Bæjarins besta - 20.12.2001, Blaðsíða 25

FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2001 25
Þarna var einnig lítið hús sem
hét Sólheimar og þar bjuggu
Sæmundur Bjarnason, kenn-
ari, og kona hans, Guðrún
Jónsdóttir. Á Grundunum
bjuggu tvær fjölskyldur í sama
húsi. Í öðrum enda þess
bjuggu hjónin Elísabet og
Kristján en í hinum endanum
Alfons og Hansína með þrjú
eða fjögur börn. Í Ögurnesinu
var einnig heilmikil byggð og
margt fólk, en sjaldan var leik-
ið við krakkana þar þótt aðeins
væri um hálftíma gangur
þarna á milli enda voru þau
sjálfum sér nóg rétt eins og
við.“
Jólasveinar héldu sig
eingöngu á fjöllum
„Ég hef líklega verið eitt-
hvað um átta ára gömul þegar
samkomuhúsið var reist og
síðan var læknishúsið byggt
nokkrum árum seinna. Á vet-
urnar var alltaf skóli í sam-
komuhúsinu en ekki man ég
hvernig skólahald var fyrir
þann tíma. Fyrsti kennarinn
minn var Guðmundur Vern-
harðsson frá Hvítanesi en síð-
an kenndi mér Sæmundur
Bjarnason, seinna skólastjóri
í Hrísey. Þetta var töluverður
hópur sem gekk þarna í skóla
og bæði var komið með
krakka úr Laugardal og Ögur-
nesinu. Í samkomuhúsinu
voru líka alltaf haldin böll
þrisvar á ári og fengu krakk-
arnir að þvælast þar með eins
lengi og þau megnuðu eða
þar til þau sofnuðu út af. Eins
var jafnan haldin þarna jóla-
trésskemmtun á jólum og
þangað mættu bæði börn og
fullorðnir.
Jólahaldið var nokkuð ólíkt
því sem nú gerist. Við fengum
spil og kerti en yfirleitt ekki
neitt annað. Þó man ég eftir
því að við eldri systkinin höf-
um fengið eitthvað smávegis
sent frá þeim systrum í Ögri.
Borðuð var skata á Þorláks-
messu og yfirleitt saltkjöt á
aðfangadag. Á jóladag var
hefðbundið hangikjöt og á
eftir var hrísgrjónagrautur og
einhverjar kökur. Ekki var
hægt að vera með nýtt kjöt
þar sem frystir var ekki til á
þessum tíma og helsta aðferð-
in við að geyma kjöt var að
salta það eða reykja. Jólahald-
ið var afskaplega rólegt og
okkur krökkunum þóttu jólin
ævinlega hátíðlegur og góður
tími. Í minni æsku sáust jóla-
sveinar aldrei heldur héldu
þeir sig eingöngu á fjöllum.
Auðvitað heyrðum við sögur
af þeim, Grýlu, Leppalúða og
jólakettinum, og vorum minnt
á að haga okkur vel fyrir jólin
annars væri aldrei að vita hvað
þessi lýður tæki upp á. Á gam-
lárskvöld var svo alltaf brenna
í Ögurvíkinni þar sem fólk
safnaðist saman og kvaddi
gamla árið.“
Hlustuðu saman
á Bör Börsson
„Fyrsti læknirinn sem ég
man eftir var Jón Benedikts-
son, myndarlegur maður, en
hann bjó þá í Skálavík. Knútur
Kristinsson tók við af honum
og síðan Bjarni Sigurðsson
sem mig minnir að hafi aðeins
verið í eitt ár og leigði hann á
meðan hjá systrunum í Ögri.
Næsti læknir var Högni
Björnsson og var læknishúsið
byggt sama ár og hann tók
við embættinu í Ögri, eða árið
1933. Hann var þarna í nokkur
ár, síðan kom Þórður Oddsson
og þá Baldur Johnsen. Baldur
bjó þarna með konu sinni, Jó-
hönnu Jóhannsdóttur söng-
konu, og þremur eða fjórum
börnum.
