Fréttablaðið - 29.08.2020, Blaðsíða 32

Útgefandi: Torg ehf Veffang: frettabladid.isÁbyrgðarmaður: Jóhanna Helga Viðarsdóttir Sölumaður auglýsinga: Arnar Magnússon, arnarm@frettabladid.is, s. 550 5652,
Það hefur sjaldan verið jafn brýnt að efla og styðja við nýsköpun eins og nú. „Ef við
byrjum bara að tala um mikil-
vægi nýsköpunar, þá getum við
horft á það þannig að það sem
þjóðfélagið þarf að gera er að vera
stöðugt á tán um, að tryggja að við
séum með sem breiðastar stoðir
undir atvinnulífið og að við getum
brugðist sem hraðast við ytri
aðstæðum,“ skýrir Tryggvi frá.
„Og COVID er augljóst dæmi þar
sem verður grundvallarumbylting
á forsend um fyrir atvinnulífi. En
svo eru líka bara á hverju ári, óháð
COVID, stöðugar breytingar í
gangi, bæði í tækniþróun og ýmsu.
Ef það væri ekki fyrir nýsköpun
þá værum við auðvitað bara föst
í einhverjum gömlum sporum
og næðum ekki að bregðast við.
Þannig að nýsköpun, að mínu
mati, er grundvallaratriði til þess
að tryggja það að atvinnulíf hérna
sé öflugt og vaxi og bregðist við
þessum ytri aðstæðum.“
Árangursríkt fyrirkomulag
Tryggvi segir að fyrirkomulagið
sem Tækniþróunarsjóður vinni
eftir hafi reynst afar vel við að
koma til móts við hugmyndir á
öllum stigum. „Ef við horfum svo
á hlutverk Tækniþróunar sjóðs,
þá er sjóðurinn gríðarlega öflugt
tæki, sem er bara alls ekki til í
öllum öðrum löndum. Þetta er
svona tæki sem hjálpar til við að, í
rauninni, finna og grípa nýsköpun,
allt frá því sem við köllum „fræ“,
sem eru bara hugmyndir sem fólk
gengur með í maganum og er ekki
einu sinni búið að fullmóta en
telur sig hafa eitthvað. Þar er hægt
að sækja, með tiltölulega ein-
földum hætti, um styrk, sem er þá
að sama skapi frekar lítill en leyfir
viðkomandi að einblína í nokkra
mánuði á þessa hugmynd og byrja
að móta hana,“ upplýsir hann.
„Það má líka segja að á þessu fyrsta
stigi sé annað, sem við köllum
„hagnýt rannsóknarverkefni“, sem
er þá eiginlega brú, úr til dæmis
háskólaumhverfi yfir í atvinnulíf,
þar sem það eru kannski ein-
hverjir úr háskóla eða spítala með
einhverjar hugmyndir, og fá styrk
hjá okkur til að prófa það í átt að
hagnýtingu.“
Tryggvi segir næstu þrep svo
snúa að hugmyndum sem séu
komnar lengra af stað. „Ég myndi
segja að þessi fræ og hagnýt rann-
sóknarverkefni séu svona til að
grípa hugmyndir, byrja að móta
þær yfir í hagnýtingu, og síðan er
þetta sett upp þannig að sjóðurinn
getur fylgt verkefnunum úr hlaði.
Þannig að við byrjum þarna, svo
getum við færst upp í f lokk sem
heitir sproti, þar sem þú færð
hærri upphæð, færð að stækka
og þróa verkefnið áfram, og svo
upp í stærsta flokkinn sem er
kallaður „vöxtur“. Þar færðu enn
þá meira fé þegar þú ert búinn að
sanna þig, og þarft að vera kominn
lengra með verkefnið. Þetta er ekki
lengur bara hugmynd, þú þarft að
vera búinn að sýna fram á að hún
eigi innistæðu, og þá geturðu sótt
um stærri styrk til að þróa hana
áfram,“ útskýrir hann.
„Síðan er stærsta útgáfan af
því sem kallast „sprettur“, til að
virkilega stíga hratt fram. Þegar þú
ert kominn á þann stað þá þarft
þú auðvitað að vera tilbúinn að
standa á eigin fótum með tekju-
innflæði og ytri fjárfestingu og svo
framvegis.“
Skilvirkt báðum megin
Tryggvi hefur setið báðum megin
við borðið og segir kerfið skilvirkt
og útkomuna oft afar farsæla.
„Þetta finnst mér hafa virkað
vel og ég segi það ekki bara sem
stjórnarformaður Tækniþróunar-
sjóðs, heldur hef ég líka reynt það
á eigin skinni. Ég var á árunum
2012–2013 læknir á Landspítal-
anum með hugmyndir í maganum
um að við gætum gert og staðið
okkur betur og nálgast hlutina
öðruvísi í heilbrigðiskerfinu og
sótti um styrk í Tækniþróunar-
sjóð 2013, fyrir nýjar hugmyndir
varðandi notkun á heilbrigðis-
tækni. Ég fékk styrk um vorið og
það leyfði mér að fara af stað með
mitt verkefni.
