Morgunblaðið - 28.08.2020, Page 15

15
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. ÁGÚST 2020
Leit Þessi mávur gerði sér ferð að ruslatunnum við Gróttu, í leit að æti.
Eggert
Á undanförnum árum
hefur ríkisbáknið blásið
út með öruggum hætti á
kostnað einkaframtaks-
ins sem siglir lífróður í
mörgum atvinnugrein-
um. Mikil hækkun á
launum alþingismanna
og æðstu embættis-
manna ríkisins hefur
leitt launaþróun í land-
inu og flestir eru sam-
mála um að engin innistæða var fyrir.
Winston Churchill komst vel orði
þegar hans sagði: „Ef þú setur komm-
únista yfir Sahara-eyðimörkina má
búast við skorti á sandi innan fimm
ára.“ Þetta á vel við á Íslandi þar sem
fjárfrekustu kerfin, s.s. heilbrigðis-
kerfið, menntakerfið og félagslega
kerfið, eru rekin eins og fjármagn
detti af himnum ofan. Fjölgun stjórn-
málamanna, aðstoðarmanna, embætt-
ismanna og ríkisstarfsmanna án inni-
stæðu auk margföldunar á styrkjum
til stjórnmálaflokka þarf að stöðva.
Frjálst framtak, lækkun skatta og
fjölgun starfa með nýsköpun á einka-
markaði í heilbrigðismálum, mennta-
málum og samgöngumálum er ekki í
forgangi hjá núverandi ríkisstjórn.
Auka þarf sparnað í ríkisrekstri með
snjallari og einfaldari ríkisrekstri, ný-
sköpun og stafrænum viðskiptamód-
elum sem þarfnast minni mannafla og
auka þannig framleiðni og þjón-
ustustig. Á næstu mánuðum munu
tekjur ríkissjóðs dragast verulega
saman og komið hefur fram að halli
ríkissjóðs á þessu ári gæti orðið í
kringum 300 ma.kr. Í stað þess að
lækka skatta og hagræða verulega í
ríkisrekstri og skapa ný störf á einka-
markaði er efnahagsstefnan mörkuð
af því að verja störf hjá ríkinu eða
fjölga þeim. Atvinnuleysi er nú um 8%
á landsvísu og mun væntanlega aukast
á næstu misserum. Skynsamlegt væri
að atvinnulausir fari í
störf sem eru um allt
land á næstu vikum við
haustslátrun, skógrækt,
berjatínslu, innviða-
uppbyggingu og aðstoð
við margs konar upp-
byggingu sem bíður.
Það væri til fyrirmyndar
ef þeir sem þiggja at-
vinnuleysisbætur
myndu sinna marg-
víslegum störfum í stað
þess að fá greiðslu án
framlags eins og staðan
er í dag.
Stjórnmálamenn, embættismenn og
opinberir starfsmenn og þeir sem
vinna óbeint fyrir ríkið sem eru fjöl-
margir verða að gera sér grein fyrir
því að peningarnir detta ekki af himn-
um ofan heldur eru þeir afrakstur
sparnaðar skattgreiðenda. Hægt væri
að spara tugi milljarða með því að
leggja niður opinberar stofnanir sem
hafa annaðhvort ekkert hlutverk eða
eru úreltar í breyttum heimi. Fjár-
málakerfið, heilbrigðiskerfið, mennta-
kerfið og fjölmiðlar eru ríkisrekin að
stærstum hluta og þurfa ekki að lúta
aga samkeppni eða einkaframtaks.
Allt þetta gerist á vakt stjórna-
málaflokka sem gefa sig út fyrir at-
hafnafrelsi, frjálst framtak, sam-
keppni og minni ríkisafskipti.