Síðasti læknirinn í Ögri var
Arngrímur Björnsson og lík-
lega hefur hann verið í ein tvö
ár. Hann var þarna með fjöl-
skyldu sína, kona hans hét
Þorbjörg Jensdóttir og áttu þau
tvö börn. Arngrímur kom jafn-
an í heimsókn til pabba og
hlustuðu þeir saman á þegar
verið var að lesa Bör Börsson
í útvarpinu. Á þessum tíma
var enginn vegur í Djúpinu
og var yfirleitt allt farið á bát-
um eða hestum. Pabbi fór ótal
læknisferðir inn í Djúp og
sömuleiðis Þórður í Odda, og
var þá stundum verið að brjót-
ast þetta í tvísýnu veðri en allt
gekk þetta nú sem betur fer
blessunarlega vel.
Annars man ég vel eftir sjó-
slysi sem varð í Ögri þegar ég
var tíu ára. Allir bátar voru
komnir í land og þegar leið á
kvöld sást bátur koma siglandi
undir land. En skyndilega
hurfu seglin og þá þótti sýnt
að ekki væri allt með felldu.
Einn mótorbátur var þarna en
ekki var hægt að koma vélinni
í gang þannig að á endanum
reru þeir út til að kanna hvað
hefði orðið um árabátinn.
Þegar að var komið var mar-
aði báturinn í hálfu kafi og
formaðurinn, Sigurjón Guð-
mundsson frá Hrafnabjörgum,
var fastur við bátinn. Hafði
hann náð að binda sig við
bátinn en reyndist látinn þegar
að var komið. Hinir þrír skip-
verjarnir sáust ekki og fundust
aldrei. Menn voru jafnvel að
halda svona eftir á að hægt
hefði verið að bjarga Sigur-
jóni, ef eitthver hefði haft
þekkingu til að gera á honum
lífgunartilraunir. Hann hafði
víst ætlað að leggja sjómenn-
skuna á hilluna og hætta að
róa til að geta aðstoðað for-
eldra sína við búskapinn á
Hrafnabjörgum. Talið var bát-
urinn hefði kollsiglt sig en
það var Þórður í Odda átti
þennan bát og gerði hann út.
Annars voru sjóslys sem betur
fer ekki tíð þarna.“
Ástin kviknaði
í Ögurvíkinni
Árið 1945 söðluðu Her-
mann og Salóme um og fluttu
til Ísafjarðar. Húsið í Odda
hafði brunnið til kaldra kola
stuttu áður og flutti þá Þórður
með fjölskylduna til Ísafjarð-
ar.
„Þegar fjölskyldan í Odda
var farin leist foreldrum mín-
um ekki á að vera þarna lengur
enda voru þau þá orðin ein
eftir í Ögurvíkinni fyrir utan
ábúendur í Ögri og á Garðs-
stöðum. Ég var hins vegar flutt
að heiman nokkrum árum áð-
ur en þetta gerðist og sjálf
komin með fjölskyldu á Ísa-
firði. Svalbarð var eftir þetta í
leigu í eitt ár en síðan var
húsið selt til Kópavogs. Ekki
veit ég hvernig staðið var að
flutningi þess en væntanlega
hefur það verið tekið eitthvað
í sundur.
Ég á góðar æskuminningar
úr Ögurvíkinni og tel mig hafa
verið heppna að fá að alast
upp í sveit og þar að auki í
stórum systkinahópi. Þarna
höfðum við frelsi sem börn í
kaupstöðum þekkja ekki og
aldrei voru foreldrar okkar
hrædd um okkur þarna. Ég
veit eiginlega ekki hvernig
hefði gengið að vera með allan
þennan hóp í kaupstað, það
hefði líklega verið öllu erfið-
ara en í sveitinni.
Þarna kynntist ég líka
manninum mínum, Ásgeiri G.