Annars hefði mitt verkefni
sennilega aldrei farið af stað og í
dag veitum við 28 manns atvinnu
og erum að vaxa mjög hratt, og
höfum einmitt farið þennan
tröppugang með litlum styrkjum
upp í stærri og erum núna komin
með hundruð milljóna í erlenda
fjárfestingu og erlendar tekjur
og erum farin að standa á eigin
fótum. Þannig að frá báðum
hliðum hef ég séð þetta kerfi virka
vel.“
Nýsköpun lykilatriði
Þórdís segir verkefni af þessum
toga geta haft gífurlega margþætt
og mikilvæg áhrif á líf margra.
„Fyrirtækið sem Tryggvi nefnir
er líka auðvitað bæði dæmi um
atvinnusköpun, þar myndast ný
og spennandi störf, það kemur inn
nýtt fjármagn og það eru fjárfestar
sem hafa trú á verkefninu. En það
er auðvitað líka dæmi um hug-
mynd sem hjálpar okkur að leysa
áskoranir og vandamál, þetta er
hugmynd sem hjálpar fólki að lifa
betra lífi.“
Atburðarás undanfarinna
mánaða hafi svo leitt enn betur
í ljós hversu brýnn þessi mála-
flokkur sé. „Sama á hvaða sviði þú
ert í nýsköpun, þá gengur þetta
í grunninn út á það að gera oft
meira, eða búa til meiri verðmæti
úr því sama, og nota hugmyndir
til að gera það. Og nýsköpun er
í rauninni bara tækið sem við
þurfum til að leysa allar áskoranir
sem við stöndum frammi fyrir.
Það var staðan fyrir COVID og hún
verður svo augljós, tel ég, í miðju
COVID.“
Þá segir Þórdís mikið í húfi.
„Þau lönd sem ætla sér að sækja
fram og bjóða upp á sem best lífs-
kjör og lífsgæði, þau lönd leggja
ofuráherslu á nýsköpun, það er
bara þannig. Þú getur ekki verið
framúrskarandi samfélag þegar
kemur að lífskjörum og lífsgæðum
og fókuserað ekki á nýsköpun, það
er bara ekki hægt. Og stjórnvöld
hafa hlutverki að gegna. Tækni-
þróunarsjóður er einfaldlega bara
mjög öflugt verkfæri til að ná
þessu fram.“
Tækifæri og áskoranir
Hún telur fjölda umsókna endur-
spegla þá miklu grósku sem býr í
íslensku samfélagi. „Við höfum eflt
sjóðinn á undanförnum árum, en
það er samt þannig að hlutfallið
sem fær styrk er mjög lágt, þrátt
fyrir að við höfum eflt sjóðinn árið
á undan. Það segir auðvit að ýmis-
legt um hugmyndirnar og tæki-
færin sem eru þarna úti. Þannig að
þarna er fjármunum vel varið og
hægt að telja upp fjöldann allan af
ótrúlega öflugum fyrirtækjum sem
eru að leysa alls konar áskoranir og
hafa skapað eftirsóknarverð störf
og tekið inn nýtt fjármagn erlendis
frá og svo framvegis. Það er hægt
að nefna svo mörg fyrirtæki sem
komust af stað af því að þau fengu
úthlutað úr Tækniþróunar sjóði.“
Þórdís segir mikilvægt að skapa
eftirsóknarvert umhverfi. „Ef
maður ber það saman við aðrar
undirstöðugreinar, þá tók Ísland
langan tíma að byggja upp öflugan
sjávarútveg og ríkið hafði líka þar
hlutverki að gegna og það sama á
við í þessu. Það er mikil samkeppni
um öflugt fólk með þekk ingu og
metnað til að skara fram úr og við
viljum að það fólk sjái tækifærin
hér, búi hér, stofni fyrirtækin sín
hér og hafi umhverfi sem gerir
þessum fyrirtækjum svo kleift að
vera áfram hér.“
Skjót og öflug viðbrögð
Tryggvi segir Þórdísi og yfirvöld
hafa brugðist sérstaklega vel við
þeim áskorunum sem við stöndum
nú frammi fyrir. „Ef við horfum á
árið í ár þá er það búið að vera mjög
sérstakt, og okkur hjá sjóðnum
hefur þótt nýsköpunarráðherra,
ríkisstjórnin og Alþingi bregðast
gífurlega hratt og vel við. Það hefur
verið mjög áberandi að Þórdís
hefur mikla ástríðu fyrir þess um
málaflokki, hún fylgist vel með,
talar mikið við frumkvöðla vítt
og breitt og áttar sig á áskorunum
og hvað þarf að gera betur. Það
hefur verið mikill áhugi og velvilji
til að gera vel og stöðugt betur í
þessum flokki og núna í COVID
fékk sjóðurinn 700 milljóna króna
aukaframlag sem nýttist mjög
vel og það sem við gerðum til að
