Rit Mógilsár - 2019, Blaðsíða 19

R i t M ó g i l s á r | 19

Andrúmsloftið geymir nú (2000-2009) um 829 milljónir tonna C sem CO2 og 29% þess
magns eru viðbótin vegna losunar manna frá iðnbyltingu (Ciais o.fl., 2013). Lífmassi
alls gróðurs jarðar hefur verið metinn á bilinu 450-650 milljarðar tonna C (Ciais o.fl.,
2013), en árlega tekur hann upp um 123 milljarða tonna úr andrúmslofti með ljóstillífun
eða um 15% af öllu CO2 sem er í loftinu, en gróðuröndun og niðurbrot í jarðvegi skilar
um 119 milljónum tonna C aftur út í andrúmsloftið sem CO2 innan sama árs (1. mynd).
Þar sem árleg upptaka gróðurs á jörðinni er meiri en losun hans er hringrásin ekki í
jafnvægi og nettókolefnisbindingin í gróðri og jarðvegi landvistkerfanna er metin
vera um 2,6 milljarðar tonna C árlega. Sú binding, sem á sér ekki síst stað á norðlægari
breiddargráðum, er ríflega helmingi hærri en losunin sem verður við skógar- og
jarðvegseyðingu í hitabeltinu, og nemur nú um 1,1 milljarði tonna C árlega (1. mynd).
Þessi mynd er einnig bakgrunnurinn fyrir því af hverju kolefnisbinding og/eða minnk-
un kolefnislosunar við skógar- og jarðvegseyðingu eða endurheimt votlendis eru leiðir
sem alþjóðasamfélagið hefur metið sem gildar mótvægisaðgerðir gegn losun við
bruna jarðefnaeldsneytis. Þegar kolefnishringrás jarðar er skoðuð er augljóst að bæði
ferlin, losun og binding, eru mikilvæg fyrir það sem er að gerast í andrúmslofti.

2. mynd. Andardráttur Íslands. Mánaðarlegur styrkur koltvíoxíðs (CO2) í andrúmslofti á Stórhöfða í Vestmanna-
eyjum á tímabilinu 2001-2012. Gögn frá ESRL og Veðurstofu Íslands. Endurteiknað úr Bjarni D. Sigurðsson (2013).

Oft heyrist sagt að kolefnisbinding í gróðri geti ekki skipt miklu máli fyrir kolefnisstyrk
í andrúmslofti þar sem gróður geti einungis geymt kolefnið í skamman tíma, eða svo
lengi sem plantan lifir. Þetta er byggt á ákveðnum misskilningi. Það skiptir ekki máli
hvað hver planta lifir lengi, svo lengi sem vistkerfið endurnýjar sig stöðugt. Þannig er
umsetning C í lífmassa gróðurs allrar jarðarinnar einungis um 11,2 ár (Chapin o.fl., 2011),
en þrátt fyrir það geymir sama gróðurlendi álíka mikið magn kolefnis svo lengi sem
það stendur og starfar og breytist ekki í annars konar gróðurlendi sem inniheldur
minni lífmassa gróðurs að jafnaði. Það er því ekki lífslengd plantnanna sem skiptir
máli, heldur hversu mikill standandi lífmassi er í hverju gróðurlendi og hversu lengi
því magni er viðhaldið án þess að langtímaröskun verði þar á.