Bæjarins besta - 20.12.2001, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2001
Sendum okkar bestu óskir um gleðilega
jólahátíð og þökkum árið sem er að líða
Vestri ehf.,
Aðalstræti 5 – Patreksfirði
Sendum okkar bestu óskir um gleðilega
jólahátíð og þökkum árið sem er að líða
Sendum okkar bestu óskir um gleðilega
jólahátíð og þökkum árið sem er að líða
Vitastíg 1 – Bolungarvík
Klofningur ehf.,
Aðalgötu 59 – Suðureyri
Sendum okkar bestu óskir um gleðilega
jólahátíð og þökkum árið sem er að líða
SRG – Múrun
– röra og hellugerð –
Skeiði – Ísafirði
Sendum okkar bestu óskir um gleðilega
jólahátíð og þökkum árið sem er að líða
Þórsberg ehf.,
Strandgötu 5 – Tálknafirði
Sendum okkar bestu óskir um gleðilega
jólahátíð og þökkum árið sem er að líða
Silfurgötu 1 – Ísafirði
Óútreiknanleg ást
„Ég er orðinn leiður á
þessu öllu saman en þó er
ég alltaf í góðu skapi
núorðið.“
(Ólafur Helgi Kjartansson,
dagbók 23. febrúar 1971).
Sagan fjallar um ungan
mann (dreng) í menntskóla,
sem er að ströggla við
jólaprófin, fellur í stærð-
fræði og þarf að taka upp til
að komast áfram. Hún gerist
um 1970 og ungi maðurinn
er síðhærður, óhamingju-
samur og ástfanginn. Sagan
á sér enga stoð í raun-
veruleikanum aðra en þá að
hún hefði getað hent
ótalmarga á þessum árum.
Kveikjan er þetta örstutta
dagbókarbrot að ofan.
Enn voru fjórir dagar til
jóla. Lækjargatan iðaði af
bílaumferð. Varla var hræðu
að sjá. Rigningin lamdi bíl-
ana, götuna og Kjartan
Stein. Sítt hrokkið hárið stóð
ekki lengur út í loftið heldur
lak niður höfuðið og háls-
inn, ýmist utan eða ofan í
kragann á lopapeysunni.
Verra var að vatnið lak að
mestu eftir nærri sléttuðu
hárinu ofan í hálsmálið og
bakið var blautt. Peysan var
nærri rennblaut undir grænu
gæruúlpunni. Kannski hann
hefði átt að setja upp hett-
una. Hann blótaði og hugs-
aði sem svo að betra hefði
verið að vera í skyrtu eða
bol undir peysunni, þá hefði
ekki klæjað svona hræðilega
undan lopanum. Nú fann
hann hvernig vatnið lak nið-
ur í nærbuxurnar. Kjartan
var orðinn blautur í klofinu.
Það liti ekki vel út þegar
hann hneppti frá sér úlpunni.
Aðventan hafði verið af-
leit. Jólaprófin snerust upp í
martröð. Honum varð hugs-
að til foreldra sinna. Þau
höfðu hvatt soninn til þess
að lesa nú vel í allt haust. En
hver með fulla meðvitund
hafði áhuga á skólanum?
Hann langaði ekki til þess
að paufast gegnum mennta-
skólann. Fátt var hallæris-
legra en íslenzk pólitík. En
samt var Kjartan sammála
Jónasi frá Hriflu, einmitt
núna þegar hann hafði fallið
í stærðfræði. Jónas hafði
fyrirlitið Menntaskólann í
Reykjavík. Ástæðan hafði
verið ein, sú að þaðan komu
allir embættismenn og
reyndar flestir framámenn á
Íslandi langt fram efir
öldinni.
Hvern langaði svo sem til
þess að verða embættis-
maður og sitja bak við
skrifborð og fúlna þar það
sem eftir væri ævinnar? Þar
skildi þá Jónas að. Þegar
Kjartan hafði farið til dvalar
í sveitinni fyrir nokkrum
árum komst hann að því, að
framsóknarmennskan var
ekki heillandi, – ekki fyrir
mig, hugsaði hann. Ekki
voru Bítlarnir í pólitík. Roll-
ing Stones gáfu skít í kerfið.
