Morgunblaðið - 26.09.2020, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 2020
Samgöngubót fyrir íbúa Veghefill lagar veginn á brúnni yfir Þverá í Rangárþingi. Brúin er flóttaleið úr Landeyjum við flóð af völdum eldsumbrota. Hún er einnig samgöngubót fyrir íbúa þar.
Kristinn Magnússon
Sú afstaða forystu Samtaka at-
vinnurekenda (SA) að forsendur
lífskjarasamninga séu brostnar
er til þess fallin að skapa óróa og
auka enn á óvissu í samfélaginu.
Ákvörðun SA veldur von-
brigðum, ekki síst sökum þess að
hún byggist ekki á efnislegum
rökum. Staðreynd máls er sú að
enn liggja ekki fyrir nægar upp-
lýsingar til að unnt sé að leggja
heildstætt mat á stöðu atvinnu-
greina og fyrirtækja. Hins vegar
liggur fyrir að krísan hefur mjög ólík áhrif eft-
ir atvinnugreinum og landshlutum. Slíkar að-
stæður kalla á sértækar aðgerðir, ekki algild-
ar.
Hóflegir samningar
Afstaða forystu SA leiðir til atkvæða-
greiðslu innan samtakanna um hvort slíta beri
lífskjarasamningum, samningum sem voru
hóflegir og einkum ætlað að bæta kjör þeirra
verst settu. Ekki þarf að fara mörgum orðum
um afleiðingarnar fari svo að SA ákveði það.
Ekkert bendir til þess að samningaviðræður
aðila í milli myndu skila niðurstöðu og því
stefnir í harkaleg átök og ófrið, sem getur haft
skelfilegar afleiðingar á þessum einstæðu
krepputímum.
Sú stefna niðurskurðar og stöðnunar sem
SA boðar er einnig undrunarefni og er byggð á
gömlum kenningum frekar en raunveruleik-
anum. Fyrir liggja staðreyndir um afleiðingar
niðurskurðar víða um heim eftir kreppuna
2008. Í stuttu máli voru þær hryllilegar með
tilliti til efnahagsmála og ekki síður sökum
þeirra neikvæðu áhrifa sem þær höfðu á
heilsufar almennings. Þetta hef-
ur valdið því að allir helstu aðilar
sem áður töluðu fyrir niðurskurði
– þeirra á meðal
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og
OECD – hafa horfið frá þeirri
stefnu og hvetja nú ríki til að
beita ríkisfjármálum markvisst
til að minnka skaðann af krepp-
unni.
Sértækar aðgerðir
sem mæta vandanum
Verkalýðshreyfingin hefur
ítrekað lýst sig tilbúna til sam-
starfs við SA og stjórnvöld í því skyni að
tryggja afkomuöryggi landsmanna. Það er
stærsta og mikilvægasta verkefnið. Síðan þarf
að beita sértækum aðgerðum til að mæta
vanda þeirra fyrirtækja og landshluta sem
verst verða úti. Þær aðgerðir þurfa að byggj-
ast á raungöngum um stöðu fyrirtækja og
efnahagsleg áhrif faraldursins, ekki á almenn-
um ályktunum sem byggjast á mati á að-
stæðum sem nú eru ekki fyrir hendi. Þar geta
SA og stjórnvöld treyst á vilja verkalýðshreyf-
ingarinnar til samstarfs og svo verður áfram á
meðan faraldurinn gengur yfir.
Eftir Björn Snæbjörnsson
» Verkalýðshreyfingin hefur
ítrekað lýst sig tilbúna til
samstarfs við SA og stjórnvöld
í því skyni að tryggja afkomu-
öryggi landsmanna.
Björn Snæbjörnsson
Höfundur er formaður Starfsgreinasambands
Íslands og Einingar – Iðju.
Afleiðingar ófriðar
geta orðið skelfilegar
Fjölskyldan er mikilvægust
hverjum og einum og staða hennar
skiptir því mestu hvað varðar gæði
þess samfélags sem við búum í.