Árangurinn á undanförnum árum er
ekki mikill og virðast stjórn-
málaflokkar sem aðhyllast rík-
isrekstur og miðstýringu stjórna ferð-
inni með forystumenn sem hafa aldrei
þurft að vera í samkeppnisrekstri
heldur notið þess að vera í faðmi rík-
isins frá því elstu menn muna. Draum-
ur kommúnista og þeirra sem aðhyll-
ast miðstýringu hefur alltaf breyst í
martröð þegar raunveruleikinn tekur
við sama hvaða atvinnugreinar er
horft til. Stjórnmálaflokkar sem gefa
sig út fyrir athafnafrelsi, frjálst fram-
tak og samkeppni verða að fara að
starfa eftir því leiðarljósi sem þau voru
stofnuð til og þjóna þannig kjósendum
sínum sem vilja breyta núverandi
stefnu sem er nánast alfarið ríkis-
stefna á öllum sviðum.
Tekjur ríkissjóðs detta
ekki af himnum
Sjálfstæðisflokkurinn sem hefur
hlúð að frjálsu framtaki og dregið úr
ríkisrekstri þarf að bretta upp ermar
og fylgja stefnu flokksins sem hefur
borið töluvert af leið á undanförnum
misserum. Mikilvægt er að lækka of-
urlaun stjórnmálastéttarinnar, emb-
ættismanna og opinberra starfsmanna
sem eru ekki í neinum tengslum við
raunhagkerfi landsins og leggja lítið af
mörkum til að byggja upp nýjar at-
vinnugreinar sem geta tryggt afkomu
til lengri tíma. Skattahækkanir, fjölg-
un opinberra starfsmanna og útblásna
yfirbyggingu með mikla ákvarðana-
fælni þarf að skera niður. Það er aug-
ljóst að mikilvægasta aðgerð í hag-
stjórn á Íslandi á næstu árum er að
lækka útgjöld ríkissjóðs og auka fram-
leiðni í ríkisrekstri. Þá fjármuni sem
verða til með hagræðingu í ríkisrekstri
á að nýta í fjármögnun á nýjum fyr-
irtækjum á einkamarkaði í líftækni,
lyfjaiðnaði, fjártækni, heilbrigðisþjón-
ustu og hátækni.
Eftir Albert Þór
Jónsson » Í stað þess að lækka
skatta og hagræða
verulega í ríkisrekstri
og skapa ný störf á
einkamarkaði er efna-
hagsstefnan mörkuð af
því að verja störf hjá
ríkinu eða fjölga þeim.
Albert Þór Jónsson
Höfundur er viðskiptafræðingur,
MCF í fjármálum fyrirtækja og með
30 ára starfsreynslu á fjármálamark-
aði
albertj@simnet.is
Ríkisbáknið vex og einka-
framtakið er á hnjánum
Það er erfitt að
ímynda sér Alþýðu-
lýðveldið Kína sem
heimsveldi. Vissulega
er Alþýðulýðveldið
Kína fjölmennasta
þjóðríki veraldar og
landsframleiðsla þess
er nú um fimmtungi
meiri en landsfram-
leiðsla Bandaríkjanna,
sé leiðrétt fyrir verð-
lagi. Landið er „alþýðulýðveldi“ en
jafnframt eitt áhrifamesta ríki í
heimsviðskiptunum. Meginmótaðili í
þeim viðskiptum eru Bandaríkin. 11
af 40 stærstu bönkum veraldar eru í
Alþýðulýðveldinu Kína, þar af eru
fjórir stærstu bankar veraldar kín-
verskir. Þar við bætist „China Invest-
ment Corporation“, sem annast
vörslu og ávöxtun kínverska gjald-
eyrisvarasjóðsins. Eignir sjóðsins eru
meiri en mannlegt fólk skilur. Það er
hvorki þrot né endir á!
Hvernig verður gjaldeyr-
isvarasjóður til?
