Morgunblaðið - 24.09.2020, Blaðsíða 33

Morgunblaðið - 24.09.2020, Blaðsíða 33
33 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. SEPTEMBER 2020 Vestnorræna deginum, sem hald- inn er hátíðlegur 23. september ár hvert, voru gerð góð skil með veg- legri dagskrá í Norræna húsinu á dögunum. Markmið dagsins er að styrkja og gera sýnilegt menningarsamstarf milli Færeyja, Grænlands og Íslands. Í ár var áherslan á menningu, sjálfsmynd og tungumál og hvernig við notum móðurmálið í skapandi aðstæðum. Veigamikill þáttur í hátíðahöld- um dagsins var að staldra við og fara yfir hvaða þýðingu vestnor- ræna samstarfið hefur. Það eru ákveðnir þættir sem tengja löndin saman sem öll hafa það sameigin- legt að vera eyríki sem nýta möguleika náttúrunnar um leið og þau takast af æðruleysi á við áskoranir sem henni fylgja. Íbúar vestnorrænu ríkjanna hafa allir móðurmál sem talað er af fá- mennum hópi fólks sem undir- strikar sérstöðu þeirra. Söguleg og menningarleg tengsl Það er mikilvægt sem aldrei fyrr að horfa inn á við og halda á lofti góðu og nánu samstarfi milli vestnorrænu ríkjanna. Samstarf þjóðanna er reist á sögulegum og menningarlegum tengslum ásamt sameiginlegum hagsmunum í efna- hagsmálum og umhverfismálum. Vestnorræna ráðið hefur á liðnum árum lagt höfuðáherslu á um- hverfismál, menningarmál, sjávar- útvegsmál, samgöngur og við- skiptamál. Unnið hefur verið markvisst að því að efla stöðu Ís- lands sem tengipunkts á sviði samgöngu- og ferðamála á þessu svæði. Einnig hefur mikilvægi þess að efla tengsl við nágranna- lönd vestnorrænu landanna í austri og vestri með uppbyggingu skipulagðrar svæðissamvinnu á Norðvestur-Atlantshafssvæðinu í huga sýnt sig að bera ávinning fyrir hlutaðeigandi aðila. Aukið samstarf á ýmsum sviðum Á undanförnum mánuðum, á tímum Covid-19, hefur komið í ljós hversu þýðingarmikið vestnorrænt samstarf er löndunum. Færeyjar voru meðal fyrstu landa til að opna á komur farþega frá Íslandi, sem var mikilvægt fyrsta skref í afnámi ferðahindrana milli Norð- urlandaþjóðanna. Þegar að því kemur að við náum yfirhöndinni í baráttunni við þennan vágest ætti það að vera æskilegt fyrir löndin þrjú að vinna saman í að efla ferðamennsku á svæðinu. Það hef- ur sýnt sig að svæðið allt hefur mikið aðdráttarafl fyrir ferðafólk. Þá hafa forsendur fyrir auknum flutningi á vörum og fólki aldrei verið betri meðal norrænu grann- ríkjanna í vestri. Nú sjást vörur frá Íslandi í hillum dagvöruversl- ana í Nuuk, í framhaldi af sam- starfi Eimskips og Royal Arctic Line, þar sem félögin skipta með sér plássi í skipum sínum í siglingum á milli Grænlands, Ís- lands, Færeyja og Skandinavíu. Þá verða nýju flugvellirnir þrír á Grænlandi ekki aðeins hagsbót fyrir Grænland og Grænlendinga heldur allt vestnorræna svæðið. Á tímum sem þessum eru heil- brigðismál og geta heilbrigðis- kerfa til að takast á við erfið verk- efni og áföll ofarlega í huga okkar allra. Við vonumst eftir auknu vestnorrænu samstarfi um heil- brigðismál. Þá þarf að huga að hagsmunum ungs fólks á vestnor- ræna svæðinu. Vinna þarf betur að því að auka samstarf og sam- gang ungs fólks og þar skipta sköpum möguleg menntunar- úrræði