Morgunblaðið - 15.09.2020, Blaðsíða 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. SEPTEMBER 2020
Lækjargata 34a / 220 Hafnarfjörður
- Við erum hér til að aðstoða þig! -
• Sérsmíðaðir skór
• Skóbreytingar
• Göngugreiningar
• Innleggjasmíði
• Skóviðgerðir
Erum með samning við
sjúkratryggingar Íslands
Tímapantanir í síma 533 1314
Kvikmynd kínverska leik-
stjórans Chloe Zhao, Nomadl-
and eða Hirðingjaland á ís-
lensku, hlaut aðalverðlaun
kvikmyndahátíðarinnar í Fen-
eyjum um nýliðna helgi en
þess má geta að kvikmyndin
verður sýnd á Alþjóðlegri
kvikmyndahátíð í Reykjavík,
RIFF, sem hefst í næstu
viku. Frances McDormand
fer með aðalhlutverk mynd-
arinnar og þökkuðu þær Zhao
fyrir sig með myndbandi sem
sýnt var við verðlaunaafhend-
inguna. Enska leikkonan Van-
essa Kirby hlaut verðlaun
sem besta leikkona hátíðar-
innar, fyrir leik sinn í Pieces
of a Woman og Ítalinn Pier-
francesco Fabino var verð-
launaður sem besti leikari
fyrir leik sinn í kvikmyndinni
Padrenostro. Japanski leik-
stjórinn Kiyoshi Kurosawa
hlaut verðlaun sem besti leik-
stjóri fyrir Wife of a Spy.
AFP
Best Vanessa Kirby hlaut verðlaun sem
besta leikkonan áhátíðinni í Feneyjum.
Hirðingjaland
hlaut Gullna ljónið
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Fáheyrðir franskir draumar verða á
fyrstu Tíbrártónleikum vetrarins í
Salnum í kvöld sem hefjast kl. 19.30.
Flutt verður fögur og dreymandi
kammertónlist frá dögum impress-
jónismans og er höfuðverk efnis-
skrárinnar hin dularfullu ljóð Bilitis,
Les Chansons de Bilitis, í tónsetningu
tónskáldsins Claude Debussy. Önnur
verk eru skrifuð af samtímamönnum
hans, þeim Joseph Jongen, Jules
Mouquet, Leo Delibes, Marcel Tour-
nier og Maurice Ravel. Sjö tónlistar-
menn koma fram á tónleikunum, auk
Haraldar Jónssonar myndlistar-
manns sem les upp ljóð, en þeir eru
Melkorka Ólafsdóttir á flautu, Katie
Buckley á hörpu, Steiney Sigurðar-
dóttir á selló, Þóra Einarsdóttir sópr-
an, Guðrún Dalía Salómonsdóttir á
píanó, Björg Brjánsdóttir á flautu og
Elísabet Waage á hörpu.
Gígóló-gæi í París
„Þetta eru tólf ljóð sem eru kölluð
Les Chansons de Bilitis og voru gefin
út 1894 af manni sem hét Pierre Lou-
ys sem var svona gígóló-gæi í París,
mjög mikill partíkall sem átti fullt af
peningum, flottur gaur og skemmti-
legur í menningarlífinu. Hann var
uppátækjasamur, gaf út þessi ljóð og
hélt því fram að þau væru eftir lesb-
íska, forn-gríska skáldkonu, Bilitis,
sem var svipuð og Saffo,“ segir Mel-
korka um aðalverk tónleikanna.
