Morgunblaðið - 10.12.2020, Blaðsíða 57

Við vorum allar í Menntaskól-
anum í Reykjavík nema Ágústa
sem útskrifaðist úr Verslunar-
skólanum. Hún var hins vegar
æskuvinkona sumra okkar úr
barnaskóla. Fyrstu árin eftir
stúdentspróf dvöldust margar
okkar erlendis og á þeim tíma
bættist Ágústa í hópinn, þrátt fyr-
ir hina djúpu gjá, sem í þá daga
skildi að stúdenta úr Menntaskól-
anum og Verslunarskólanum.
Ágústa missti föður sinn
þriggja mánaða gömul og ólst upp
hjá móður sinni. Þegar á leið féll
það í hlut Ágústu að halda heimili
fyrir móður sína og bróður og
dáðumst við oft að því hversu vel
það fórst henni úr hendi, með
fullu krefjandi starfi, þar til móðir
hennar dó yfir hundrað ára göm-
ul. Ágústa hóf ung störf í Lands-
bankanum og vann þar með Jó-
hannesi Nordal þegar hann
undirbjó stofnun Seðlabanka Ís-
lands og starfaði svo þar síðan.
Það var ánægjulegt að fylgjast
með því hversu vel henni lá orð til
samstarfsfólks síns í bankanum.
Samverustundirnar eru orðnar
býsna margar en nú er skarð fyrir
skildi. Ágústa er horfin úr hópn-
um. Hlýtt fas, fallegt bros og
hnyttin tilsvör einkenndu Ágústu.
Hún hafði góða nærveru, var um-
burðarlynd og alltaf tilbúin að
rétta okkur og öllum öðrum hjálp-
arhönd.
Um leið og við minnumst
Ágústu með þakklæti vottum við
Kristni, bróður hennar, öðrum
ættingjum og vinum okkar
dýpstu samúð.
Albína Thordarson,
Edda Benjamínsson,
Elín Ólafsdóttir, Fríða
Björnsdóttir, Gerður
Björnsdóttir, Kolbrún
Ragnarsdóttir, Sigríður
Pálmadóttir og Unnur
Skúladóttir.
Mér er í minni sem einn af mín-
um heilladögum, þegar Björn
Tryggvason, skrifstofustjóri hins
nýstofnaða Seðlabanka, sagðist
hafa ráðið til reynslu unga stúlku
sem hann taldi að gæti orðið góð-
ur einkaritari minn. Þetta var
Ágústa K. Johnson, þá nýútskrif-
aður stúdent frá Verslunarskól-
anum. Er skemmst frá því að
segja að hún var ráðin í starfið og
okkur samdist svo vel allt frá
fyrsta degi að hún átti eftir að
verða minn nánasti samverka-
maður og hjálparhella þangað til
ég lét af störfum, eða í rúma þrjá
áratugi.
Ágústa var afbragðsstarfsmað-
ur, örugg og vel skipulögð í verki,
og jafnvíg á íslensku og þau er-
lendu mál sem helst á reyndi. En
hún var meira. Með ljúfmennsku
sinni og framkomu hafði hún góð
áhrif á starfsandann innan bank-
ans og eignaðist góða vini bæði
meðal innlendra og erlendra við-
skiptavina bankans.
Hún var stoð og stytta bróður
síns og móður sinnar, sem varð
ung ekkja, og hún starfaði einnig
alla tíð ötullega á vegum hjálp-
arsamtaka og Dómkirkjusafnað-
arins. Öllu öðru fremur var
Ágústa kærleiksrík og sannkrist-
in kona sem lét gott af sér leiða
hvar sem leið hennar lá.
Jóhannes Nordal.
Ágústa Johnson starfaði í
hálfa öld í Seðlabanka Íslands.
Segja má að hún hafi staðið í
brúnni í bankanum allan þann
tíma. Hún sinnti starfi sínu af fá-
gætri samviskusemi, færni og
trúmennsku. Hún var glaðsinna
og fundvís á spaugilegar hliðar á
ýmsu sem á daga hennar dreif í
bankanum og á samskiptum við
aðra. Ég átti við hana einstak-
lega gott og ánægjulegt samstarf
í mörg ár. Alltaf var gott að leita
til hennar og njóta aðstoðar
hennar og leiðsagnar þegar á
þurft að halda. Hún var sannur
vinur, fylgdist af áhuga með
börnum mínum og sýndi mér og
fjölskyldu minni mikla ræktar-
semi sem við erum þakklát fyrir.
