Morgunblaðið - 07.07.2020, Side 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚLÍ 2020
Speglaframlenging
Kerrulás
Hitablásarar
Reiðhjólafestingar
á bíl
Tjaldstæ
Flugnanet fyrir
börn og fullorðna
Rafmagnspumpa
Farangursteygjur
og strekkibönd
eikföng
Allt í ferðalagið
frá 3.845
4.485
2.995
frá 4.999
1.995
995
Smáratorgi 1, 201 Kóp., s. 588 6090, vl@verkfaeralagerinn.is
Verkfæralagerinn
Mán.-fim. kl. 9-18, fös. kl. 9-18:30, lau. kl. 10-18, sun. kl. 12-17
nal
ðatengi
Bar
Nefhjól
2.995Rafmangskælibox
frá 9.999
Inga Sæland skrif-
aði grein sem birtist
17. júní sl. í Morg-
unblaðinu, þar sem
hún fór yfir þá stað-
reynd að núverandi
fiskveiðiráðgjöf geng-
ur alls ekki upp.
Ef litið er til þorsk-
veiða þá er þjóðin nú
hálfdrættingur á við
það sem hún var fyrir
daga núverandi stefnu og það eitt
ætti að vera augljóst teikn um að
rétt sé að taka fiskveiðiráðgjöfina til
rækilegrar endurskoðunar.
Meginstef stefnunnar hefur verið
annars vegar að draga úr veiðum,
einkum á smáfiski, til að stuðla að
því að hann taki út vöxt svo hægt sé
að veiða mun meira magn seinna og
hins vegar að tryggja stóran hrygn-
ingarstofn og stöðva veiðar meðan á
hrygningu stendur til þess að
tryggja nýliðun.
Afrakstur fiskveiðiráðgjafarinnar
er mun minni afli og sömuleiðis
minni nýliðun en áður en stefnan
var tekin. Þessi niðurstaða á ekki að
koma neinum á óvart sem lokið hef-
ur grunnáfanga í vistfræði.
Upphaflega var því lofað að ef
framangreindri ráðgjöf yrði fylgt
mætti ganga að 500 þúsund tonna
jafnstöðuafla vísum og hægt væri að
losna við sveiflur í þorskafla þar
sem fiskileysisár yllu samdrætti og
gjöful ár þenslu.
Frá árinu 1991 hefur veiðiráðgjöf
Hafró verið fylgt nánast upp á tonn
og töldu þeir sem réðu ferðinni að
blóðugur niðurskurður á aflaheim-
ildum, sem hjó djúp skörð í sjáv-
arbyggðirnar á tíunda áratug síð-
ustu aldar, væri smám saman að
skila miklum árangri þegar nær dró
aldamótunum. En þá fór þorsk-
stofninn hins vegar í harkalega nið-
ursveiflu þrátt fyrir að ráðgjöfinni
væri fylgt. Ekki kom niðursveiflan
öllum á óvart, þar sem hún var í
takt við það sem gagnrýnendur
veiðiráðgjafarinnar höfðu sagt fyrir
um.
Í stað þess að taka
líffræðilegar forsendur
ráðgjafarinnar til end-
urskoðunar var haldið
áfram á sömu braut og
því haldið fram að í
raun hefði verið veitt
meira en hugmynda-
fræðin gengi út á,
vegna meints ofmats á
stofnstærðinni.
Endurbætur á stofn-
mati dugðu skammt
þar sem þorskstofninn
fór í niðursveiflu á seinni hluta tí-
unda áratugarins og í stað þess taka
forsendur til endurskoðunar var
hert á stefnunni og dregið enn frek-
ar úr veiðum, með lækkun aflareglu
úr 25% af veiðistofni og í 20%.
Staðan nú árið 2020 er sú að
stofnmælingar Hafró gefa til kynna
að stofninn sé í hraðri niðursveiflu
þriðja árið í röð.
Það sem er sorglegast við stöð-
una er að frá árinu 1991 hefur
þorskaflinn aldrei náð því að nálgast
þann afla sem þótti það hræðilegur
áður fyrr að vera kallaður aflaleysi.
Með öðrum orðum: toppurinn nálg-
ast ekki botninn í aflaleysi fyrir
daga fiskveiðiráðgjafarinnar.
Það sem er stórfurðulegt er að
stofnvistfræðingur SFS, sem gegndi
sama starfi hjá LÍÚ, lýsir því yfir
blákalt yfir að veiðistjórnun síðustu
ára hafi skilað góðum árangri.
Ástæða þess að hrygningarstofn-
inn fór að stækka upp úr 2006 var
ekki beinn árangur friðunar heldur
sú að þá fór makríll að ganga á Ís-
landsmið svo allt í einu varð til fóð-
ur fyrir stóran fisk.