Sigurðssyni, en hann reri þá
hjá Þórði í Odda. Hann var frá
Bæjum á Snæfjallaströnd,
fæddur 7. október 1917, sonur
hjónanna Sigurðar Ólafssonar
og Maríu Rebekku Ólafs-
dóttur. Ég var tæplega tuttugu
og þriggja ára þegar við Geiri
giftum okkur og nokkrum
mánuðum seinna fæddist
fyrsta barnið okkar, Hermann
Jón. Alla okkar hjúskapartíð
bjuggum við á Ísafirði. Fyrst
vorum við í einhverju leigu-
húsnæði niðri á Tanganum og
bjuggum síðan á Felli þar til
það brann. Þá vorum við til
skamms tíma hjá foreldrum
mínum í Mjóstræti en keypt-
um svo annan endann í Aðal-
stræti 20 en Jón Grímsson átti
hinn endann. Árið 1972 keypt-
um við íbúðina hér að Grund-
argötu 6 þar sem ég bý enn í
dag.“
Þegar Fell brann
Fell brann til kaldra kola
aðfaranótt 15. apríl árið 1946
og fórust fimm manns. Þar
bjuggu þá ellefu fjölskyldur
og nokkrir einhleypingar, en
alls voru sofandi 38 manns í
húsinu þegar eldurinn kom
upp. Hann breiddist út með
leifturhraða og þótti mikil
mildi að ekki skyldu fleiri
verða honum að bráð en sumir
sluppu mjög naumlega. Fæst-
um tókst að bjarga nokkru af
eigum sínum og stóðu því
flestar fjölskyldurnar uppi
allslausar á eftir.
„Það var mikið áfall þegar
Fell brann. Ég var ekki heima
þegar það gerðist af því að
mamma hafði farið til Húsa-
víkur að hitta Kaju systur og
á meðan var ég heima hjá
þeim í Mjógötunni með Her-
mann sem var þá fjögurra ára.
Um nóttina vaknaði ég upp
við brunalúðurinn og þrátt fyr-
ir að ég væri aldrei hrædd á
Felli, þá datt mér allt í einu í
hug: „Þetta skyldi þó ekki vera
Fell?“ Þegar ég leit út sá ég
hvar reykurinn steig upp og
flýtti mér þá af stað til að
aðgæta málið. Þá sá maður
þetta allt saman, húsið var
alelda og maður sá rúður
springa og blómsturvasa detta
úr gluggunum. Það var verk-
stæði í kjallaranum, málara-
verkstæði minnir mig, og við
heyrðum sprengingarnar
hverja á fætur annarri. Það
Hermann og Salóme með börnin ellefu (og fleiri). Aftari röð frá vinstri: Ásgeir G.
Sigurðsson (eiginmaður Önnu), Anna, Hermann Hermannsson, Gunnar, Salóme
Gunnarsdóttir, Gísli Jón, Þórður, Halldór og Sverrir. Fremri röð frá vinstri: Sigríður,
Guðrún Dóra, Birgir, Hermann Jón Ásgeirsson (sonur Önnu), Karítas Kristín með son
sinn Birgi og Þuríður með Eydísi Arnviðardóttur.
voru ung hjón sem fórust
þarna, Sigurvin Veturliðason
og Guðrún Árnadóttir.
Þar sem ég stend og horfi á
ósköpin kemur systir hennar
og spyr hvort ég hafi séð hana
Dúnu. Já, já, ég sagði henni
að ég hefði séð hana þarna
úti, en þá var það önnur kona
sem hafði fengið kápuna
hennar Dúnu lánaða og var í
henni þarna. Mér fannst alltaf
afskaplega sorglegt að hugsa
til þess að hafa sagt þetta þeg-
ar ég var spurð um hvort ég
hefði séð hana Dúnu. Þarna
fórust líka systkin en foreldrar
þeirra höfðu verið á hjónaballi
eins og margir Ísfirðingar
þessa nótt. Höfðu þau fengið
barnfóstru til að líta eftir yngra
barninu og brann hún líka inni.