Við minnumst Ágústu af hlýhug
og virðingu og vottum bróður,
frændfólki og vinum einlæga
samúð. Minningin lifir.
Ingimundur Friðriksson.
Það er lán Seðlabanka Íslands
að hafa eignast trúa og trausta
starfsmenn í gegnum tíðina - sem
hafa vakað yfir velferð hans og
helgað bankanum líf sitt. Svo var
með Ágústu Johnson sem var ráð-
in til Seðlabankans í júní árið 1959
- þegar hann var enn hluti af
Landsbankanum. Hún starfaði
síðan hjá bankanum í hálfa öld -
eða þar til hún lét af störfum fyrir
aldurs sakir í mars 2009. Ágústa
hafði titilinn ritari og deildarstjóri
á skrifstofu bankastjóra. Ég held
þó að fátt í starfsemi bankans hafi
verið henni óviðkomandi. Hún var
ein af þeim ómissandi manneskj-
um sem eru ávallt á bak við tjöld-
in og sjá um að allt gangi upp.
Ágústa gegndi ábyrgðarmiklum
störfum fyrir Seðlabanka Íslands
- sem hún axlaði af miklu öryggi.
Fólk úr öllum starfssviðum Seðla-
bankans þurfti að leita aðstoðar
hennar við úrlausn margvíslegra
mála. Fullyrða má að flestir ef
ekki allir hafi horfið ánægðir af
þeim fundum.
Ágústa rækti störf sín af ein-
stakri samviskusemi, alúð og
vandvirkni svo eftir var tekið.
Hún var því öðrum góð fyrir-
mynd. Þá var hún sérstaklega
greiðvikin og hjálpfús og jákvæð
og áhugasöm um velferð sam-
starfsmanna sinna og fjölskyldna
þeirra - og prjónaði gjarnan flík-
ur fyrir börn þeirra.
Ég var einn í þessum hópi
fólks sem reiddi sig á Ágústu
þegar ég var sumarmaður í bank-
anum árið 1999. Og æ síðan tók
hún mig tali á fundum og sam-
komum bankans - alltaf jafn glöð
í bragði og spurði frétta af mér og
mínum nánustu.
Tryggð Ágústu við bankann
var mikil og henni var mjög annt
um orðspor hans. Hún lagði sig
fram um að halda sambandi við
bankann og fyrrverandi sam-
starfsfólk eftir að hún lét af störf-
um og kom reglulega í heimsókn,
enda aufúsugestur og raunar
ómissandi á opinberum viðburð-
um bankans.
Það var lán Seðlabankans að fá
að njóta starfskrafta Ágústu í
hálfa öld. Fyrrverandi samstarfs-
fólk í bankanum minnist hennar
af virðingu og hlýju. Fyrir hönd
Seðlabanka Íslands votta ég fjöl-
skyldu og vinum Ágústu innilega
samúð. Við munum nú sakna
hennar frá samkomum bankans.
Ásgeir Jónsson.
Það var ósköp venjulegur
laugardagsmorgunn þegar sím-
inn hringdi og mér var tjáð að
Ágústa vinkona mín væri látin.
Hvernig gat þetta gerst? Ég hafði
talað við hana í síma daginn áður,
eins og flesta aðra daga.
Vinátta okkar Ágústu hófst
þegar við vorum sjö ára gamlar
og bjuggum í gamla Vesturbæn-
um í Reykjavík. Þetta var vinátta
sem aldrei bar neinn skugga á og
hélst þótt ég byggi fjarri æsku-
stöðvunum í 30 ár.
Þau voru fjögur í heimili,
systkinin tvö, mamman og amm-
an þar sem faðirinn lést þegar
Ágústa var kornabarn. Mamman
vann úti og amman hugsaði um
heimilið og börnin. Það var ekki
hlaupið að því á þessum tíma að fá
leigt húsnæði í Reykjavík en ein-
hvern veginn tókst þetta. Þau
keyptu síðan sína fyrstu íbúð við
Hringbrautina og seinna hæð við
Flókagötu. Þar bjuggu þau þrjú,
sem eftir lifðu, þar til Sigríður,
mamma systkinanna, lést rúm-
lega 100 ára gömul.
Ágústa þurfti snemma að axla
ábyrgð og stóð sig alla tíð með
stakri prýði. Eftir lát mömmu
sinnar hefur hún verið stoð Krist-
ins bróður síns, sem nú syrgir
sinn nánasta ættingja.