„Ljóðin eru þar af leiðandi hómóerót-
ísk og hann hélt því fram að ljóðin
hefðu fundist í hennar gröf og að hann
hefði þýtt þau og gefið út. Hann náði
að blekkja stóran hluta fræðimanna-
og bókmenntasamfélagsins á sínum
tíma en svo kom í ljós að þetta var allt
uppspuni, bæði skáldkonan og fræði-
maðurinn sem átti að hafa fundið ljóð-
in. Hann skrifaði þau öll sjálfur.“
Frakkar halda að
Haraldur sé Frakki
Debussy tónsetti tólf þessara ljóða,
fyrir lesara, tvær flautur, tvær hörpur
og selestu og spilaði sjálfur á selestu
þegar verkið var frumflutt, segir Mel-
korka. Haraldur les ljóðin upp á
frönsku í kvöld en gestir geta lesið
þýðingar á þeim á íslensku. Melkorka
er spurð að því hvort Haraldur sé
sleipur í frönsku og segir hún að hann
tali reiprennandi frönsku. „Hann
blekkir m.a.s. Frakka, Frakkar halda
að hann sé franskur,“ segir Melkorka
og hlær við.
Náttúrutengd og sensúal
Melkorka setti saman efnisskrá
kvöldsins og segir tvö verk önnur en
fyrrnefnd ljóð Bilitis hafa forngríska
bókmenntatengingu, þ.e. verk Jules
Mouquet úr La flute de Pan op. 15
fyrir flautu og hörpu, Pan et les
oiseau og Pan et les berges. „Svo eru
þetta líka allt mjög impressjónísk
verk, náttúrutengd og sensúal,“ bætir
hún við og að tónskáldin hafi öll verið
uppi á sama tíma í París.
Melkorka er að lokum spurð að því
hvort hún sé að reyna að lyfta fólki
upp úr drunganum með þessari efnis-
skrá, drunga Covid-19-farsóttarinnar
og haustsins.
„Já, ég setti einmitt á fésbók í gær
að ein af ástæðunum fyrir því að halda
tónleikana væri sú að það væru ein-
tómar lægðir framundan og fyrsti
séns í langan tíma að fara á tónleika,“
svarar Melkorka kímin.
Tónleikakynning verður í fordyri
Salarins kl. 18.30 í umsjón Friðriks
Margrétar- Guðmundssonar. Húsið
verður opnað hálftíma fyrr, kl. 18.
Morgunblaðið/Eggert
Á æfingu Listamennirnir sem koma fram á Tíbrár-tónleikum kvöldsins á æfingu í Salnum í gær.
Erótík og náttúra
 Fögur og dreymandi kammertónlist á fyrstu Tíbrár-
tónleikum vetrarins  Haraldur Jónsson les upp ljóð Bilitis
Þú getur orðið hvað sem er,hugsa foreldrarnir semmæna á þetta litla krafta-verk. En það er ekki satt.
Því barn getur orðið margt en ekki
hvað sem er. Ekki allt. Um leið og
maður fæðist fara dyr að lokast.“
Þetta brot úr Ættarfylgjunni
kristallar að mörgu leyti umfjöll-
unarefni og boðskap bókarinnar
sem inniheldur hispurslausa frá-
sögn af áföllum og ofbeldi á 16
æviskeiðum. Hin finnska Toimi-
fjölskylda samanstendur af hjón-
unum Pentti, ofbeldisfullum en um
leið viðkvæmum föður sem hefur
sína bagga að bera, og Siri, harð-
duglegri bóndakonu sem krefst lít-
ils af lífinu, og börnum
þeirra fjórtán, eða tólf ef
látið er vera að telja þau
sem yfirgáfu jarðvistina
fljótt eftir komuna.
Pentti hirðir lítið um
börnin fjórtán, sem les-
andinn fær að kynnast
náið hverju fyrir sig, og
Siri hefur ekki burði til
að elska þau öll jafn mik-
ið. Þegar Annie, elsta lif-
andi dóttirin, leggur leið
sína á æskuheimilið yfir jólin og
Esko, elsti lifandi sonurinn, getur
ekki beðið lengur eftir að fá sinn
skerf af jörð foreldra sinna, fer at-
burðarás af stað sem er samtímis
ofboðslega ánægjuleg og sorgleg.
Lesandinn fer fljótt að meta litlu
sigrana innan Toimi-fjölskyld-
unnar þar sem gæfan er svo tak-
mörkuð að lesandinn neyðist til að
njóta hennar þegar hún skýtur
upp kollinum. Þannig verða smá-
vægileg jákvæð atriði að tilfinn-
ingaríkum augnablikum fyrir les-
andann en hrottalegt ofbeldi hætt-
ir að snerta við honum. Skúrirnar
eru svo þéttar að lesandinn getur
ekki annað en notið hvers einasta
sólargeisla.
