Morgunblaðið - 23.07.2020, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JÚLÍ 2020
Ragnhildur Þrastardóttir
ragnhildur@mbl.is
Verkefnastjóri neyðarmóttöku fyr-
ir þolendur kynferðisofbeldis segir
að mikil óvissa sé um það hvernig
málafjöldinn verði um verslunar-
mannahelgi, þar sem fjöldasam-
komur fleiri en 500 verða bannaðar
og fólk safnist því líklega frekar
saman í minni hópum þar sem tak-
mörkuð gæsla sé viðhöfð.
„Það hefur alveg sýnt sig að það
hafa verið færri brot á þeim stöð-
um þar sem hefur verið góð gæsla,
þar sem einnig er hægt að leita til
aðila sem sinna gæslu ef brot
verða,“ segir Hrönn Stefánsdóttir,
verkefnastjóri neyðarmóttökunnar.
Flest brot í heimahúsum
Mikið hefur verið að gera á
neyðarmóttöku fyrir þolendur kyn-
ferðisofbeldis í júlí en alls hafa
sautján mál komið upp það sem af
er mánuði, samanborið við sjö mál í
júlí í fyrra.
Þrátt fyrir að skemmtistöðum sé
einungis heimilt að hafa opið til ell-
efu á kvöldin eru brotin, eins og
áður, flest skemmtanatengd. Afar
fáir þolendur leita til neyðarmót-
tökunnar vegna kynferðisbrota á
skemmtistöðum almennt og jánkar
Hrönn því að þessi mikli fjöldi
brota sýni enn betur að flest kyn-
ferðisbrot eigi sér stað í heima-
húsum.
„Það er ekki opið eins lengi niðri
í bæ og áður en það er samt raunin
að flest kynferðisbrot eiga sér stað
í heimahúsum. Það eru ekki mörg
mál á ári sem eiga sér stað inni á
skemmtistöðum – það eru um 5%
af þeim málum sem koma til okk-
ar,“ segir Hrönn.
Álag á neyðarmóttöku fyrir þol-
endur kynferðisofbeldis hefur farið
stigvaxandi síðan slakað var á tak-
mörkunum á samkomubanni. 39
þolendur kynferðisofbeldis leituðu
til neyðarmóttöku í maí, júní og
júlí en 29 frá janúar til apríl. Í
fyrra voru málin 34 frá maí til júlí
en Hrönn segir erfitt að spá fyrir
um það hvort fleiri mál komi upp í
júlímánuði.
Erfitt að segja til um þróun
Hrönn segir aðspurð að óvíst sé
hvernig verslunarmannahelgin
muni koma út hvað varðar kyn-
ferðisofbeldi en vissulega sé meiri
hætta á brotum þegar minni gæsla
sé til staðar.
„Það gæti verið að ungt fólk taki
ákvörðun um að tjalda saman í
hópum þar sem er minna utanum-
hald og gæsla en á stærri við-
burðum. Það er erfitt að segja til
um hvernig þróunin verður en við
vonum að fólk viðhaldi þeim ráð-
leggingum sem eru í gildi um
fjöldatakmarkanir og smitvarnir og
fyrst og fremst um að beita engan
þvingunum eða ofbeldi.“
Álag á neyðarmót-
töku stigvaxandi
Morgunblaðið/Eggert
Móttaka Hrönn er verkefnastjóri neyðarmóttöku þolenda kynferðisbrota.
 17 leituðu til neyðarmóttöku þolenda kynferðisbrota í júlí
Málum fækkar yfir árin
» Fjöldi mála sem komu inn á
borð neyðarmóttökunnar jókst
mjög á milli 2016 og 2017.
» Þegar mest lét voru þau 187
talsins.
» Síðan þá hefur málum fækk-
að nokkuð og voru þau 147
talsins í fyrra.
» Það sem af er ári hafa 68
þolendur leitað til neyð-
armóttöku þolenda kynferð-
isbrota en eins og Hrönn bend-
ir á er erfitt að segja til um
framhaldið.
Aron Þórður Albertsson
aronthordur@mbl.is
Rétt um áttatíu manns verða við-
staddir innsetningu Guðna Th. Jó-
hannessonar í embætti forseta Ís-
lands öðru sinni. Er það vegna
ráðstafana í tengslum við heimsfar-
aldur kórónuveiru. Rétt um 270
manns mættu á athöfnina fyrir
fjórum árum en vegna smithættu
var ákveðið að hafa innsetninguna
með öðrum hætti. Þetta segir
Ágúst Geir Ágústsson, skrifstofu-
stjóri skrifstofu yfirstjórnar forsæt-
isráðuneytisins. Annað kjörtímabil
Guðna hefst laugardaginn 1. ágúst.