Ágústa var vinmörg og heim-
ilið við Flókagötuna alltaf opið
gestum. Ég og mitt fólk nutum
gestrisninnar þar þegar við kom-
um í höfuðborgina, austan af
MINNINGAR 57
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 2020
Ágústa Johnson var samofin Seðlabankanum frá
fyrstu tíð hans. Hann var annar þá en síðar varð.
Má segja að hann hafi eins og guðsríki verið í
fyrstunni smár, „en frjóvgaðist óðum og þrosk-
aðist brátt“. Bæði bankinn og guðsríki, sem var-
lega skal þó farið í að tvinna fastar saman en þetta,
áttu traustan stað í hjarta og huga Ágústu alla tíð.
Hún var frá fyrstu stundu mikilvægur starfsmað-
ur í lykilstöðu, og svo alla sína starfstíð helsti trún-
aðarmaður æðstu stjórnenda bankans um áratuga
skeið.
Margir eru enn til staðar sem geta sagt þá sögu
alla svo miklu betur en ég get gert. En þótt ég hafi
staðið stutt við þar, verður því ekki haldið fram að
sá tími hafi verið viðburðasnauður í sögu bankans.
Lengi vel og kannski að nokkru enn voru seðla-
bankar um allan heim ímynd dulúðar og kyrrðar,
sem ættu að eiga prýðilega saman. Þá var ekki
frítt við að ýmsir sameinuðust um þá niðurstöðu,
án atkvæðagreiðslu, að innan seðlabanka væri
vitneskju að finna sem væri hvergi annas staðar
til. Og þar sem æðstu menn þeirra segðu stundum
fátt um afstöðu sína og bankans út í frá og teldu
sér jafnvel bæði rétt og skylt að tala með þoku-
kenndum hætti um viðhorf beggja, þá óx átrún-
aðurinn fremur en hitt.
En sú tilhneiging að opna sig lítt utan dyra
bankans gat átt gildar ástæður. Þættust áhuga-
menn um viðskipti og peningamál getað túlkað orð
bankans rétt eða farið nærri um næstu skref hans
eða hugsanlegar ákvarðanir næstu mánuði eða
misseri, væri ekki útilokað að sverar fjárhæðir
færðust til og yrðu menn missárir eftir slíkan
darraðardans. En fyrrgreind upphafning er nú
önnur en var og nú miklu nær raunveruleikanum.
Ágústa Johnson, sem hafði svo vinsamlega og
bjarta ásýnd varð sú seinasta sem missti nokkurn
hlut út fyrir sínar varir, en allir voru samt æv-
inlega þakklátir henni fyrir það sem hún sagði
þeim ekki.
Þegar ég hvarf inn fyrir öflugar dyr SÍ spurðu
ýmsir hvort andrúmsloft seðlabanka, þar sem fátt
gerðist og huliðshjúpur yfir því sem þó gerðist,
hentaði mér ekki illa, eftir áratugi í atinu. Mætti
ég ekki ætla að þetta yrði eins og ein samfelld
kyrrðarstund í Skálholti?
Mér hafði reyndar liðið vel hvar sem ég hafði
starfað fram að þessu og einnig síðar. Og á daginn
kom furðu fljótt að atburðaskortur myndi ekki
hrjá menn í Seðlabankanum í þetta sinn. Minn-
isblað um samtal okkar Jóhannesar Nordal í bank-
anum fáum vikum eftir komu mína þangað sýnir
að sá nýkomni taldi að sú efnahagslega kyrrð sem
stjórnvöld töldu umlykja tilveru sína, baðaða í
stjörnubirtu frá kraftaverkum íslenska banka-
heimsins, væri sennilega á brauðfótum reist en
ekki á tígulegum marmarasúlum.
Virtist full ástæða til að hafa af því öllu verulega
áhyggjur. Jóhannes taldi ekki ástæðu til að gera
athugasemdir við þetta mat, sem væri þó enn þá
fremur reist á tilfinningu en rækilegum athug-
unum, sem væri ekki auðvelt að framkvæma án
þess að valda verulegum og jafnvel hættulegum
óróleika. Og vandinn væri að auki sá að þótt rétt
yfirvöld (fjármálaeftirlit) reyndu að grípa inn í
væri ekki einsýnt að tækin væru til eða að slíkar
aðgerðir myndu hrífa eða hvort þau kynnu að geta
gert illt verra.
Ágústa okkar færði okkur te og síðdegismeð-
læti og það birti yfir og önnur umræða tók við.
