en brosað yf- ir hlýju fólks á þessum erfiðu tímum. Það er erfitt að sjá fyrir hvað þetta ástand varir lengi og því hafa margir tekið upp á því að laga sig að breytt- um aðstæðum. Uppistandarar hafa fært efni sitt yfir á samfélagsmiðla og aðrir hafa tekið upp á því að halda upplestra á netinu á ýmsum leik- verkum, eða þá jafnvel halda tónleika heima í stofu. „Casting directorar“ og umboðsmenn hafa tekið upp á því að bjóða leikurum að senda inn vídeó- prufur og einnig hafa kvikmynda- framleiðendur boðist til að deila slík- um prufum fyrir leikara. Við erum öll í þessu saman og ef það er eitthvað sem Íslendingar hafa sýnt fram á í gegnum árin á mörgum sviðum er það sterk samstaða og heild. Við erum öll í þessu saman Eftir Ásgeir Inga Gunnarsson »Ég finn fyrir mikilli samstöðu innan listageirans og meðal fólks almennt, ég trúi því að með henni kom- umst við í gegnum þetta saman og snúum aftur mun sterkari. Ásgeir Ingi Gunnarsson Höfundur er nemandi/leikari. asgeirigunnarsson@gmail.com

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.