Leyfi ég mér að fullyrða að
stærsta stund hverrar fjölskyldu
er þegar fjölgar í fjölskyldunni
með fæðingu barns. Fjölskylda er
fallegt og gott orð sem verður að
teljast nokkuð vel skilgreint. Það
breytir því ekki að staða og að-
stæður hverrar fjölskyldu eru mis-
munandi og þar af leiðandi fjöl-
margar nýjar aðstæður sem skapast á hverju
heimili við fæðingu barns. Við erum öll sammála
um að ávallt skal gera það sem er barninu fyrir
bestu og höfum við gengist undir alþjóðaskuld-
bindingar og innleitt í íslensk lög að það sem er
barninu fyrir bestu eigi að ráða för.
Markmiðinu um hvað barninu er fyrir bestu
verður að mínu mati náð með því að virða
grundvallarrétt hverrar fjölskyldu, sem er sjálf-
stæði fjölskyldunnar og sjálfsákvörðunarréttur
hennar. Það er enginn sem þekkir aðstæður
betur til að hægt sé að meta hvað sé barni fyrir
bestu og fjölskyldunni allri en einmitt fjöl-
skyldan sjálf. Það er því með ólíkindum að
starfshópur og í framhaldi félags- og barna-
málaráðherra hafi komist að þeirri niðurstöðu
að það sé barni fyrir bestu að þrengja tímabil
töku fæðingarorlofs niður í 18 mánuði, skipta
mánuðum jafnt á milli foreldra, sex og sex mán-
uði, og hafa aðeins einn mánuð af tólf framselj-
anlegan á milli foreldra. Frumvarpið er nú til
umsagnar á samráðsgátt stjórnvalda.
Með þessum tillögum er búið að skerða frelsi
fjölskyldunnar algjörlega og draga úr mögu-
leikum hverrar fjölskyldu til að bregðast við að-
stæðum hverju sinni svo hægt sé
að mæta þörfum og hag barnsins.
Sem dæmi sýnir reynsla frá hin-
um ríkjum Norðurlandanna okk-
ur að svona þröngt fyrirkomulag
kemur sér hvað verst fyrir tekju-
lægri fjölskyldur, þær sem mega
síst við fjárhagslegum áföllum í
þessu sambandi. Tillögurnar eins
og þær eru fram settar munu
ekki auka líkurnar á að barnið fái
fyrstu 12 mánuðina með foreldri
sínu, þar sem hætt er við að
svona margir mánuðir bundnir á
hvort foreldri verði til þess að
enn hærra hlutfall réttindanna falli niður ónýtt.
Þessar tillögur eru aðför að því góða fæðing-
arorlofskerfi sem við höfum byggt upp hér á
landi og Sjálfstæðisflokkurinn hefur ávallt verið
stoltur af. Fæðingarorlofskerfið er ein fyrsta og
um leið öflugasta jafnréttislöggjöf sem fram
hefur komið hér á landi. Mikilvægi fæðingar-
orlofskerfisins í jafnréttismálum verður ekki
skert að neinu leyti þótt áfram verði þrír mán-
uðir fyrir hvort foreldri og hinum sex ráðstafað
af fjölskyldunni enda mun atvinnurekandi aldr-
ei vita fyrir fram hvort foreldrið mun vera leng-
ur í fæðingaorlofi.
Stöndum vörð um barnið og fjölskylduna með
því að treysta fjölskyldunni fyrir hlutverki sínu.
Eftir Vilhjálm Árnason
» Fæðingarorlofskerfið er ein
fyrsta og um leið öflugasta
jafnréttislöggjöf sem fram
hefur komið hér á landi.
Vilhjálmur Árnason
Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins
og fulltrúi í velferðarnefnd Alþingis.
Stöndum vörð um
fæðingarorlofskerfið