þvert á löndin. Miðjan færist nær vestnorrænu samstarfi Á síðasta ári í formennskutíð Ís- lands í Norrænu ráðherranefnd- inni var samþykkt ný stefnumörk- un um þróun Atlantshafs- samstarfsins, sem hefur hlotið yfirskriftina NAUST. Það felur í sér nánara samstarf milli Fær- eyja, Grænlands, Íslands og strandlengju Noregs frá Roga- landi til Finnmerkur. Hér er kom- inn vegvísir fyrir samstarfið í heild sinni og stuðlar að því að efla tengsl og samskipti á svæð- inu. Stefnumörkunin er enn ein viðbótin við hið farsæla og mik- ilvæga vestnorræna samstarf og það er mikilvægt að leita leiða til að efla það enn frekar. En for- gangsröðun verkefna innan ramma NAUST byggist á vel- ferðar- og jafnréttismálum, mál- efnum hafsins og bláa hagkerfis- ins, orkumálum, samgöngum og björgun á sjó, sjálfbærni í ferða- þjónustu og menningarmálum. Því má segja að miðjan færist nær hinu vestnorræna samstarfi. Eftir Sigurð Inga Jóhannsson og Silju Dögg Gunn- arsdóttur »Markmið Vestnor- ræna dagsins er að styrkja og gera sýnilegt menningarsamstarf milli Færeyja, Græn- lands og Íslands. Silja Dögg Gunnarsdóttir Sigurður Ingi er samstarfsráðherra Norðurlanda og Silja Dögg er forseti Norðurlandaráðs. Sigurður Ingi Jóhannsson Dagur norrænu grannríkjanna í vestri Mikið afrek hafa rangæskar konur unn- ið, og þúsundir hafa komið að því að sauma Njálurefilinn. Kristín Ragna Gunnarsdóttir hannaði refilinn en hún er teiknari, lista- maður og hönnuður þessa listaverks. Ekki má gleyma þeim kon- um sem settu hug- myndavinnuna og undirbúning all- an í gang en þar fóru fremstar Christina M. Bengtsson og Gunn- hildur Edda Kristjánsdóttir. Njálurefillinn er um 90 metra langur og 50 cm breiður. Myndir og texti úr sögunni eru prentuð á hördúk og saumað með refilsaumi. Fyrirmyndin að reflinum er Bayeux-refillinn frægi, en hann er talinn hafa verið saumaður á 11. öld. Hann sýnir orrustuna við Hastings árið 1066. Njálurefillinn mun lifa í aldir og vekja aðdáun, í honum liggja tækifæri og með hann ber að fara sem afurð Njáls- sögu. Brennu-Njálssaga flokkast undir heimsbókmenntir og er við- urkennd sem slík. Fyrir nokkrum árum sagði bandaríski lagaprófessorinn Willi- am I. Miller í viðtali í Morg- unblaðinu: „Höf- undur Njálu var snillingur, það er augljóst að bestu Ís- lendingasögurnar, eins og Njála, eru með því besta sem nokkurn tíma hefur verið skrifað,“ en hann hefur kennt Njálu í háskólum. Njála er víða kennd og dáð af menntafólki og ekki síður alþýðu- fólki um víða veröld. Ríkisstjórnin hefur fært Rangæ- ingum 25 milljónir til að koma Njálureflinum fyrir í varanlegu sýningarhúsi. Mikið tækifæri gefst nú Rangæingum Eitt það skemmtilegasta sem ég geri er að leiða ferðamenn um Njáluslóð og sagan reis mjög í tíð Jóns Böðvarssonar og heimamanna fyrir 30-40 árum. En aldrei hefur tekist að klára að gera Njáluhring- inn upplýsandi eða spjalda sögu- slóðina. Njálusetur reis og með fræðimönnum og leiðandi sögu- mönnum varð það mjög vinsælt, ekki síst Arthúri Björgvini Bolla- syni og Sigurði Hróarssyni. Nú steikja Rangæingar þar hamborg- ara og svínarif svo fólki „súrnar í augum“, svo vitnað sé til Skarphéð- ins. Minn hringur