Í heimsviðskiptum, þar sem jafn-
vægi væri í viðskiptum milli þjóða,
yrði ekki til gjaldeyrisvarasjóður hjá
neinu landi. Slíkt jafnvægi er ekki í
heimsviðskiptum. Ein þjóð sker sig
úr með viðskiptahalla. Það eru
Bandaríkin, sem hafa verið rekin með
miklum halla á utanríkisviðskiptum í
áratugi. Gjaldmiðill Bandaríkjanna,
Bandaríkjadollar, er almennt við-
urkenndur sem gjaldmiðill í heims-
viðskiptum og því telja aðrar þjóðir
sér henta að eiga gjaldeyrisvaraforða
sinn í þeirri mynt. En ekki aðeins í
þeirri mynt heldur
einnig í bandarískum
ríkisskuldabréfum, sem
gefin hafa verið út til að
fjármagna fjárlagahalla
Bandaríkjanna, sum-
part vegna stríðs-
rekstrar í Afganistan og
Írak.
Umskipti frá Mars-
hall-aðstoðinni
Það eru töluverð um-
skipti í heiminum frá
því eftir síðari heims-
styrjöld þar sem Bandaríkin voru af-
lögufær með tæki og búnað til að
byggja upp Evrópu eftir síðari heims-
styrjöldina.
Í ræðu sem utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, George C. Marshall,
hélt í Harvard-háskóla árið 1947,
sagði ráðherrann meðal annars, í
þýðingu minni: „Sannleikurinn er sá
að lönd Evrópu eru í mikilli þörf fyrir
matvæli og aðrar nauðsynjar frá
Bandaríkjunum, mun meiri en löndin
hafa getu til að greiða fyrir. Löndin
hafa mikla þörf fyrir aðstoð, en að
öðrum kosti að standa andspænis
mikilli og alvarlegri efnahagslegri, fé-
lagslegri og stjórnmálalegri hnignun.
Framleiðendur og bændur verða að
geta og vilja eiga viðskipti gegn gjald-
miðli, sem heldur verðgildi sínu.“
Það var mat herforingjans fyrrver-
andi og þá utanríkisráðherra, að
þessir erfiðleikar myndu skapa jarð-
veg fyrir kommúnisma og nasisma og
aðrar öfgahneigðir í löndum Evrópu
og Bandaríkin yrðu að koma í veg
fyrir það, með því að byggja upp
framleiðslugetu og kaupmátt í Evr-
ópu.
Á eftir fylgdi Marshall-áætlun til
endurreisnar Evrópu. Sennilega hef-
ur ástandið verið svipað í Japan eftir
eyðileggingar í kjölfar kjarn-
orkusprenginga. Japan var vissulega
hersetið af Bandaríkjamönnum á eft-
irstríðárunum.
Yfirburðir Bandaríkjanna sem
heimsveldis í dag eru langan veg frá
því sem þeir voru eftir síðari heims-
styrjöld.
Við vitum hvernig Bandaríkja-
menn vildu hafa Ísland á sínu áhrifa-
svæði. Það var reynt að koma í veg
fyrir að kommúnistar næðu yfirráð-
um á menningarsviðinu, til dæmis
með því að hingað voru sendir banda-
rískir hljómsveitarstjórar til að
stjórna Sinfóníuhljómsveit Íslands.
Íslenskir bændur voru gerðir ham-
ingjusamir með landbúnaðartækjum.
Rafvæðing gekk hratt fyrir sig með
framlagi og lánsfé úr Marshall-
aðstoðinni.
Nú er annað heimsveldi
Nú er Alþýðulýðveldið Kína komið
í svipuð spor og Bandaríkin eftir síð-
ari heimsstyrjöld. Landið hefur gíf-
urlega framleiðslugetu, ekki aðeins í
þungaiðnaði heldur einnig í hátækni,
svo sem í fjarskiptakerfum. Þessi
uppbygging hefur átt sér stað á 40 ár-
um, frá því Deng Xiaoping tók við
völdum að Mao látnum.
Efnahagslegum styrkleika Kína
hefur verið lýst fyrr í greininni. Al-
þýðulýðveldið hefur ekki þróað
stjórnarfar sitt í átt að háttum vest-
ræns lýðræðis.