Hætta á kórónuveirusmiti
Ljóst er að ef upp kemur smit
hjá aðila sem sækir athöfnina mun
fjöldi einstaklinga þurfa að sæta
sóttkví. Þar á meðal eru nær allir
æðstu stjórnendur ríkisins. Að sögn
Ágústs væri áfall ef upp kæmi smit.
„Við viljum fara varlega og sýna
varúð. Með því að hafa færri við-
stadda er verið að takmarka áhætt-
una á því að þetta fólk lendi í
sóttkví. Það yrði gríðarlegt áfall ef
upp kæmi sýking,“ segir Ágúst, en
tryggt verður að talsverð fjarlægð
verði milli allra á svæðinu.
Tíðkast hefur að bjóða m.a. öllum
alþingismönnum, fyrrverandi for-
setum þingsins og Hæstaréttar auk
formanna ýmissa félagasamtaka
þegar forseti er settur í embætti.
Framangreindir aðilar fá ekki boð í
ár. Þá verður allt gert til að halda
fjöldanum í lágmarki. „Við munum
gera allt til að halda þessu í lág-
marki. Það eru ýmsir embættis-
menn sem ekki fá boð að þessu
sinni og það sama á við um for-
menn margra félagasamtaka. Þessu
er skipt niður í nokkra flokka,“ seg-
ir Ágúst og bætir við að þingflokks-
formönnum, forsætisnefnd þingsins
og formönnum flokka verði öllum
boðið.
Þingflokksformenn voru ekki á
upphaflegum boðslista og herma.
heimildir Morgunblaðsins að gerðar
hafi verið athugasemdir við það.
Aðspurður segir Ágúst að ábending
hafi borist forsætisráðuneytinu
þegar í ljós kom að þingflokks-
formenn voru ekki á lista.
„Það er rétt að þeim var bætt
við. Þeir voru ekki á upphaflega
listanum og okkur barst þess vegna
ábending. Eftir að hafa skoðað mál-
ið var reynt að koma því við,“ segir
Ágúst.
Lítið breyst frá upphafi
Innsetningarathöfn forseta er
mjög formföst og hefur lítið breyst
allt frá árinu 1944 þegar Sveinn
Björnsson var kjörinn forseti.
Fyrst er haldið til guðsþjónustu í
Dómkirkjunni og í kjölfarið færist
athöfnin yfir í þingsal Alþingishúss-
ins. Þar mun innsetningin jafn-
framt fara fram. Yfirleitt hefur
þinghúsið verið fullt auk þess sem
hliðarsalir hússins hafa verið nýttir.
Ljóst er að annað snið verður á at-
höfninnni í ár þar sem fjarlægð-
armörk og fjöldatakmarkanir verða
áberandi.
Fáum boðið á innsetningu forseta
 Breytingar gerðar á boðslista eftir athugasemd frá þingflokksformanni  Áfall ef upp kæmi smit
meðal gesta athafnarinnar  Mun færri fá boð í ár til að draga úr líkum á kórónuveirusmiti
Morgunblaðið/Freyja Gylfa
Innsetning Ákvörðun um færri gesti var tekin að höfðu samráði við sóttvarnalækni. 80 manns verða viðstaddir.
Aron Þórður Albertsson
aronthordur@mbl.is
Kaupmáttur hér á landi er í hæstu
hæðum. Hann hafði aldrei mælst
hærri en í apríl fyrr á þessu ári, en
hefur dregist eilítið saman síðustu
tvo mánuði. Þrátt fyrir það er
kaupmátturinn síðustu þrjá mán-
uði hærri en nokkurn tímann áður.
Þetta kemur fram í greiningu hag-
fræðideildar Landsbankans.
Vísitala neysluverðs hækkaði
einungis um 2,2% milli aprílmán-
aða árið 2019 og 2020. Launa-
vísitalan hækkaði um 6,7% á sama
tímabili og er kaupmáttaraukn-
ingin því umtalsverð. Það þykir
sérstaklega athyglisvert í ljósi þess
að heimsfaraldur kórónuveiru hef-
ur haft slæm áhrif á efnahagslífið
hér á landi.
Séu launahækkanir opinbera og
almenna markaðarins bornar sam-
an má sjá að laun opinberra starfs-
manna hafa hækkað meira. Hafa
þau hækkað um 7,8% samanborið
við 6,8% á almennum vinnumark-
aði.
Kaupmáttur nær
aldrei verið meiri
 Laun opinberra starfsmanna hækka
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Framkvæmdir Kaupmáttur hér á
landi er nú í hæstu hæðum.