í Njáluferð eru jafnan Keldur, Stóra-Hof, Oddi, Njálusetrið á Hvolsvelli, nú Hótel Fljótshlíð, kjötsúpa þar, Hlíðar- endakirkja, Gunnarshólmi og síðan ekið að Bergþórshvoli til brenn- unnar. Engar upplýsingar er að finna á leiðinni og ekkert minnir á Gunnar og Hallgerði langbrók á Hlíðar- enda. Jón Böðvarsson vissi ná- kvæmlega hvar Gunnarshólmi var og það vita einnig heimamenn í Fljótshlíð. Þar er ekkert, ekki spjald eða listaverk af þeim bræðr- um Gunnari og Kolskegg. Ossabær Höskuldar Hvítanesgoða er á leið- inni að Bergþórshvoli, magnaður sögustaður um harmleik, ástir og örlög glæsilegustu hjóna sögunnar Höskulds og Hildigunnar, engar upplýsingar þar. „Nú víkur sög- unni til Breiðafjarðadala,“ segir í Njálu, þar eru sögunni gerð skil á hverjum bæjarhól Sturlunganna, glæsilegt, Dalamenn. Kjartan Ragnarsson leikari og frumkvöðull hefur komið að hvorutveggja. Mik- ið vildi ég að Rangæingar hefðu eignast sinn Kjartan. Snorri Sturluson nam Njálu í Odda Njálurefillinn gefur ný tækifæri að Menningarhúsi Rangæinga. Hvar skal byggja það? Oft nefna heimamenn við mig að Oddi sitji eftir miðað við frægustu sögustaði Íslands: Skálholt, Þingvelli, Hóla, Haukadal og Reykholt. Oddi er menningarstaður sem á skilið betri umgjörð ekki síður en hinir höfuð- staðirnir. Margir telja að Snorri Sturluson hafi skrifað Njálu og hún legið í handriti þá morðið var fram- ið í Reykholti 1241. Snorri var fóst- ursonur Jóns Loftssonar í Odda til átján ára aldurs, og var þar nokkuð eftir dauða fóstra síns. Í Odda drakk hann í sig söguna og ólst upp við bestu menntalindir landsins, tengdar Evrópu og ekki síst Frakklandi þar sem Sæmundur fróði nam mikil fræði. Hann hefur kunnað og lært allt um örlagasögu Njálu við kné Jóns Loftssonar. Og vitringurinn Njáll hefur verið hans fyrirmynd. Snorri gæti verið sá sem skrifaði Njálu. Menningarhúsið verði byggt í Odda Oddi er staðurinn, segja margir Rangæingar við mig. Hann þarf að byggja upp og þar eiga Njála og refillinn heima, því mun fylgja upp- risa Odda. En væri hægt að slá fleiri flugur í einu höggi? Bæði Hella og Hvolsvöllur huga að stórum og dýrum kirkjubygg- ingum. Í framtíðarsveitarfélagi, sem verður Rangárþing, ber að hugsa margt upp á nýtt. Hvernig væri sú hugsun, sem ýmsir á Njáluslóð og vinir Odda ræða einn- ig, að byggja veglegt menningar- hús í Odda? Menningarhús sem væri kirkja, sönghöll, ráð- stefnuhús, fundarstaður, allt í einni byggingu. Selfoss og Skálholt eru stóru kirkjurnar í Árnesþingi, Rangárþing þarf eina slíka. Menn- ingarhúsið í Odda væri með frá- bærum stórum samkomusal. Í stórum kór væri annars vegar alt- ari, hins vegar leiksvið. Sviðið væri á snúningsöxli eins og í Þjóðleik- húsinu. Með svona byggingu stæðu Rangæingar með eitt magnaðasta hús landsins í héraðinu til að þjóna bæði guði og listagyðjunni. Út úr menningarsalnum væri byggt sögusetur, Oddaverjasetur og Njálusetur, þar væri Njálurefillinn og ómur sögunnar í máli og mynd- um. Og merkingar eða leiðsögn um Njáluslóðir á öllum helstu sögu- stöðunum. Njálurefillinn og ný tækifæri Rangæinga Eftir Guðna Ágústsson »Hvernig væri sú hugsun, sem ýmsir á Njáluslóð og vinir Odda ræða