Stefnir - 01.03.1951, Blaðsíða 61

ISLENZKIR KAUPSTAÐIR
NESKAUPSTAÐUR
Kauptúnið Nes í Norðfirði tilheyrði frá fornu fari Norðfjarðar-
hreppi, en var skipt úr og gert að sérstökum hreppi — Neshreppi
— árið 1912. Ibúar voru ca. 150 um síðustu aldamót, en nú um
1400. Þá var ekki kosið í hreppsnefnd eftir landsmálaskoðunum,
það varð ekki fyrr en þorpið fékk bæjarréttindi árið 1929. Alþýðu-
flokksmenn urðu þá þegar all öflugir í bæjarstjórn og náðu þar síð-
ar hreinum meirihluta og héldu honum um langt skeið. Þá var keyptur
togari og sett upp síldarbræðsla, en hvorttveggja tapaðist aftur sök-
um afkomuörðugleika. Við stofnun Sósíalistaflokksins efldust komm-
úniistar mjög í bæjarstjórninni og náðu þar loks hreinum meirihluta
árið 1946; hafa þeir látið mjög til sín taka um framkvæmdir síðan.
Norðfjörður er einn af smáfjörðum þeim, er skerast inn úr fló-
anum milli Barðsnesshorns og Dalatanga. Þangað er skammt inn að
sigla af hafi og hrein leið, en góð fiskimið fyrir utan. Hafa Norð-
firðingar jafnan, síðan þorp fór að myndast við fjörðinn, átt af-
komu sína undir fiskveiðunum. Lengi vel var róið á smáum árabát-
um — 3—4 menn á bát. Árið 1905 kom þangað fyrsti vélbáturinn
og fjölgaði þeim býsna ört, en almenn velmegun jókst. Seinni hluta
stríðsáranna 1914—18 og árin eftir stríðið varð hlé á bátakaupum,
en árin 1924—35 bættust margir við og þrátt fyrir afleita afkomu
útgerðarinnar árið 1935—39, var skipastóllinn, í byrjun síðara stríðs-
ins, orðinn yfir 20 bátar frá 60—100 smál. Flestir bátanna fiskuðu
á línu en nokkrir með dragnót, og mest af fiskinum verkað heima.
í stríðinu 1939—45 og eftir það, varð þróunin sú, að línubátarnir