bregðast við aðstæðum og þessu
aukna framlagi var að við bæði
stækkuðum og flýttum úthlut-
unum. Við vorum núna í vikunni
að tilkynna um úthlutun úr því
sem er venjulega haustúthlutun,
sem kemur nokkuð seint á árinu,
oft undir lok árs, en náðum að
klára það í sumar.“
Hann segir mikla vinnu hafa
farið í þessar aðgerðir. „Það var
auðvitað fyrir frábæra vinnu, bæði
starfsfólks Rannís og fagráðsfólks,
sem hefur unnið mjög stíft yfir
sumarið í að fara yfir 400 umsókn-
ir sem bárust fyrir þessa sumarút-
hlutun. Það var gífurleg vinna að
fara yfir það og of boðsega mikið af
frambærilegum umsóknum.“
Þó hafi því miður mörg verkefni
ekki komist að í ár. „Það er eðli
samkeppnissjóða að færri komast
að en vilja, það var það mikið af
umsóknum að það voru bara 8%
sem fengu þessa sumarúthlutun
en í heildarmeðaltali yfir árið
eru þetta 10% sem hafa fengið. En
það þýðir líka að við teljum þau
sem komast að gríðarlega öflug
verkefni. Yfir árið hafa í heildina
borist nærri 900 umsóknir, sem er
40% aukning milli ára. Það hafa
130 fyrirtæki, einstaklingar og
stofnanir fengið nýja styrki, fyrir
utan þá sem eru að fá framhalds-
styrki, og í heildina eru þetta hátt í
þrír milljarðar króna sem sjóður-
inn er búinn að úthluta,“ upplýsir
Tryggvi.
Þórdís segir þessar aðgerðir hafa
verið afar áhrifaríkar. „Sjóðurinn
er auðvitað að bregðast við mjög
hratt og skilvirkt við þessum
aðstæðum og gera það sem gera
þarf til að hægt sé að taka á móti
mörg hundruð milljóna til við-
bótar án þess að gefa nokkuð eftir
af gæðakröfum til þess einmitt að
koma þessu fjármagni í vinnu. Við
erum raunverulega að sá fræjum.“
Vilja breiðari hóp
Þá segir Tryggvi ekki síður
áríðandi að efla nýsköpun innan
sjóðsins. „Sjóðurinn er alveg
eins og atvinnulífið, við þurfum
nýsköpun í sjóðnum og stöðugt
að breytast til að bregðast við ytri
aðstæðum, aðlaga okkur og bæta
okkur eins og aðrir. Við erum
með ýmsa hluti í okkar stefnu-
mörkun þar sem við leggjum
áherslu á að gera stöðugt betur.
Þar á meðal viljum við fá öflugri
umsóknir utan af landi og frá
báðum kynjum. Eins og í atvinnu-
lífinu almennt er hlutfall umsókna
þar sem konur eru við stjórn í
fyrirtækjum, stofnendur eða
lykilstjórnendur, auðvitað lægra
hlutfall en við myndum vilja og
við viljum hvetja konur til að vera
óhræddar við að sækja um og
sömuleiðis fólk utan af landi, að
kynna sér starfsemi sjóðsins og
sækja óhikað um.“
Þórdís tekur undir orð Tryggva.
„Tækniþróunarsjóður er líka
öflugt tæki einmitt til að gefa fólki
tækifæri til að koma sínum hug-
myndum á framfæri og tækifæri
til að breikka hópinn sem almennt
eru forsvarsmenn fyrirtækja með
fjármagn á bak við fyrirtæki og
stjórnendur fyrirtækja. Þess vegna
leggur sjóðurinn mikið upp úr
því, við viljum gjarnan sjá mjög
fjölbreyttan hóp að baki þessum
umsóknum, bæði varðandi kyn
og hvaðan hugmyndirnar koma.
Þetta er auðvitað samkeppnis-
sjóður til að gera Ísland sterkara
og þá viljum við að sú tjörn sé með
sem flestum fiskum. Við erum að
veðja á það að með því að vera með
svona sterkt umhverfi þá verði til
sigurvegarar og upp úr því koma
öflug og stöndug fyrirtæki með
tíð og tíma. Við erum ekki að velja
þá sigurvegara, við erum bara að
tryggja að það sé til umhverfi þar
sem þeir verða til.“
Tryggvi og Þórdís hvetja konur ásamt einstaklingum og fyrirtækjum af landsbyggðinni að hika ekki við að sækja um styrki. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Við viljum að
öflugt og metn-
aðarfullt fólk sjái tæki-
færin hér, búi hér, stofni
fyrirtækin sín hér og hafi
umhverfi sem gerir
þessum fyrirtækjum svo
kleift að vera áfram hér.
Framhald af forsíðu ➛
2 KYNNINGARBLAÐ 2 9 . ÁG Ú S T 2 0 2 0 L AU G A R DAG U RNÝSKÖPUN Á ÍSLANDI