Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1929, Blaðsíða 43

41
Einn héraðslæknir, Arni Árnason í Berufjarðarhéraði, hefir af þessu
tilefni rannsakað útbreiðslu berklaveikinnar og berklasmitun í héraði
sínu með virðingarverðri alúð og skrifað uin ritgerð, sem prentuð er hér
fyrir aftan, se.m III. kafli þessa heftis. Að vísu má berklabók Berufjarð-
arhéraðs vera mikil undantekning frá berklabókum yfirleitt, ef hún
getur talizt öruggur grundvöllur á að byggja, og fer því vafalaust
fjarri. í jafnmikla ritgerð vantar tilfinnanlegast rökstudda greinar-
gerð um alla berklasjúka menn í héraðinu, tölu þeirra og' aðseturs-
stað, en þeir verða ekki með vissu fundnir nema með nákvæmri leit
sérfróðs manns, útbúnum með hinum lullkomnustu tækjum. Væri
að vísu vinnandi vegur að leggja í slíka rannsókn i fámennu héraði, og
þá fyrst gæti hún orðið verulega lærdómsrík og' til þess fallin að draga
af rökstuddar ályktanir.
Pirquet-rannsóknir Árna læknis eru merkastar. Þó mun það verða
talið draga úr gildi þeirra, að hann virðist jöfnum höndum hafa
lesið útkomuna eftir 24 og 48 klst. og ekki dregið skoðunina nema
í vafatilfellum. En það er ekki talin sönnun þess, að maður sé Pirquet
-í-, þó að alls engin merki sjái til útkomu eftir aðeins einn sólarhring.
Ekki mun það heldur verða talin sönnun fyrir því, að berklasmit-
un sé ekki á heimili, að börn séu þar Pirquet -4-. Því að það er eng-
anveginn óalgengt, að börn hafi nánar samvistir við smitandi berkla-
sjúklinga á heimilum þeirra, jafnvel tímum saman, án þess að verða
Pirquet +. En aftur á móti verða undarlega margir á heimilum, sem
með vissu eru laus við berklaveiki, furðu fljótt Pirquet +, þó að
meiri brögð muni vera að því í bæjum en í sveitum. Og er þetta mik-
ill leyndardómur og meiri ráðgáta en Árni læknir virðist gera ráð
fyrir. í þessu sambandi hefði verið fróðlegt, að borin hefði verið ná-
kvæmlega saman Pirquet-útkoma á því fólki í Berufjarðarhéraði,
sem verið hefir á verstu berklaheimilunum, og þeim, sem talin hafa
verið lausust við veikina. Það kann að vera rétt, að menn sinitist „lang-
oftast á berklaheimilunum en ekki af g'estum á mannfundum o. s.
frv.“. En erlend reynsla bendir þó ótvirætt á, að utanheimilissmitun
sé mjög algeng, lika í sveitunum. Eitt er að smitast af berklaveiki,
verða Pirquet +, og annað að sýkjast af berklaveiki. Upp á sýkingu
eru berklaheimili manna vafalaust langhættulegust, en jákvæðan
Pirquet virðast menn sækja sér unnvörpum á önnur heimili, í skóla
eða á mannfundi, nema smitunin stafi af matvælum, fluttum inn á
heimilin og þá einkum mjólk, sem er miklu líklegra.
Annars eru flestar ályktanir Árna læknis vafalaust í aðalatriðun-
iim nærri lagi, og kemur það til dæmis heim við örugga erlenda
reynslu, að berklasmitun og sýking fullorðinna er mjög algeng', miklu
algengari en menn héldu á tímabili. Tillögur hans eru einnig yfirleitt
athyglisverðar. Þó mun góður árangur bólusetningar g'egn berklaveiki,
því miður, ekki vera svo vísindalega rökstuddur, að út í hana sé leg'gj-
andi hér á landi enn sem komið er, að því slepptu, hverjum vandkvæð-
um það yrði bundið í framkvæmdinni. Að minnsta kosti telja okkur
meiri menn sér skylt að bíða fyllri þekkingar enn um sinn.
Hér fer á eftir útdráttur úr ummælum þeim, sem héraðslæknar
hafa um berklaveiki í ársskýrslum sínum, og' þar með lielztu niður-