Það er erfitt að greina á milli ríkis
og flokks. Í Alþýðulýðveldinu hefur
orðið til mjög fámenn stétt auðugs
fólks, sem virðist njóta verndar
Flokksins, sem öllu ræður. Þessi auð-
ur hefur orðið til í hátækniiðnaði og
fasteignauppbyggingu.
Auðlegð þessara efnuðu ein-
staklinga er meiri en við dauðlegt fólk
á Íslandi skiljum. Fyrirtæki þessara
auðjöfra hafa að sjálfsögðu skyldur
við þann flokk, sem skóp þau. Fyrir-
tæki og Flokkur? Hvar skilur á milli?
Huawei
Huawei Technologies er stofnað af
fyrrverandi hershöfðingja í kínverska
frelsishernum. Skammt á milli fyrir-
tækis, hers og flokks! Fyrirtækið hef-
ur tekið fram úr L M Ericson í fram-
leiðslu símkerfa og einnig tekið fram
úr APPLE í framleiðslu snjallsíma,
en hefur enn ekki náð SAMSUNG í
þeim efnum.
Alþýðulýðveldið Kína er ekki leng-
ur aðeins framleiðandi, heldur leið-
andi í hönnun hátækni.
Með hárri sparnaðarhneigð verður
til fjármálaveldi. Eitthvað ætlar
Flokkurinn sér með það.
Belti og braut
Það er ekki víst að Flokkurinn ætli
sér aðeins að bæta mannlíf með öðr-
um þjóðum með „Belti og braut“-
verkefninu, án þess að fá þar einhver
áhrif. Ríkið og Flokkurinn þurfa ekki
að svara fyrir gerðir sínar í kosn-
ingum. Gjaldeyrisvarasjóður Alþýðu-
lýðveldisins er að stórum hluta upp-
safnaður viðskiptahalli Banda-
ríkjanna, sem endurspeglar
fjárlagahalla landsins. Stjórnarherr-
arnir gera sér grein fyrir því að sjóð-
urinn er sennilega betur kominn með
því að kaupa sér völd og áhrif í öðr-
um löndum, en að bíða þess að verða
greidd með nýjum bandarískum rík-
isskuldabréfum.
Í þessu ljósi verður að skoða hug-
myndina um „Belti og braut“. Að
endingu borga Bandaríkin.
Á það skal enn minnt hvað gamli
íslenski kommúnistinn sagði þegar
bandarískri herstöð var lokað á Mið-
nesheiði, „Ert þú ekki ánægður með
að bandarískri herstöð hefur verið
lokað? Nei, það eru Kínverjarnir! Ég
óttast uppgang og áhrif Kínverja hér
á landi.“
Það kann að vera að uppgangi og
áhrifum Kínverja hér á landi verði
aðeins mætt með því að borgurunum
verði gert mögulegt að eiga sparifé í
banka eins og kínverskri alþýðu. Ís-
land verður alltént ekki efnahagslegt
stórveldi ef frjáls sparnaður er skatt-
lagður út af borðinu!
Hvað segir landneminn?
„Annarra manna brauð er það
versta eitur sem frjáls og sjálfstæður
maður getur étið, annarra manna
brauð er það eina sem getur rænt
hann sjálfstæðinu og því sanna
frelsi.“
Spekúleringar í annars manns
land hafa ætíð undir sér framandi til-
gang.
Munum ávallt; „Maður fer á mis
við lífið þángaðtil maður er orðinn
sjálfstæður. Fólk sem ekki er sjálf-
stæðisfólk, það er ekki fólk.“
Eftir Vilhjálm
Bjarnason »Huawei Technolo-
gies er stofnað af
fyrrverandi hershöfð-
ingja í kínverska frels-
ishernum. Skammt á
milli fyrirtækis, hers og
flokks!
Vilhjálmur Bjarnason
Höfundur var alþingismaður.
Auðlegð, völd og áhrif í alþýðulýðveldi