Morgunblaðið - 04.07.2020, Blaðsíða 27

UMRÆÐAN 27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. JÚLÍ 2020
Annað veifið beinist athygliskákáhugamanna að þvíeina afbrigði skákar-innar sem kennt er við
Ísland, þ.e. „Íslenska bragðinu“,
sem kemur upp eftir þrjá leiki en
hefst með Skandinavíska leiknum:
1. e4 d5 2. exd5 Rf6 3. c4 e6!? Í
þessari furðulegu byrjun gefur
svartur peð og virðist engu skeyta
þó að hvítur myndi sterkt peða-
miðborð. Félagarnir Hannes Hlíf-
ar Stefánsson, Þröstur Þórhalls-
son og Davíð Ólafsson og
sennilega einhverjir fleiri tefldu
svona með góðum árangri á ní-
unda áratug síðustu aldar. Þröstur
sagði mér að hann hefði lært þetta
af Jökli Kristjánssyni á skák-
námskeiði sem haldið var á
Kirkjubæjarklaustri fyrir 40 árum
eða svo. Það blundar alltaf sú von
í brjósti þeirra sem hrífast af
gambítum að vinna eftir stutta en
snarpa orrustu og það gerðist
ótrúlega oft. Davíð vann t.a.m.
miðsysturina Sofiu Polgar í 25
leikjum á Reykjavíkurmótinu 1988
en nokkru áður hafði Þröstur mát-
að þrautreyndan alþjóðlegan
meistara Dana í 19 leikjum á opnu
skákmóti í Noregi:
Opna mótið í Gausdal 1987:
Erling Mortensen – Þröstur
Þórhallsson
Íslenska bragðið
1. e4 d5 2. exd5 Rf6 3. c4 e6 4.
dxe6 Bxe6 5. Rf3 Rc6 6. d4 Bb4 7.
Rc3 Re4 8. Bd2 Rxd2 9. Dxd2
De7
Hér er ein aðalhugmynd svarts
komin fram, svartur hótar 10. …
Bxc4+ og undirbýr jafnframt
langa hrókun.
10. De3 0-0-0 11. 0-0-0 Hhe8!
Það er nánast ófrávíkjanleg
regla varðandi þetta „bragð“ að
skeyta því engu þó að hvítur nái
að leika d4-d5.
12. d5 Bxc3 13. Dxc3 Rb4
Riddaranum er borgið í bili því
að nú er hótunin 15. … Rxa2+ og
drottningin fellur.
14. De5?
Hyggst tálma samspil þungu
fallstykkjanna en nauðsynlegt var
14. Db3 og staðan er í jafnvægi.
14. … Rxa2+ 15. Kb1 Rb4 16.
Be2
Reynir að koma einhverju
skikki á liðskipan sína en svartur
lumar á nýrri brellu …
16. … Bxd5! 17. Dxe7 Hxe7 18.
Hhe1 Be4+ 19. Kc1 Ra2 mát.
„Sjálfsmark“ heimsmeistarans
Þó að finna megi leikaðferðir í
knattspyrnu sem eiga sér einhvers
konar hliðstæðu í skákinni, t.d.
broddgaltaruppstillingu sem svo
er nefnd og byggist á því að ná að
stilla hvorki peðunum né léttu
mönnunum framar en á sjöttu eða
þriðju reitaröð eftir atvikum og ná
þannig að verjast öllum atlögum
og brjótast síðan fram þegar færi
gefst, er fátt annað sem kemur í
hugann. Nema kannski sjálfsmark.
Á dögunum skoraði heimsmeistar-
inn nefnilega „sjálfsmark“ í einvígi
sínu við Liren Ding í „Chessable
masters“, móti sem fram fer þessa
dagana á netinu. Málavextir voru
þeir að í jafnteflisstöðu rofnaði
samband við Kínverjann sem féll á
tíma og Magnús fékk vinninginn. Í
næstu skák skilaði Magnús þessu
„ódýra marki“. Leikir féllu þann-
ig: Liren Ding - Magnús Carlsen:
1. c4 e6 2. g3 Dg5 3. Bg2 Dxd2+
4. Dxd2 - og svartur gafst upp.
Í knattspyrnu hefur það hent að
menn slysist til að skora hjá mót-
herjanum þegar meiningin hafði
verið senda boltann til baka sam-
kvæmt ákveðnu „samkomulagi“ en
þá jafna menn yfirleitt reikn-
ingana með því að skora strax í
eigið mark. Þó ekki alltaf – eins
og frægur leikur á Skaganum fyr-
ir nokkrum árum sannar! Magnús
er vel heima í málefnum knatt-
spyrnunnar og gjörði rétt. Hann
vann síðan Liren Ding örugglega,
6:3, og teflir til úrslita um helgina
við Hollendinginn Anish Giri.
