Fréttablaðið - 29.08.2020, Blaðsíða 18

Það eru þær Pálína Jóns-dóttir leikstjóri og Ewa Marcinek sem standa að leikfélaginu og eru jaf nf ramt höf undar verksins ásamt fleirum,
en um svokallað samsköpunarverk
er að ræða.
Ég kem alltaf aftur er gjörningur
tileinkaður minningu og leikhús-
arfleifð pólska leikhúshöfundarins
Tadeusz Kantor, en leikfélagið sem
að gjörningnum stendur var stofnað
til að skapa atvinnuvettvang fyrir
fjölþjóðlega sviðslistamenn hér á
landi.
Veita listamönnum tækifæri
„Okkur langar að vera vettvangur
sem veitir fjölþjóðlegum listamönn-
um hér tækifæri og bjóða jafnframt
upp á aðra valkosti en íslensku leik-
húsin gera,“ segir Ewa. „Ætlunin
er bæði að setja upp klassísk verk
erlendra og íslenskra höfunda og
einnig frumsamin verk eftir höf-
unda búsetta hér,“ bætir Pálína við.
Pálína f lutti aftur til Íslands fyrir
tveimur árum síðan eftir að hafa
stundað leikstjórnarnám við Col-
umbia-háskólann í Bandaríkjunum.
„Þegar ég kom heim tók ég eftir
því að þjóðfélagsbreytingar hér á
landi endurspegluðust ekki í leik-
listarsenunni. Ég hafði unnið með
alþjóðlegum listamönnum erlendis
við nám og störf en fannst aðgengi
erlendra sviðslistamanna að leik-
listarvettvanginum lítið hér.“
Ewa lærði skapandi skrif og menn-
ingarfræði í háskóla í heimalandi
sínu, Póllandi, og starfaði við
menningarhátíðir þar í landi þar
til hún f lutti til Reykjavíkur fyrir
sjö árum síðan. „Ég hef tekið þátt
í menningartengdum viðburðum
hér á landi, en verandi útlendingur
þá hefur það aðallega verið tengt
hópum útlendinga. Ég hitti Pálínu í
fyrsta sinn fyrir ári síðan og fannst
hugmyndir hennar um stofnun fjöl-
þjóðlegs sviðslistahóps spennandi.
Ég var strax viss um að það myndi
ganga upp, enda hef ég séð slíka
uppbyggingu tengda bókmennta-
geiranum og áttaði mig jafnframt á
því að þörfin væri mikil.“
Taka mið af samfélagsgerðinni
„Listræn menning þarf að taka
mið af því hver samfélagsgerðin er
og endurspegla þá þjóðfélagshópa
sem hér búa saman. Undanfarin
ár höfum við breyst frá því að vera
frekar einsleitt samfélag yfir í fjöl-
menningarsamfélag og við eigum að
hafa þrótt og hugrekki til að fagna
komu nýs fólks sem kemur með nýja
menningarstrauma. Okkur finnst
skipta máli að vinna að því mark-
miði að búa hér til sjálfbært leikhús
sem gefur fólki með hæfileika til að
gefa af sér tækifæri til að láta raddir
sínar hljóma. Þannig stuðlum við að
einingu en ekki sundrungu, meðal
þeirra sem hér búa fyrir og þeirra
sem koma erlendis frá,“ útskýrir
Pálína.
Ewa segir erfitt að segja hversu
margir erlendir sviðslistamenn búi
hérlendis, ekki síst þar sem aðstæð-
ur frá því hópurinn var stofnaður
hafi vægast sagt verið óvanalegar.
„Upphaflega höfðum við lítið fjár-
magn og svo kom kórónaveiru-
faraldurinn upp sem gerði okkur
erfitt fyrir. Okkur hefur þó tekist að
setja upp þrjár sýningar og að þeim
hafa komið yfir 50 alþjóðlegir lista-
menn.“
„Samfélagið sem hefur myndast
í kringum okkur er í kringum
100 manns og nánast daglega
heyrum við af áhuga fólks til að
vinna fyrir okkur,“ segir Pálína
og heldur áfram; „Fyrsta sýning
okkar, Opening Ceremony, var sett
upp í desember og fékk dásamlegar
móttökur. Í kjölfar þess útnefndi
Reykjavíkurborg okkur listhóp
Reykjavíkur árið 2020. Í framhaldi
af því gátum við sett upp verk eftir
Ewu, sem ég aðlagaði fyrir leiksvið.
Verkið heitir Ísland pólerað eða
Polishing Iceland og bíður eftir að
komast aftur á fjalirnar.“
Hámenntaðir einstaklingar
Aðspurðar segja þær erlendu lista-
mennina sem að hópnum koma
með fjölbreyttan bakgrunn og
reynslu. „Mörg þeirra hafa verið hér
í námi og við erum með hámennt-
aða einstaklinga á okkar snærum.