Fyrsta morguninn í bankanum hafði Ágústa fært
mér ilmandi kaffibolla á kontórinn. Ég sagðist
hafa vanið mig á það í ráuneytunum og á borg-
arstjóraskrifstofunni að ná í mitt kaffi sjálfur,
nema þegar ég hefði gesti og rölta svo með kaffið
og taka hús á samstarfsfólki mínu við misgóðar
undirtektir. Ágústa sagðist gjarnan vilja fá að
halda sínum takti um fyrsta bolla dagsins, eins og
tískast hefði frá upphafi. Sú varð auðvitað nið-
urstaðan. Ég tók eftir því að fyrsti bollinn minn
var ólíkur hefðbundnum og virðulegum seðla-
bankabollum, enda krús með snotrum kattamynd-
um. Ágústa sagðist vita fyrir víst að nýi banka-
stjórinn væri veikur fyrir köttum, eins og hún sjálf
og hefði því ákveðið að byrja daginn jafnan með
þessum bolla, nema annað yrði ákveðið. Krúsin
kom á morgnana eftir það. Þegar leið á síðasta
daginn í bankanum færði Ágústa mér bollann inn-
pakkaðan og sagði hann eiga heima hjá mér. Ég
var ekki viss um að vel færi á því þar sem bollinn
væri eign bankans. Ágústa hélt nú ekki. Hún hefði
keypt hann sjálf úr sinni buddu og réði því hvað af
honum yrði. Sjálf gæti hún ekki hugsað sér að vera
áfram þennan mánuð sem hún ætti eftir af sinni
starfsævi, eftir hina ódrengilegu aðför og myndi
fylgja okkur bankastjórunum úr bankanum. Það-
an ætti hún margar góðar minningar og marga
vini sem hún myndi rækta áfram, hvað sem öðrum
hlutum liði.
Drjúgan hluta starfstíðar minnar hjá ríki og
borg voru samskiptin við seðlabanka veruleg og
ekki síst eftir að bankinn færðist skipulega undir
forsætisráðherra. Þess utan hafði ég átti gott sam-
starf við Jóhannes Nordal á meðan báðir sátu í
stjórn Landsvirkjunnar en þar var hann mestur
áhrifamaður um langa hríð og hélt Ágústa að
nokkru einnig utan um þau samskipti, að því leyti
sem þau féllu ekki í hlut öflugrar skrifstofu LV.
Ég hafði því átt góð kynni við Ágústu Johnson í
áratugi áður en ég hvarf til bankans. Og þau tengsl
héldust styrk og góð þótt bankinn væri að baki.
Þegar við fyrrum bankastjórar áttuðum okkur á
því að ekkert hafði verið gert með brotthvarf
Ágústu úr bankanum, þrátt fyrir einstæðan feril
hennar, þá slógum við í fámennt hóf henni til heið-
urs. Alllöngu síðar fréttum við að bankinn hefði
einnig bætt úr, hvað þetta snerti.
Síðasta áratug sinnti Ágústa vel sínum helstu
hugðarefnum og ræktaði vel vinahópinn sinn. Það
var jafnnotalegt og áður að hitta hana enda geisl-
aði af henni til síðustu stundar. Hún varð fyrir
óvæntu heilsuáfalli heima við og lá á sjúkrahúsi
um hríð. Í veirutíð var umhendis að vitja hennar.
Þegar hún var komin heim áttum við elskulegt og
gott samtal. Það var gleðiefni hve hún var þá orðin
sjálfri sér lík og hugsaði, eins brött og hún gat, til
framtíðar og sagðist smám saman finna fyrir
auknum styrk og honum fylgdi aukin bjartsýni.
Fáum dögum síðar skall á annað áfall og það af-
gerandi.
Ágústa var blíð og trygglynd kona, en föst fyrir
þegar það átti við, og ekki síst ef hún taldi að heið-
ur bankans hennar væri undir. Ég get vottað að
hún gætti vel að bankastjórunum sínum og mat þá
alla mikils, en eins og nærri má geta engan þó eins
og Jóhannes Nordal. Munaði þar miklu, en þó var
fjarri því að við hinir þyrftum að kvarta. Hún var
vel gerð og mannbætandi að fá að eiga vináttu
hennar.
Við Ástríður hugsum til hennar með hlýju og
þakklæti og biðjum þeim blessunar sem henni
voru nánastir.
Davíð Oddsson.
Lykilkona seðlabankastjóranna
Már Guðmundsson, Ágústa, Jóhannes Nordal og Davíð Oddsson. Myndin er tekin í áttræðisafmæli Ágústu í safnaðarheimili Dómkirkjunnar.
SJÁ SÍÐU 58