Rit Mógilsár - 2019, Blaðsíða 11

R i t M ó g i l s á r | 11

Þegar hafa verið stigin ákveðin skref í tegundavali til að auka kolefnisbindingu. Í út-
boði Skógræktarinnar á plöntuframleiðslu sl. haust var tegundum fækkað umtalsvert
og flestum hægvaxta og smávöxnum tegundum sleppt. Birki er enn með þótt það sé
hvorki hraðvaxta né stórvaxið, en gjöfulleiki þess felst einkum í því hversu duglegt
það getur verið við að breiðast út með sjálfsáningu.

Það er regla að nota ávallt bestu fáanlegu kvæmi þeirra tegunda sem við notum og
helst kynbættan efnivið ef mögulegt er. Í þeim efnum er áhersla lögð á:
• að efla fræframleiðslu á birkinu Emblu og lerkinu Hrym svo hlutfall kynbætts efnis
geti aukist í gróðursetningu þeirra tegunda. Ef að líkum lætur verður sáð til
framleiðslu á 100.000 Hrymtrjám vorið 2019
• að magna upp græðlingaefni af nýjum asparklónum sem eru ryðþolnir, beinvaxnir og
hraðvaxta og munu þeir að miklu leyti koma í stað núverandi klónasafns á næstu
árum
• að rækta sitkagrenifrægarð með völdum trjám og er hann þegar farinn að gefa
svolítið fræ
• að prófa kynbætta stafafuru frá Svíþjóð í þeirri von að eitthvað af henni geti gefið
góða raun hérlendis, auk þess sem stofnun stafafurufrægarða með völdu innlendu
efni er í undirbúningi
Meðal ræktunaraðferða sem máli skipta er fyrst að nefna þær sem stuðla að bættri
lifun ungplantna. Meðal aðgerða er að vanda betur til samvals landgerðar og tegund-
ar, að jarðvinna alls staðar þar sem þörf er á og að bera áburð á allar plöntur við
gróðursetningu (nema lerki í sumum landgerðum). Augljóslega þarf einnig að tryggja
plöntugæði úr gróðrarstöð, góða meðferð plantna á leið að gróðursetningarstað og
góða gróðursetningu, allt atriði sem sífellt þarf að hamra á því það er alltaf að koma
nýtt fólk að þeirri vinnu.
Meðal annarra aðgerða gæti verið endurtekin áburðargjöf á fyrstu árum vaxtar, t.d.
með lífrænum áburði. Þá mætti beina gróðursetningu í auknum mæli í lúpínubreiður
eða svæði þar sem séð er að lúpína muni breiðast út. Þar og undir öðrum hentugum
kringumstæðum ætti að leggja áherslu á alaskaösp, sem er sú tegund sem bindur
mestan koltvísýring á skemmstum tíma. Almennt ætti að skoða tegundaval með CO2-
bindingu í huga, ásamt öðrum þáttum, með því markmiði að auka hlutfall gjöfulla
tegunda í heildargróðursetningu á landinu.
Ein aðgerð í viðbót sem vert er að nefna felur í sér að auka beina stungu aspargræð-
linga og sleppa þar með gróðrarstöðvastiginu í asparrækt að einhverju leyti. Þar þarf
að þróa aðferðir, bæði við jarðvinnslu og stungu, auk þess sem vanda þarf til geymslu
græðlinga og setja stungunni ströng tímamörk. Takist það ættu að sparast umtals-
verðir peningar við plöntuframleiðslu sem nota má til að fjölga ræktuðum hekturum
skóga.
Meðferð skóga
Meðferð skóga á seinni stigum er atriði sem einnig þarf að skoða. Setja þarf viðmið
um styrk grisjunar svo kolefnisforði skógarins minnki ekki um of. Einnig þarf að horfa
gagnrýnið á það í hvaða tilvikum rétt sé að grisja yfirleitt. Á þetta bæði við um snemm-
grisjun og grisjun á seinni stigum. Setja þarf þessi viðmið miðað við núverandi stöðu
þekkingar, en um leið þarf að hefja rannsóknir sem miða að því að bæta stöðu þekk-
ingar á þessu sviði.