Höfundurinn, Nina Wähä, fer
létt með að blekkja lesandann og
fá hann til að telja að eitt og annað
sé höfuðmál sögunnar sem er það
alls ekki. Það sem mestu máli
skiptir í sögunni er samsteypan,
fjölskyldan og saga eintakanna
innan hennar. Hver einasta saga
er um margt merkileg og persónu-
sköpun Wähä er í raun aðdáunar-
verð, sérkenni hvers systkinis eru
svo mikil að stundum er erfitt að
trúa því að þau séu öll runnin und-
an sömu eikunum. Þegar líða fer á
söguna fara líkindin með
systkinunum tólf þó að
koma betur og betur í
ljós.
Frásögnin er róleg en
innan hverrar lífssögu
systkinanna er hraði. Stíll
höfundarins heldur les-
andanum þannig við efnið
og þarf hann að einbeita
sér svo hann átti sig vel á
því hvað er um að vera
þar sem oft er skipt um
sjónarhorn og atriði. Eins og gefur
að skilja eru persónur bókarinnar
afar margar og er lesandanum í
raun nauðsynlegt að halda vel á
spöðunum svo hann nái að kafa á
dýpi allra systkinanna eins og höf-
undurinn reynir að gefa honum
færi á. Það mætti jafnvel segja að
persónurnar séu fullmargar og
hefði alveg mátt fækka þeim eitt-
hvað án þess að draga úr þeim
áhrifum sem fjöldi barnanna hefur
á bókina.
Án þess að undirrituð hafi lesið
finnska útgáfu bókarinnar þá verð-
ur þýðingin að teljast nokkuð vel
úr garði gerð hjá Tinnu Ásgeirs-
dóttur. Höfundareinkennin skína
skært í sögunni, sem er vel þar
sem einkennin ljá þungu umfjöll-
unarefninu húmor og undarlegan
léttleika. Þar má til dæmis nefna
slettur höfundarins, úr ensku og
frönsku, og heldur Tinna finnskum
orðum á stöku stað í textanum
þegar það á sérlega vel við.
Ljósmynd/Kajsa Göransson
Blekkingar Wähä fer létt með að
blekkja lesandann í Ættarfylgjunni.
Hispurslaus frá-
sögn af áföllum
Skáldsaga
Ættarfylgjan
bbbmn
Eftir Ninu Wäha.
Þýðandi Tinna Ásgeirsdóttir. Bjartur,
2020. Kilja, 478 bls.
RAGNHILDUR
ÞRASTARDÓTTIR
BÆKUR
Guðlaug Mía
Eyþórsdóttir opn-
aði í gær sýning-
una Milli hluta í
Listasal Mosfells-
bæjar. Guðlaug er
með BA-gráðu í
myndlist frá
Listaháskóla Ís-
lands og masters-
gráðu frá Konin-
klijke Academie í Belgíu og hefur
haldið fjölda sýninga hér á landi sem
erlendis og komið að öðrum mynd-
listarverkefnum. Á sýningunni eru
einkum þrívíð verk, framúrstefnu-
legir skúlptúrar sem dansa á mörk-
um myndlistar og hönnunar, eins og
þeim er lýst í tilkynningu. Guðlaug
vinnur með ýmis efni og áferðir og
notar gjarnan skala og sjónarhorn
til að skapa sjónræna blekkingu,
segir þar og að verkin séu kunn-
ugleg, minni á hversdagslega hluti
en séu um leið furðuleg og beri með
sér keim af algengum nytjahlutum
sem megi þó ekki nota. „Rýmið fær
yfirbragð herbergis en hvort það er
skrifstofa eða stofa eða anddyri er
erfitt að segja. Verkin eru á milli
hluta,“ segir um sýninguna.
Á mörkum mynd-
listar og hönnunar
Guðlaug Mía
Eyþórsdóttir