Það gerðu flestir í rokkinu.
Sennilega yrði draumurinn
um að sjá Stones á tónleik-
um aldrei að veruleika. En
Led Zeppelin höfðu þó
komið til Íslands um
sumarið.
Eftir það skildi hann
ekkert í því hvers ungt fólk
væri að paufast í skóla.
Lagið „Your time is gonna
come“ hljómaði í huga hans.
Þetta voru kaldir náungar,
sennilega þeir svölustu sem
hann hafði séð í návígi. En
stærðfræðiprófið grúfði yfir
eins og dimmt ský.
„Stærðfræði eins og þessi
sem verið er að reyna að
troða í hausinn á okkur er
eitthvað það vesælasta sem
mannsandinn hefur fundið
upp“, hugsaði Kjartan með
sér þegar hrollurinn fór um
hann. Hann var ekki viss um
það hvort uppspretta hans
væri vatnið sam lak við-
stöðulaust niður grannan
bolinn um klofið og niður
lærin. Hann yrði orðinn
blautur innan frá fyrr en
varði. Prófið myndi ekki
taka langan tíma, hugsaði
hann. Ekki þyrfti ekki nema
klukkutíma til þess að koma
frá sér öllu því sem hann
hafði lært þetta haustið í
stærðfræði, sennilega dygði
hálftími.
Aftur kom fjandans hroll-
urinn yfir drenginn, sem
skalf nú eins og hrísla í
vindi.
Eini kosturinn var sá, að
kennarinn hafði lofað að
prófa Kjartan munnlega. Það
voru sameiginlegir hags-
munir þeirra og tæki styttri
tíma. Óþægindi þeirra yrðu
þannig fyrr að baki. Jólin
nálguðust og sennilega ólu
þeir báðir þá veiku von í
brjósti, að munnlegt próf
tæki skjótar af. Alltaf var sá
fjarlægi möguleiki fyrir
hendi að heppnin legði
Kjartani lið og drátturinn
færi þannig að hann hlyti
eitthvert einfalt og þægilegt
dæmi, eitthvað sem hann
kynni og myndi jafnvel
koma til skila á þann veg að
pródómaranum líkaði.
Klukkan var farin að
ganga þrjú og það hafði
varla birt í dag. En það var
ekki bara í umhverfinu sem
ekki birti. Um leið og hann
gekk út á gangbrautina kom
svört Volga með sendiráðs-
númeri á fullri ferð og
skvetti á hann vatni. Alltaf
voru þeir til vandræða Rúss-
arnir. Það var óþarfi að
skvetta á þá sem ekki voru
fylgispakir. Úlpan blotnaði
en ekki í gegn. Sennilega
myndi hún fyrr gegnblotna
innan frá eins og vatnið lak
niður hálsmálið á lopapeys-
unni. Kjartan blótaði aftur
og hljóp yfir götuna og upp
tröppurnar að Menntskól-
anum. Á leiðinni upp
tröppurnar fann hann fyrir
væntumþykju í garð gamla
skólans en vildi frekar vera
að gera eitthvað annað. Var
það kannski misskilningur?
Þau Særún höfðu ætlað að
hittast eftir prófið. En hon-
um leið afleitlega. Hárið var
blautt og honum fannst að
engin sjón væri að sjá hann
nú, bara hallærislegt. Þau
höfðu hitzt á balli í öðrum
skóla fyrr í mánuðinum,
sem reyndar var fyndið, því
bæði voru þau í MR.
Stærðfræði! Af hverju í
ósköpunum datt honum í
hug að fara í stærðfræði-
deild? Tungumál voru
skemmtilegri og sennilega
til meira gagns. En strákar-
nir sem völdu stærðfræðina
voru kaldari, meiri karlar í
krapinu, töffarar. Eða hvað?