Inga Sæland hefur
rétt fyrir sér
Eftir Sigurjón
Þórðarson
Sigurjón Þórðarson
» Frá árinu 1991 hefur
þorskaflinn aldrei
náð því að nálgast þann
afla sem þótti það
hræðilegur áður fyrr að
vera kallaður aflaleysi.
Höfundur er líffræðingur.
sigurjon@sigurjon.is Eftir lestur stór-
góðrar greinar Ingi-
bjargar Sigurð-
ardóttur, nýs
formanns Félags eldri
borgara í Reykjavík,
hér í Morgunblaðinu
nýlega fylltist ég von
um að nú væri eitt-
hvað raunhæft í að-
sigi, m.a. í launa-
málum eldri borgara,
auðvitað á öllu landinu, ekki síður
hér á Akureyri, þar sem ég und-
irritaður er í félagi eldri borgara,
EBAK.
Það sem gefur mér sterka von
með tilkomu Ingibjargar í emb-
ættið er að ég varð þess aðnjót-
andi að hlusta á skörulegan og
sannleiksþrunginn málflutning
hennar og framkomu á fundi hér á
Akureyri um orkupakkamálið þeg-
ar hún fór um landið með þing-
mönnum Miðflokksins. Það leyndi
sér ekki að þar var kjarnakona á
ferð sem tók sannleikann og rétt-
sýnina ofar öllu.
Eins og flestum er kunnugt hef-
ur Bjarni fjármálaráðherra haldið
ellilífeyrisþegum í tugþúsunda tali
undir fátæktarmörkum og skaffað
heilla 3,5% launahækkun á ári til
ellilífeyrisþega ár eftir ár, sem
engan veginn heldur í við almenna
fjárþörf til viðurværis. Á sama
tíma fær hálaunafólkið hækkanir
upp á tugi prósenta og þar á meðal
hann. Nú er í gangi málshöfðun
Gráa hersins á hendur fjár-
málaráðherra vegna skerðinga á
almannatryggingum til eldri borg-
ara.
Svo er það hún Þórunn Svein-
bjarnardóttir, formaður Lands-
sambands eldri borgara, sem kom-
ið hefur oft fram og m.a. hjá
svokölluðu þríeyki þar
sem hún klökkri
röddu talar um hvað
margt eldra fólk búi
við bág kjör sökum
ýmiskonar veikinda og
krankleika, jafnvel
leiðinda! Virðist henni
fyrirmunað að skilja
að það sem að er er
peningaleysi hjá þessu
fólki svo það geti lifað
sómasamlegu lífi; fólk
sem ekki á einu sinni
fyrir nauðþurftum,
lyfjum eða læknisheimsóknum.
Hvað þarf til að þú skiljir þetta,
Þórunn? Þetta er ekki flókið.
Árið 2017 birtist í Fréttablaðinu
grein eftir Katrínu Jakobsdóttur,
núverandi forsætisráðherra, þá í
stjórnarandstöðu. Fyrirsögn grein-
arinnar var: „Gætum við sameinast
gegn fátækt?“ og áfram heldur
hún: „En við eigum fátækt fólk í
öllum aldurshópum, þar nægir að
horfa á tölur um lægstu laun, ör-
orkubætur og ellilífeyri og þar sést
berlega að af þessum lægstu
greiðslum er vandlifað.“ Og áfram
heldur hún: „Fátækt er blettur á
ríku samfélagi eins og Íslandi.“
Svo mörg voru þau orð og nú
ert þú forsætisráðherra, frú Katr-
ín, og ætti að vera auðvelt fyrir
þig að beygja óbilgjarnan fjár-
málaráðherra, þú hefur gert það
áður, og láta orð þín standa, eða er
ekkert að marka hvað þú segir?
Ég óska Ingibjörgu Sigurð-
ardóttur velfarnaðar í starfi.
Eftir Hjörleif
Hallgríms
» Fátækt er blettur
á ríku samfélagi
eins og Íslandi.
Hjörleifur Hallgríms
Höfundur er eldri borgari á
Akureyri.
Stórgóð grein
Ingibjargar
Samfélagið er alltaf
að breytast og spyrja
þarf: Hver er líklegur
til að gera þjóðina
meðvitaðri um stóru
mótsagnirnar sem
veltast þar undir yfir-
borðinu? Er það ekki
einmitt forseti Ís-
lands okkar, sem
óháðasti stjórn-
málakerfisfulltrúinn?