„Íslenska bragðið“
alltaf vinsælt
Skák
Helgi Ólafsson
helol@simnet.is
Morgunblaðið/Ómar Óskarsson
Útsjónarsamur Þröstur Þórhallsson við taflið í Hörpu.
Árið 2020, þótt að-
eins hálfnað sé, verður
fært í sögubækur fyrir
þá ógæfu, að þá hófst
faraldur COVID-19-
drepsóttarinnar með
hraðsókn víða um ver-
öld. Við lítum mest í
baksýnisspegilinn þeg-
ar vanda ber að hönd-
um. Þá kemur upp sú
íþyngjandi spurning, hvort ekki hefði
mátti kveða niður eða hefta sýk-
inguna í upphafi með öflugu samstarfi
ríkja innan Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnunarinnar, WHO. Þótt
spyrja verði að leikslokum, standa ís-
lensk stjórnvöld og heilbrigðiskerfið
uppi með pálmann eftir fyrstu lotuna í
Covid-baráttunni. Það sýnir að á sviði
heilsugæslu eru innviðir okkar sterkir
en verða jafnframt að styðjast við öfl-
ugt alþjóðlegt samstarf.
Enn er Covid-faraldrinum sýnilega
langt í frá að vera lokið; fjöldi smita á
heimsvísu er 10 milljónir og dauðsföll
um 500 þúsund. Leiðandi í fjölda smit-
anna eru Bandaríkin, Brasilía og
Rússland. Viðbrögð og aðgerðir landa
eru ólík: Lokun landamæra, sam-
komufrelsi og skólahald, einangrun
aldraðra, m.a. sjálfskipuð og ekki hvað
síst víðtækar skimanir. Af þessu eru
Íslendingar reynslunni ríkari með
sannkölluðu þjóðarátaki við að fylgja
leiðbeiningum. „Þríeykið“ sem til þess
var kallað að fræða og leiðbeina þjóð-
inni með daglegum sjónvarpsþáttum
fyrstu mánuðina, en síðan nokkuð
færri, vinnur frábært starf, svo ekki sé
minnst á spítalana og allt starfslið
þeirra, Íslenska erfðagreiningu og
fleiri og fleiri.
Viðbrögð Íslendinga við þessum
mikla vanda hafa því verið frábær og
sýna einbeittan vilja til samstöðu þá
kallið berst. En efnahagslegar afleið-
ingar þessa válega faraldurs eru þá
þegar miklar og gerir Hagstofan nú
ráð fyrir 8% samdrætti í landsfram-
leiðslu og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
5% á heimsvísu með atvinnuleysið hér
í methæð um 10%. Ef á verri veg fer
með meiri og harðari Covid-sýkingar í
alþjóðasamfélaginu, gagnstætt bestu
vonum, er enginn undanþeginn. Verði
þetta mestu erfiðleikar lýðveldistím-
ans, er vert að minnast sjálfstæðisbar-
áttunnar og óbilandi samstöðu þjóðar-
innar. Einmitt sá andi
hefur ríkt í baráttunni
við Covid-faraldurinn.
En vöntun á samstarfi
varðandi faraldurinn
endurspeglar þá al-
þjóðlegu sundrung, sem
þróast hefur á síðustu
árum. Verður litið til
Bandaríkjanna, sem
lengi hafa gegnt forystu-
hlutverki um hvort svo
verði eftir þá fimm mán-
uði sem eru til kosninga um forsetann
og hluta þingheims? En hvernig sem
fer er það þeirra verk að vinna við að
móta og kynna stefnur risaríkisins í
málum sem svo mjög hafa verið um-
deild vestra. Má þar nefna samskiptin
við hinn risann, Kína, vestrænt varn-
arsamstarf, Rússland og loftslags-
málin, að ógleymdum Austurlöndum
nær. Vegna viðskipta- og efnahags-
legra tengsla við Evrópusambandið
hefur það sérstöðu um lífshagsmuni Ís-
lands. Bretland, helsta viðskiptaland
okkar, hverfur nú úr ESB, og verður
fyrirsjáanlega við efnahagslegum sam-
drætti. Hvort og hvernig það kann að
hafa áhrif á stöðu Íslands hlýtur að
vera óráðið mál þar til útgöngusamn-
ingurinn liggur fyrir og þar með við-
skiptafyrirkomulagið við öll önnur
lönd.
