Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.2020, Blaðsíða 18

18 EYJAN
Forsetastóllinn á Alþingi er mörgum pólitísk endastöð. MYND/ERNIR
6. NÓVEMBER 2020 DV
Á ÞINGPÖLLUM
Björn Jón
Bragason
eyjan@eyjan.is
SKOÐANAPISTILL
STEINGRÍMUR J. KVEÐUR BRÁTT
EFTIR ÓVENJULANGAN ÞINGFERIL
Stjórnmálaþróun á vinstri vængnum hefði án efa orðið allt önnur ef Steingrímur hefði
náð kjöri sem formaður Alþýðubandalagsins 1995. Vinstri græn standa á krossgötum.
Í pistli hér í blaðinu í sumar sem leið gat ég þess að fólk í Norðausturkjör­
dæmi hefði lítið orðið vart
við Steingrím J. Sigfússon,
oddvita VG, í kjördæminu,
undanfarin misseri og það var
tekið til marks um að hann
hygðist ekki gefa kost á sér á
nýjan leik. Það kom því fáum
á óvart þegar Steingrímur til­
kynnti á laugardaginn var að
hann ætlaði að hætta í stjórn­
málum. Margir velta fyrir sér
mögulegum arftaka. Bjarkey
Olsen Gunnarsdóttir situr
í öðru sæti lista flokksins í
kjördæminu og aðspurðir telja
hana líklegan arftaka. Sumir
heimildarmanna nefna einnig
Björn Val Gíslason skipstjóra
en hann var þingmaður VG í
kjördæminu 2009–2013.
Vinstra Framsóknarfólk
Þrátt fyrir langa þingsetu er
Steingrímur ekki ýkja gamall,
fæddur 4. ágúst 1955, á Gunn­
arsstöðum í Þistilfirði, kominn
af „vinstra Framsóknarfólki“
eins og hann orðar það sjálfur,
fólki sem studdi vinstristjórn­
ina sem Ólafur Jóhannesson
myndaði 1971 en sú stjórn
hafði brottför varnarliðsins á
sinni stefnuskrá og umfangs­
mikil ríkisafskipti, ekki hvað
síst í byggðamálum.
Steingrímur lauk landsprófi
frá Héraðsskólanum á Laug­
um og síðar stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Akureyri.
Á þeim árum mótuðust póli­
tískar skoðanir hans enn frek­
ar. Hann dvaldi sem skipti­
nemi á Nýja­Sjálandi og sagði
eitt sinn frá því í viðtali að þar
hefði hann kynnst „ágætum
sósíalistum“.
Steingrímur nam jarðfræði
við Háskóla Íslands og lauk
BA­prófi í þeirri grein 1981.
Og kominn til Reykjavíkur
fylkti hann liði með róttækum
stúdentum og andstæðingum
varnarliðsins.
Beint úr sjónvarpinu á þing
Árið 1978, þegar Steingrímur
var á fyrsta ári í Háskólanum,
hringdi Stefán Jónsson, al­
þingismaður Alþýðubanda­
lagsins, til hans og kvaðst
vilja eiga við hann orð, en
Stefán var þá oddviti flokks­
ins í Norðurlandskjördæmi
eystra. Erindi Stefáns var að
bjóða Steingrími fjórða sæti
á lista flokksins í komandi
alþingiskosningum. Það varð
úr og aftur var Steingrímur
í framboði í alþingiskosning­
unum árið eftir.
Steingrímur starfaði að
loknu BS­prófi hjá Hafrann­
sóknastofnun en ekki leið á
löngu þar til hann var ráðinn
íþróttafréttamaður á Ríkis­
sjónvarpinu. Þar varð hann
landsfrægur, ekki hvað síst
fyrir nýstárleg efnistök, en
hann lét sig varða keppnir
í íþróttum sem þá var lítið
fjallað um í fréttum, svo sem
hestaíþróttum.
En Steingrímur staldraði
aðeins stutt við í sjónvarpinu
því árið 1983 var hann valinn
til að skipa efsta sæti á lista
Alþýðubandalagsins á Norður­
landi eystra.