Nú tíðkast þó enn sem fyrr að
finna jafnan léttbæra meðalvegi í
umræðu af hálfu forsetaembætt-
isins:
Dæmi um flókið viðvarandi við-
fangsefni úr fortíðinni hefur verið
snjóflóðamálin:
Svo getur virst nú, að eftir að
mannskæðu snjóflóðin á Norðfirði
urðu, 1974, hefðu forsetarnir átt að
þráspyrja þjóðina hvort það væri
örugglega siðferðilegt mat hennar
og sátt um að leyfa sumum þegna
sinna að búa áfram á snjóflóða-
hættusvæðum, jafnvel þótt nú væri
verið að hefja gerð snjóflóðavarna
fyrir framtíðina.
En nú eru hins vegar, fyrst
tæpri hálfri öld síðar, aðstand-
endur látinna þar orðnir tilbúnir að
koma fram í heimildaþáttum Rík-
issjónvarps og viðurkenna þar að
það hafi tekið þá allan þennan tíma
að horfast í augu við mótsagnir
þessarar tilveru sinnar, svo sem
áframhaldandi vá, missinn og sorg-
arúrvinnsluna. Er hér greinilega á
ferðinni gömul sálfræðileg áfalla-
streita þjóðarinnar, sem nútíma-
legur forseti þjóðarinnar hefði átt
að setja metnað sinn í að samsama
þjóðarsjálfsmyndinni og þjóð-
arímyndinni gegnum tíðina!
Annað óuppgert dæmi er flótta-
mannavandinn: Augljóslega getur
Ísland ekki tekið við öllum slíkum
vegna smæðar sinnar. Og eðli lýð-
ræðisfyrirkomulags vestrænna
ríkja gerir ekki ráð fyrir að við
réttum okkur lengra þar en sem
svarar einhverjum meðalvegi í
skuldbindingum okkar í utanrík-
issamskiptum frið-
samra þjóða á leið til
vaxandi velsældar
sinnar. En forsetinn
mætti útskýra betur
fyrir þjóðinni hvar
mörkin eiga þar að
liggja um björgun og
virði mannslífa þess-
ara, í stað þess að
sýna bara þögla hlut-
tekningu!
Í þarsíðustu forseta-
kosningunum hafði
a.m.k. einn frambjóð-
endanna umhverfismál á dagskrá
og forsetinn sýndi síðar slíku nokk-
urn áhuga. En hann lét þó ekki
svarað hvort við ættum að spyrja
dýpri spurninga, svo sem um hvort
Íslendingar eigi yfirleitt að ganga
langt í að reyna að leiðrétta afleið-
ingar ofneyslu heimsbyggðarinnar
almennt, utan Íslands, á fyrri öld-
um.
Í kynjajafnréttismálum mætti
hann einnig rökstyðja betur hvern-
ig kynin eigi að geta verið jöfn í
alla staði ef þau eru að upplagi
ólík!
Aðrar skoðanir um líf og dauða
bíða og svars, svo sem um fóstur-
eyðingar, kostnað við að lengja
meðalævi aldraðra og stuðning við
barneignir þjóðarinnar.
Svo mætti samhæfa betur af-
stöðuna um þjóðtungu og skáld-
bókmenntir þjóðarinnar.
Þar má nefna að áður hef ég
gefið kost á mér sem eins konar
hirðskáld forsetaembættisins. Og
nú þegar búið er að útnefna mig
Lárviðarskáld Íslands (af Vináttu-
félagi Íslands og Kanada, að
breskri og nú raunar einnig banda-
rískri fyrirmynd) stendur það til-
boð mitt nú áfram, þess heldur! En
að minnsta kosti get ég þó lokið
þessu spjalli mínu með mál-
efnalegu ljóði.
En ljóð mitt, Forsetaembættið,
hefst með þessum orðum:
Embætti forseta Íslands sýnir
hinn margklofna persónuleika Íslend-
inga:
Er hann kannski landvætturin eða
fjallkonan?
Ellegar utanríkisráðherrann eða for-
sætisráðherrann?
Hver heldur hann að hann sé?
Kannski fræðimaðurinn eða ræðu-
snillingur?
Eða allavega þó ekki hægrisinni eða
hvað?
Hann virðist leita í sálartetri sínu
að hinni einu sönnu miðju heimsins,
og þjóðin leitar að því sama í honum
en finnur ekki nema stundum.
Forsetaframboð og
siðferðishlutverkið
Eftir Tryggva V.
Líndal
Tryggvi V. Líndal
» Spyrja þarf: Hver er
líklegur til að gera
þjóðina meðvitaðri um
stóru mótsagnirnar sem
veltast þar undir yfir-
borðinu?
Höfundur er skáld og menningar-
mannfræðingur.