Því er ekki um annað að ræða en að
beðið sé átekta um hvort enn haldist sú
skipan heimsmála, sem kom með
stofnun Sameinuðu þjóðanna og síðan
þróaðist. En ekki ber að eyða áhuga og
kröftum um of við það sem okkur er
fjarri og utanríkisþjónustan hefur að
starfi. Við höfum ærið verk að vinna á
heimavettvangi. Sinna þarf þróun at-
vinnuvega og byggja upp þá innviði
sem þeir útheimta. En mestu máli
skiptir að hvergi sé slakað á varðandi
þann innvið sem er menntun nýrrar
kynslóðar. Æskan má ekki verða við-
skila við íslenska menningu og móð-
urmálið, sem skilgreinir okkur sem
Evrópuþjóð í fremstu röð frá fornu
fari. Það þarf þjóðernislega vakningu!
Innviðir
Eftir Einar
Benediktsson
»Mestu máli skiptir að
hvergi sé slakað á
varðandi menntun nýrr-
ar kynslóðar.
Einar Benediktsson
Höfundur er fyrrverandi
sendiherra.
Páll fæddist 04.07. 1928 í
Reykjavík. Hann var sonur
Sveinbjörns Theodórs Jak-
obssonar skipamiðlara og
Kristínar Pálsdóttur konu
hans. Páll lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykja-
vík 1947 og fyrrihlutaprófi í
verkfræði frá Háskóla Íslands
1950. Hann lauk magist-
ersprófi í eðlisfræði frá Kaup-
mannahafnarháskóla 1955.
Að loknu námi starfaði Páll
við kjarnorkurannsóknastöðina
í Risø 1955-58 og við Eðlis-
fræðistofnun HÍ 1958-61. Páll
var á meðal stofnenda Raf-
agnatækni og starfaði þar
1961-63 er hann sneri aftur til
starfa við HÍ, fyrst hjá Eðlis-
fræðistofnun og síðar hjá
Raunvísindastofnun. Hann var
forstöðumaður Eðlisfræðistofu
HÍ 1975-81.
Páll hafði umsjón með þætt-
inum Tækni og vísindi í Ríkis-
útvarpinu 1961-71 og ritaði
fjölda greina. Rannsóknir hans
beindust einkum að mælingum
á geislavirkum efnum og ritaði
hann bókina Measurement of
Weak Radioactivity sem kom
út 1996. Síðustu árin fyrir and-
lát sitt gerði hann rannsóknir á
aldursgreiningum sýna í
tengslum við tímasetningu
landnáms Íslands.
Eiginkona hans var Svandís
Skúladóttir, f. 17.9.1929. Þau
gengu í hjónaband 29. júlí 1953
og eignuðust fjögur börn.
Páll Lést 8. janúar 2018.
Merkir Íslendingar
Páll Theo-
dórsson
Hamraborg 12
200 Kópavogur
416 0500
www.eignaborg.is
ÁRANGUR
Í SÖLU
FASTEIGNA
Dvergshöfði 27, 110 Reykjavík
Hringið og pantið skoðun
Verð 600 m.
Upplýsingar gefur
Óskar Bergsson lgfs. sími 893 2499, oskar@eignaborg.is
Iðnaðar- verslunar- og skrifstofuhúsnæði. Húsið stendur á norður horni Dvergshöfða og Höfðabakka.
Stórt port með aðkomu frá Smiðshöfða. Stærð lóðar er 2,275 fm. Reykjavíkurborg hefur samþykkt
rammaskipulag fyrir Ártúnshöfða þar sem lögð er áhersla á að Dvergshöfðinn verði endurhannaður sem
borgargata með grænu yfirbragði, hjólastígum, gangstéttum, götutrjám og bílastæðum í göturýminu.
Stærsti hluti húsnæðisins er í útleigu.
Atvinnuhúsnæði - Stærð 2,380 fm
TÆKIFÆRI FYRIR BYGGINGARAÐILA OG ÞRÓUNARFÉLÖG