Hann ákvað að fylgja vin-
unum og nú sat hann eftir
með upptökupróf og allir
farnir í jólafrí. Yfirkennarinn
hafði sagt við kynninguna á
skólanum fyrir þremur ár-
um, að alltaf kæmi að
skuldadögunum. Það var
stóri gallinn við þessa
gömlu kennara, að þeir voru
sannspáir, ekki yfirþyrmandi
skemmtilegir, en vissu
greinilega sínu viti. Vinirnir
voru farnir í jólafrí og hér
stóð Kjartan garmurinn og
vorkenndi sjálfum sér skelfi-
lega mikið. Hugurinn þráði
hlýtt rúm, rokktónlist og
Særúnu, sem var alltaf vel
lesin, vissi sínu viti og laun-
fyndin, hlý með mjúkar
varir, þær mýkstu sem hann
þekkti. Hann þekkti ekki
margar, reyndar engar aðrar
að sínum eigin frátöldum.
Rigningin lamdi úlpuna
og hárið lak niður, laumaðist
undir gleraugun, byrgði alla
sýn, fyllti augun. Hann hefði
eins getað verið að gráta.
Kalt vatnið fossaði niður
bakið, bringuna og ofan í
buxurnar. Hrollurinn heltók
grannan kroppinn.
Var það óttinn við stærð-
fræðiprófið, nú eða höfnun-
ina, færi svo að árangurinn
yrði annað fall, sem óhjá-
kvæmilega þýddi aukavetur
í MR, nú eða tilhugsunin
um mjúkan líkama stúlk-
unnar sem hann unni?
Eftirvæntingin og óttinn
tókust á svo hrikti í stoðum
sálarlífsins.
Loksins vaknaði drengur-
inn af hugsunum sínum.
„Sæll Kjartan minn,
stendurðu hér í rigningunni,
rennvotur, áttu ekki að vera
kominn í jólafrí vinur?“
Skúli gamli, sögukenn-
arinn hans, stóð fyrir framan
hann, eins og hann hefði
komið af himnum ofan. Af
honum lagði sterka brenni-
vínslykt. En hvað kom það
drengnum við. Skúli var
fínn kennari, dálítið sérvitur
og drykkfelldur og Kjartan
hafði fengið 9 í sögu þótt
þeir Skúli deildu ekki áhuga
á rússnesku byltingunni.
Það var reyndar annað
áhyggjuefni. Það þótti fínt
að vera kommi en sjálfum
fannst honum það hallæris-
legt, hafði bara ekki þorað
að nefna það við Særúnu.
„Fjandinn!“ hugsaði hann
upphátt.
Hún vill mig ekki þegar
hún kemst að því, að ég
nenni ekki að hampa þessu
handónýta kúgunarkerfi
Rússanna. Ofan á allt annað
bönnuðu þeir rokktónlist.
Rokkið var órjúfanlega
bundið frelsinu í huga hans.
Rolling Stones voru topp-
urinn, harðir hráir, grófir að
ákveðnu marki, en ekki
væmnir. Þannig vildi hann
hafa þetta, ekkert stelpuhjal
heldur alvöru tónlist.
„Er allt í lagi vinur
minn?“ Gamli sögukennar-
inn horfði áhyggjufullur á
hann: „Ekki blóta drengur
minn.“
„Ég féll í helvítis stærð-
fræðinni og er að fara í
upptekt.“
„Á drengurinn minn,
gangi þér vel. Trotzkí þurfti
að berjast í ýmsu og allt
hafðist það þangað til Stalín
lét drepa hann.“
Skúli gekk niður stíginn í
átt að tröppunum niður á
Lækjargötuna. Kjartan hljóp
upp að gamla skólahúsinu.
Innra með sér hló hann.
Skúli var ekki hrifinn af
Stalín.
Um leið og Kjartan dáðist
að mönnum sem voru fastir
á meiningunni hafði hann
ímugust á kommúnisma,
kerfi sem hlekkjaði fólk við
vonlausa stefnu í áferðar-
fallegum búningi. En skurn-
in huldi ekki grimmdina,
vonleysið og blekkinguna
sem fyrir innan bjó.
Einhvern tíma hlyti hún
að brotna.
Sumir skólafélaganna
sögðu það sama um kapi-
talisma, sem var nú ekki
mikill á Íslandi, nú eða
kristna trú.
Sem barni þótti Kjartani
trúin góð. Allt var svo
einfalt og gott og líka full-
orðna fólkið. En það var
ekki auðvelt að verða full-
orðinn, þvert á móti. Með
51.PM5 19.4.2017, 09:5226