Læknablaðið - jan. 2021, Blaðsíða 43

L ÆK N A BL AÐIÐ 2021/107 43
V I Ð T A L
„Á Íslandi þarf nauðsynlega fólk sem
er virkt í rannsóknum eða nýkomið heim
til að færa nýju þekkinguna inn í klíníska
starfið. Við höfum ekki verið eins fljót og
við gætum verið. En þrjár stórar byltingar
í erfðafræði eiga eftir að gjörbylta læknis-
fræðinni. Fyrsta byltingin er aukin grein-
ingargeta. Við erum að greina miklu fleiri
en áður,“ segir hann. „En það eru líka
að verða byltingar í þróun meðferða og
notkun á stórum gagnasettum. Ákveðin
auðæfi liggja í gögnunum ef rétt er haldið
á spilunum,“ segir hann.
16 ár í Bandaríkjunum
Áður en Hans Tómas kom hingað til
lands starfaði hann sem dósent og yfir-
læknir við Johns Hopkins sjúkrahúsið
í Baltimore. Þaðan útskrifaðist hann úr
mannerfðafræði 2007 og barnalækningum
og klínískri erfðafræði árið 2012. Hann
heldur enn 25% stöðu þar ytra en situr
annars með öðrum í skrifstofueiningu í
gámi við Landspítala.
„Já, þetta eru svolítil viðbrigði,“ segir
hann og hlær. „En alltaf gott að koma
heim.“ Fyrir kófið var hann eina viku í
mánuði úti. „Ég hef ekki farið mikið út
heldur reynt að sinna starfi mínu þar með
fjarfundum. Það er erfitt að fara upp á
sóttkví og skort á beinu flugi en ég vona
Hans Tómas Björnsson, yfirlæknir í klínískri erfðafræði
við Landspítala, stýrir málþingi á Læknadögum um
tækifærin í vísindum hér á landi. Hann segir Ísland eiga
möguleika á að vera í fararbroddi í að nýta erfðaupplýs-
ingar við læknisstörf. Mynd/gag
Forðast má landnemabreytingar meðal íslensku þjóðarinnar
Enn gætir þess í erfðamengi fólks hve fáir fluttu hingað til lands við landnám. „Við sjá-
um því oft sömu sjúkdómana aftur og aftur,“ segir Hans Tómas Björnsson, yfirlæknir
í klínískri erfðafræði við Landspítala.
„Það væri afar gagnlegt ef fólk gæti fengið þessar upplýsingar áður en það fer í
barneignir,“ segir hann. Fólk þurfi þá ekki að upplifa að eignast börn með erfiða sjúk-
dóma.
„Stundum getum við ekki fyrirbyggt alvarlega sjúkdóma í börnum en stundum
getum við það og landnemabreytingar eru ákveðið tækifæri,“ segir hann. Séu báðir
foreldrar arfberar geti verið vert að fara í fósturvísisgreiningu. „Þannig má afstýra því
að eignast verulega veikt barn sem deyr á fyrstu æviárunum.“ Það sé áfall fyrir alla
fjölskylduna. Fimm til sex börn svo veik fæðist árlega hér á landi.
„Ég pressa ekki á að fólk fari í erfðafræðirannsókn en tel að ef fólk hefur áhuga á
því ætti það að vera í boði. Mér finnst það heyra til réttinda þess.“
að næstu mánuði geti ég farið aftur í
þessa rútínu,“ segir hann. „Það er frábær
leið til að halda sér við.“
Hans Tómas og fjölskylda voru úti í 16
ár áður en þau sneru heim. „Maður var
hættur að kvarta yfir Ameríku og farinn
að njóta þess að vera þar,“ segir hann. En
af hverju komu þau heim? „Út af frelsi
krakkanna. Þar liggur stóri munurinn.
Krakkarnir sem eru 13 og 10 ára höfðu
ekki verið ein utandyra frá fæðingu,“ seg-
ir hann.
Þeim hafi fundist skipulag og skutlið
hálf ónáttúrulegt, segir hann og vísar til
konu sinnar, Lottu Maríu Ellingsen, dós-