Fjölrit RALA - 20.04.1999, Síða 59

51
Kynbætur 1998
Kynbætur á háliðagrasi (132-9945)
Sumarið 1995 var 1500 arfgerðum af háliðagrasi plantað út í þremur endurtekningum. Þessum
plöntum var gefin einkunn fyrir ýmsa eiginleika árin 1996-1997. Á grunni þessa mats vom 84
arfgerðir valdar til fræræktar og frekari skoðunar. Vorið 1998 var hverri plöntu skipt og
öðrum helmingnum plantað í frætökureiti á Geitasandi, en hinum í hnausasafn á Korpu til
frekari skoðunar. Þrjár blokkir eru á hvorum stað líkt og var í stóra safninu.
Verkefnið er styrkt af Norræna genbankanum.
Hagnýting belgjurta (132-9360)
Kynbætur alaskalúpínu
Stór liður í verkefninu „Hagnýting belgjurta til fóðurs og iðnaðar“ er kynbætur lúpínu. Við
það hefur Eggert Freyr Guðjónsson aðallega unnið. Markmiðið er að fá fram með kynbótum
línur af alaskalúpínu, sem innihalda minna af beiskjuefnum en villtar plöntur, þannig að
lúpínan henti til fóðurs. Kynbætumar hófust með styrk frá Rannís og fleirum árið 1996 og
koma inn í þetta verkefni 1998, þegar allar belgjurtarannsóknar em settar undir eitt verkefni.
Víxlanir og úrval
Víxlanir milli Lupinus nootkatensis (N) og L. polyphyllus (P).
í vor var F3 sáð í gróðurhúsi á Korpu. Hluta plantna var plantað út til að athuga vetrarþol og til
að athuga hvort fjölga megi þeim utandyra. Hluti var ræktaður inni og var fræi safnað af
sjálffrjóvga plöntum. Plöntur vom metnar með tilliti til útlits. Þær em famar að vera
breytilegri í útliti en fyrri kynslóðir og einkenni foreldraplantna farin að greinast. Allar
plöntumar vora mældar með Dragendorf aðferð og fundust 20 einstaklingar úr 7 mismunandi
víxlunum sem ekki gáfu svömn fyrir beiskjuefnum. Sýni hafa verið tekin til frekari mælinga.
Safnað var fræi af einstaklingum sem sáð var í vor og einnig af þeim sem sáð var í fyrra.
Gerðar vora nýjar víxlanir milli áhugaverðra afbrigða af L. nootkatensis (N) og L. polyphyllus
(P) úr Alaskasafni Óla Vals Hanssonar.
Víxlanir á milli mismunandi L. polyphyllus afbrigða.
Gerðar vom víxlanir milli sætra afbrigða af L. polyphyllus og lúpína sem Óli Valur Hansson
kom með frá Alaska. Fá fræ fengust. Plöntur úr víxlunum frá í fyrra hafa enn ekki blómstrað.
Þær hafa allar mælst beiskar. Ekki er hægt að gera ráð fyrir aðgreiningu og birtingu víkjandi
gena fyrr en hjá F3 til F3. Allir aðgreinanlegir stofnar L. polyphyllus vom metnir.
Víxlanir og val á L. nootkatensis (N).
Hluti afkomendaplantna, sem valdar vom haustið 1996, blómstmðu fyrst í ár. Safnað var fræi
af þessum plöntum. Fræi þeirra plantna, sem blómstmðu strax á fyrsta ári, var sáð og plantað
út, einnig náðist fræ af nokkmm þeirra. Allar plöntur vom metnar samkvæmt kynbótamati og
sýni tekin til mælinga. Greindir hafa verið ýmsir eiginleikar sem era hagstæðir fyrir
ræktunarplöntu og virðast arfgengir. Dæmi um þetta er lækkað beiskjuefnainnihald og góð
fræfesta. Fundist hafa tvö ný litarafbrigði og er byrjað að fjölga plöntum af þeim
litarafbrigðum sem komin vom áður. Ekki vom gerðar víxlanir á L. nootkatensis „Melu“
innan afbrigðisins en plöntumar pokaðar til sjálffrjóvgunar. Haldið var áfram að velja plöntur
í akri og skrá.