Ég held að það hafi aldrei
verið vitað nákvæmlega af
hverju kviknaði í en menn
töldu að það hefði verið út frá
rafmagni. Það voru alltaf allir
hræddir við slíkt enda var þá
oft illa gengið frá rafmagns-
leiðslum. Við misstum allt
okkar þarna en lengi á eftir
komst náttúrulega ekkert ann-
að að hjá manni en tilhugsunin
um fólkið sem þarna hafði
farist. Það var ekki fyrr en
mörgum árum seinna sem
maður fór að hugsa til þeirra
veraldlegu eigna sem maður
hafði misst þarna og rifja upp
hvað maður hafði átt“.
Bakar pönnukökur
fyrir Sunnukórsböllin
Ásgeir lærði járnsmíði í
Skipasmíðastöð Marsellíusar
og var auk þess í Iðnskólanum
á Ísafirði í ein tvö ár. Hann
vann lengstan hluta ævinnar
hjá Marsellíusi en var reyndar
síðustu árin í Pólnum.
„Þá var heldur farið að síga
á ógæfuhliðina hjá Skipa-
smíðastöðinni og var Geira
sagt upp störfum þar. Hann
dó árið 1988 úr krabbameini,
rétt orðinn sjötugur. Við eign-
uðumst þrjú börn; Hermann
Jón, sem fæddur var 11. mars
1942 en lést árið 1991. Hann
var giftur Guðfinnu Gunn-
þórsdóttur, nú búsett í Kópa-
vogi, og eignuðust þau saman
fjögur börn. Næst er Sigríður
Borghildur, fædd 23. október
1947. Hennar maður er Ólafur
Þórarinsson og eiga þau fimm
börn. Þau búa á Akranesi.
Yngst er Anna Kristín sem er
fædd 8. nóvember 1958. Hún
er gift Gísla Jóni Hjaltasyni
og eiga þau fjögur börn. Þau
búa hér á Ísafirði.
Meðan börnin voru lítil
hugsaði ég mest um heimilið
og vann lítið úti. Það var ekki
fyrr en elsta barnið var um
fermingu, að ég fór að vinna í
Edinborgarfrystihúsinu. Eftir
það fór ég að vinna í Norður-
tanganum og var þar meira og
minna í ein þrjátíu ár. Ég hef
verið um sjötugt þegar ég
hætti að vinna og hef ekkert
nema gott eitt að segja um
árin þar. Það var alltaf svo
góður andi í Norðurtanganum
og þarna voru góðir yfirmenn,
Guðmundur Móses Jónsson
og fleiri karlar. Þá fengu allir
vinnu, meira að segja krakkar-
nir, og alltaf gat maður fengið
frí ef svo bar undir og nauðsyn
krafði.
Ekki er hægt að segja að ég
hafi tekið mikinn þátt í félags-
málum en þó var ég einu sinni
í Kvenfélaginu Hlíf í nokkur
ár. Fyrir Sunnukórsböllin bak-
aði ég alltaf pönnukökur fyrir
Geira en hann var í kórnum í
fjöldamörg ár og karlakórnum
líka enda hafði hann mjög
gaman af því að syngja. Nú
baka ég pönnukökur fyrir
Önnu Stínu sem einnig hefur
verið í Sunnukórnum um ára-
bil.“
Hef verið
ánægð með mitt
Anna segir að þegar hún
horfi til baka þá sjái hún auð-
vitað að sitthvað hefur breyst
en einhvern veginn sé þetta
nú þannig að allt hafi það gerst
hægt og rólega og renni saman
í eitt. Segir hún að það séu
helst gamlir, brottfluttir Ísfirð-
ingar sem taka eftir breyting-
um á bænum en þeir sem eru
á staðnum veiti því síður at-
hygli. Mest er þó kannski
breytingin á fólkinu eða eins
og Anna segir að lokum:
„Þegar ég var að alast upp
átti fólk yfirleitt litla peninga
og allir voru jafnir, þannig lag-
að. Maður öfundaði engan því
það var ekkert að öfunda. Sjálf
hef ég lifað ósköp hversdags-
legu lífi og verið ánægð með
mitt.“
Anna og Ásgeir áttu heima á Felli ásamt Hermanni syni sínum þegar það brann til grunna
í apríl 1946.
51.PM5 19.4.2017, 09:5225