Þingmenn eldast illa
Steingrímur hafði ekki setið á
þingi lengi þegar viðtal birtist
við hann í Helgarpóstinum þar
sem hann sagði meðal ann­
ars að sér fyndist „þingmenn
vera fljótir að verða gamlir og
þreyttir. Þeir eldast illa. Þetta
er ég mest smeykur við, og ég
vona, að þingmennskan breyti
mér ekki á þennan hátt.“ Nýir
vindar blésu um þingsali en
Steingrímur amaðist meðal
annars við því að þingmenn
þyrftu að vera í jakkafötum
og með bindi á þingfundum.
Frami Steingríms varð
skjótur og árið 1988 varð hann
landbúnaðar­ og sjávarútvegs­
ráðherra í vinstristjórn Stein­
gríms Hermannssonar. Hann
beitti sér meðal annars fyrir
stórauknum niðurgreiðslum til
landbúnaðar og setti flugvelli
út um landið á oddinn.
Erfðaprinsinn
Steingrímur var lengi álitinn
erfðaprinsinn í Alþýðubanda­
laginu en þar var við lýði sú
regla að enginn mátti sitja
lengur sem formaður en átta
ár. Þegar hyllti undir lok for­
mannstíðar Ólafs Ragnars
Grímssonar blasti við að
Steingrímur tæki við. Ýmsu
flokksfólki þótti þó nóg um
völd þess fámenna hóps sem
öllu hafði stýrt og úr varð að
Margrét Frímannsdóttir gaf
kost á sér til formennsku og
sigraði Steingrím með 53,5%
atkvæða. Margrét hafði hug á
sameiningu vinstriflokkanna
og til varð þingflokkur Sam­
fylkingarinnar árið 1998.
Vinstri græn
Ýmsum róttækum vinstri­
mönnum mislíkaði samein­
ingin og þeir stofnuðu nýjan
flokk, Vinstrihreyfinguna –
grænt framboð. Þetta flokks­
brot úr Alþýðubandalaginu
bauð fyrst fram árið 1999
með Steingrím J. Sigfússon í
broddi fylkingar. Ætla má að
saga íslenskrar vinstrihreyf­
ingar hefði orðið allt önnur
hefði Steingrímur náð kjöri í
formannskosningunum 1995.
Vinstri grænum hafði
vaxið fiskur um hrygg er
nær dró alþingiskosning­
unum 2007, fylgið fór úr
8,8% í 14,3%. Þingmennirnir
urðu níu en voru áður fimm.
Það var svo loks 1. febrúar
2009 sem flokkurinn komst í
ríkisstjórn undir forsæti Jó­
hönnu Sigurðardóttur. Stein­
grímur var fjármálaráð­
herra á árunum 2009–2011
og sjávarútvegs­ og landbún­
aðarráðherra og efnahags­ og
viðskiptaráðherra 2011–2012.
Þá var hann atvinnu­ og ný­
sköpunarráðherra 2012–2013.
Það var engu líkara en hann
hefði alla þræði í hendi sér í
þeirri stjórn.
VG á krossgötum
Um miðjan febrúar 2013,
þegar nær dró kosningum,
sýndu kannanir að stefndi
í fylgishrun VG. Þá boðaði
Steingrímur til blaðamanna­
fundar og tilkynnti að hann
myndi láta af formennsku
á næsta flokksþingi. Katrín
Jakobsdóttir tók við og Stein­
grímur lét lítið fyrir sér fara
í kosningabaráttunni. Alls
töpuðu Samfylkingin og VG
28% atkvæða frá kosningun­
um 2009 og aldrei áður höfðu
stjórnarflokkar misst viðlíka
fylgi.
Tilkynningin um brott­
hvarf Steingríms úr stjórn­
málum nú þarf ekki að koma
neinum á óvart. Síðustu ára­
tugi hefur embætti forseta
Alþingis verið flestum enda­
stöð á póli tískum ferli og
Steingrímur að mestu kosið
undanfarið að halda sig utan
við helstu átakamálin. Og
segja má að flokkurinn standi
á krossgötum nú þegar Stein­
grímur hverfur af sviðinu. n