Fjölrit RALA - 20.11.1992, Qupperneq 65

-61 -
sem hún er lítil eða engin (Regnéll 1980; Edwards og Gillman 1987; Borgþór Magnússon
og Sigurður H. Magnússon 1990a).
Gróðurþekja
Gróðurmælingamar á Auðkúluheiði hófust þegar sauðféð hafði verið um fjórar vikur á
beit í tilrauninni. Það er því líklegt að beitin á þeim tíma hafi haft áhrif á niðurstöður
þekjumælinganna, þannig að eftirsóttar tegundir sýndu lægri þekju en þeim bæri. Þessi
áhrif eru ekki talin vera stórvægileg en til að draga úr þeim var byijað á mælingum þar
sem beitin var mest
Eins og fram hefur komið var talsverður munur á gróðurþekju milli hólfa sem átti
rætur að rekja til áhrifa landgerðar og beitarinnar á tilraunatímanum. Landgerðin eða
jarðvegsskilyrðin hafði greinilega áhrif á gróður í tilraunalandinu sem voru óháð beitinni
á tilraunatímanum. Þannig reyndist stærð ógróins yfirborðs í hólfunum standa í mun
sterkari tengslum við jarðvegsþykkt en beitarálagið. Ógróið yfirborð var mest í reitum í
þeim hluta tilraunalandsins þar sem jarðvegur var grynnstur og ummerki um
flagamyndun vegna frosthreyfinga í yfirborði mest Samanburður milli reita í aðlægum
hólfum sýndi þó að ógróið yfirborð hafði oftar en ekki tilhneigingu til aukast með
vaxandi beitarálagi (4. tafla). Mestur var munur milli FM og Þ hólfanna, en þekja
ógróins yfirborðs jókst úr 4% í 13% milli þeirra. Það fer ekki á milli mála að ógróið
yfirborð hefur aukist verulega í Þ hólfinu á tilraunatímanum (sbr. 3. mynd g). í
rannsóknum Halldórs Þorgeirssonar (1982) og Ingibjargar Svölu Jónsdóttur (1984) á
Auðkúluheiði kom fram að ógróið yfirborð var talsvert meira í beittu landi heldur en
friðuðu. Ýmsar aðrar rannsóknir á beit búfjár og annarra grasbíta hafa sýnt að
gróðurþekja getur tekið að rofna þar sem beitarþungi er mikill (td. Grant o.fl. 1985;
Leader-Williams o.fl. 1987; Borgþór Magnússon 1987; Borgþór Magnússon og Sigurður
H. Magnússon 1990a).
Þegar litið er til einstakra tegunda og plöntuhópa var naumast hægt að merkja mun í
þekju þeirra milli einstakra hólfa sem tengdist beitarálaginu á tilraunatímanum, ef undan
er skilið Þ hólfið og aðlæg hólf. í Þ hólfinu rýmaði þekja gamburmosa {Racomitrium
lanuginosum) verulega (8. tafla), eins og fram hefur komið, sem má án efa má rekja til
traðks sauðfjárins. Þessi rýmun mosans á ríkan þátt í aukningu ógróins yfirborðs í
hólfinu. Gamburmosi er berangursplanta sem yfirleitt nýtur góðs af beit þar sem skilyrði
em hagstæð fyrir blómplöntur og getur hún átt ríkan þátt í að skapa og viðhalda
mosaþembugróðri (Hörður Kristinsson 1979; Ágúst H. Bjamason 1979; Halldór
Þorgeirsson 1982). í Þ hólfinu hefur beitarálagið hins vegar náð því stigi að vöxtur og
endumýjun mosans hefur ekki haldist í hendur við skemmdir á honum sem beitin olli.
Mosinn Drepanocladus uncinatus sem gekk gamburmosanum næst að þekju af
mosategundum virðist ekki hafa látið undan í þungbeitta hólfinu en þar er um að ræða