Dramatúrginn okkar, Angela Rowl-
ing, var til að mynda að ljúka dokt-
orsnámi. Eins er Adam Switala, tón-
smiður verksins, í doktorsnámi við
Háskóla Íslands. Þetta fólk er oftar
en ekki ráðið í önnur störf sem svo
njóta góðs af listrænum hæfileikum
þeirra. Sumir hafa þó misst vinnuna
á þessum erfiðu tímum og ein-
hverjir horfið til síns heima aftur,“
segir Pálína.
„Það eru margar ástæður fyrir því
að þessir listamenn koma hingað,
sjálf kom ég hingað vegna sam-
starfsverkefnis milli Íslands og Pól-
lands. Það er staðreynd að Ísland
er vinsæll áfangastaður fyrir lista-
menn, ekki síst fyrir Pólverja á þrí-
tugsaldri sem sjá Reykjavík sem
framúrskarandi menningarborg,
sérlega þegar kemur að sviðslistum
og tónlist,“ segir Ewa og Pálína
bætir við í léttum tón: „Það má segja
að Ísland sé að verða fyrirheitna
land listamanna.“
Tungumál ekki vandamál
Þær stöllur eru sammála um að
tungumál sé ekki vandamál við
uppsetningar hópsins enda séu sýn-
ingarnar eins konar líkamsleikhús.
„Ráðandi tungumál eru íslenska,
enska og pólska en öðrum tungu-
málum bregður fyrir svo sem þýsku.
Í fyrstu sýningu okkar, Opening
Ceremony, heyrðust 10 tungumál.“
Verkið, Ég kem alltaf aftur, sem
hópurinn setur upp í Iðnó í tengsl-
um við Listahátíð í Reykjavík, er
tileinkað pólska listamanninum
Tadeusz Kantor og kallast í raun á
við síðasta verk Kantors, Ég kem
aldrei aftur.
„Ég hef átt í platónsku ástarsam-
bandi við hans leiklist frá því hann
setti upp sýningu sína, Ég kem aldr-
ei aftur, á Listahátíð hér á landi fyrir
30 árum síðan,“ segir Pálína. „Hann
sprengdi alla þá ramma sem maður
hafði vanist enda nálgun hans svo
framandi að ég varð fyrir einhvers
konar eldingu inni á þessari sýn-
ingu, sem hefur búið með mér allar
götur síðan. Nú þegar 30 ár eru frá
því að hann kom hingað á Lista-
hátíð hugsaði ég með mér að nú
væri kannski tækifæri til að kanna
hvort hér væru pólskir listamenn
sem vildu taka þátt í því með mér
að búa til verk honum til heiðurs.“
Ferðalag minninganna
Um er að ræða verk í vinnslu sem
unnið er úr minningum þeirra ein-
staklinga sem að því koma, á svip-
aðan hátt og Tadeusz vann verk
sín úr minningabrotum. „Það var
ekki til neitt handrit heldur er það
sarpur sameiginlegrar dulvitundar
okkar.
Við höfum boðið til okkar leik-
urum, myndlistarfólki, ritlistafólki
og dansmenntuðu fólki, svo þetta er
í raun áma listgreinanna.
Þetta er ekki línulegt leikhús heldur
meira ferðalag minninganna sem
áhorfendum býðst að taka þátt í.“
Sýningin var upphaflega á dagskrá
Listahátíðar í júní, en af óviðráðan-
legum ástæðum riðlaðist það til.
„Framan af sumri var óvissan mikil
en við lentum loks þessum dag-
setningum og fengum tvær vikur í
yfirtöku á Iðnó sem við höfum nýtt
í þessa listsköpun. Við þurfum að
aðlaga okkur nýjum aðstæðum og
gæta fyllstu varúðar um leið og við
höldum áfram að vinna,“ segir Ewa
og Pálína bætir við: „Það er auð-
vitað allur menningarheimurinn í
biðstöðu en okkur langar að vinna
með aðstæðum, gefast ekki upp.“
Hópurinn er hvergi af baki dottinn
og er ætlunin að setja Ísland pólerað
aftur á svið í Tjarnarbíói í septem-
ber. Í október verður svo vinnu-
smiðja á nýrri sviðsaðlögun á verki
Jóhanns Sigurjónssonar, Galdra-
Lofti, sem Pálína mun vinna með
leikurunum Aldísi Hamah, Anítu
Briem, Arnmundi Ernst og Davíð
Þór Katrínarsyni.
Ekki lengur einsleitt samfélag
Alþjóðlega leikfélagið Reykjavík Ensemble sýnir í dag og á morgun leikhúsgjörninginn Ég kem alltaf aftur, sem
er verk í vinnslu í Iðnó, en verkið er unnið með pólskum listamönnum til heiðurs listamanninum Tadeusz.
Pálína Jónsdóttir og Ewa Marcinek eru sammála um mikilvægi þess að stuðla að einingu en ekki sundrungu, meðal
þeirra sem hér búa fyrir og þeirra sem koma erlendis frá , meðal annars með listsköpun. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
UNDANFARIN ÁR HÖFUM
VIÐ BREYST FRÁ ÞVÍ AÐ
VERA FREKAR EINSLEITT
SAMFÉLAG YFIR Í FJÖL-
MENNINGARSAMFÉLAG.
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is
2 9 . Á G Ú S T 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R18 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
HELGIN