einnig, að byggja veglegt menningarhús í Odda? Guðni Ágústsson Höfundur er fv. alþingismaður og ráðherra. Fyrrverandi for- manni Viðreisnar þótti viðeigandi að leita langt aftur til að finna sér verðugan andstæðing til að hreyta í. Það gerði hann nokkuð hressi- lega í pistli sínum hér á dögunum. Andstæðingurinn á erfitt með að bera hönd fyrir höfuð sér enda er sá hinn sami, þ.e. Jón Magnússon fyrrverandi forsætis- ráðherra, löngu látinn og lést við störf sín fyrir land og þjóð í fylgd Kristjáns X. Jón gegndi starfi for- sætisráðherra í um sjö ár og sat á þingi í allt að 20 ár. Pistilshöfundur gat ekki á sér setið og full- yrti að hann Jón bless- aður hefði þótt „… sviplítill forystu- maður, svo litlaus að sagt var að enginn vissi alveg hvar Jón Magnússon stæði í pólitík“. Það er hátt reitt til höggs. Höf- undur virðist telja sig hafa haft efni á þess- um orðum eftir sína „löngu“ setu í ráð- herrastól og á hinu háa Alþingi. Nýlega sá einn þingmaður Við- reisnar að of lítið er upp úr stjórn- málum að hafa. Sá vill nú byggja höfn ofan í minjar Minjastofnunar á Álfsnesi við Þerneyjarsund. Í kjölfarið virðist Viðreisn nú kalla á breytingar til að fylla það skarð. Byggja á nýja, litríka og fróma framtíðarsýn. Úrvalið er svo litríkt að fyrrverandi formaður flokksins fann sig knúinn til að koma fram og etja kappi við menn, bæði lífs og liðna. Helst liðna. Fortíðardraumar fá Viðreisn til að tefja lagningu Sundabrautar. Nú er þráttað við Minjastofnun um gögn sem Minjasafn Reykja- víkur vann árið 2008 og Borg- arsögusafn 2018 vegna Álfsness. Forstjóri Minjastofnunar segir nægt pláss fyrir Sundabraut utan allra fornminja. Það er engu að síður markvisst unnið að því að hanna Sundabraut ofan í miðja minjaheild og heila höfn að auki, allt fyrir Viðreisn, Pírata og Sam- fylkinguna. Hvers vegna er braut- in ekki hönnuð þar sem plássið er fyrir hana? Þess í stað er bæði ráðist á látna menn og minjar for- feðranna. Þetta bjástur tefur áform um umhverfismat á Sunda- braut og stuðlar að afturför, ekki framför. Svo má geta þess að gas- og jarðgerðarstöð Sorpu virðist hafa verið hönnuð og byggð ofan í veg- stæði Sundabrautar á Álfsnesi. Samhliða er eyðilagt vegstæði brautarinnar í Gufunesi, allt í boði Viðreisnar o.fl. Viðreisn er því flokkur afturhalds, flækjustigs og fortíðar. ESB er fortíð. Fyrrverandi for- maður Viðreisnar virðist alveg óhræddur við draugaganginn í þeirri umræðu. En hver er reynsla Breta af brexit? Sú reynsla á að verða Íslendingum víti til varn- aðar. Ekki aðeins hótar ESB og hræðir heldur ógnar það og haml- ar þróun. Eigi Bretar örðugt um vik á leið sinni úr gátt ESB, hvernig ætli Íslendingum gengi að fara út um þau svipugöng sem þaðan liggja? Sporin hræða og setja ekki ESB í forgang heldur djúpt inn í fortíðina. Það er fortíð miðstýringar og málalenginga. Viðreisn – Flokkur fortíðar og afturhalds Eftir Svein Óskar Sigurðsson Sveinn Óskar Sigurðsson » Sporin hræða og setja ekki ESB í for- gang heldur djúpt inn í fortíðina. Höfundur er bæjarfulltrúi Mosfells- bæjar og situr í svæðisskipulagsnefnd höfuðborgarsvæðisins (SSH).
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.