Rit Mógilsár - 2019, Blaðsíða 26

26 | F a g r á ð s t e f n a 2 0 1 9

Kolefnis- og vatnshringrás í asparskógi
á framræstri mýri á Suðurlandi
Brynhildur Bjarnadóttir1,2*, Guler Aslan Sungur2, Bjarni Diðrik Sigurðsson3, Bjarki
Þór Kjartansson4, Hlynur Óskarsson3, Edda S. Oddsdóttir4, Gunnhildur E.G.
Gunnarsdóttir5 og Andy Black2
1Háskólinn á Akureyri; 2Háskólinn í Bresku-Kólumbíu, Kanada; 3Landbúnaðarháskóli
Íslands; 4Mógilsá, rannsóknasvið Skógræktarinnar; 5Landgræðslan
*brynhildurb@unak.is
Útdráttur
Rannsóknarverkefnið MÝRVIÐUR stóð yfir á árunum 2014-2017 og hafði að markmiði
að skoða kolefnisbúskap gróðursetts asparskógar á framræstu mýrlendi. Fylgst var
með kolefnisflæði vistkerfisins í tvö ár og sýndu niðurstöður að kolefnisupptaka
skógarins (GPP) var að jafnaði 47,2 t CO2/ha á ári en vistkerfisöndun hans var 21 t CO2/ha
á ári. Það þýðir að kolefnisjöfnuður skógarins var jákvæður bæði árin í þeim skilningi
að meiri binding en losun átti sér stað. Þetta kom á óvart þar sem fyrir fram var búist
við að jöfnuður svæðisins yrði neikvæður, þ.e. að meiri losun en binding ætti sér stað
í vistkerfinu. Kolefnisbindingin (NEE) samsvaraði 26,2 CO2/ha á ári. Til að geta lagt mat
á heildarkolefnishringrás vistkerfisins fóru líka fram mælingar á flutningi lífræns efnis
(TOC) sem yfirgaf vistkerfið með afrennslisvatni, en í framræstu landi er talið mikil-
vægt að meta þann þátt. Á einu ári nam slíkur flutningur einungis sem samsvarar 142
kg CO2/ha, sem þýddi að hlutfallslega var tapið einungis um 0,5% af árlegri
kolefnisbindingu (NEE). Mælingar á kolefnisforða trjánna í skóginum sýndu að þau
voru í örum vexti. Að jafnaði bundu þau 22,1 t CO2/ha á ári 2015-2016. Það að sú tala var
lægri en heildarkolefnisbindingin (að frádregnu TOC) þýðir að kolefnisbinding í
skógarbotni og jarðvegi framræstu mýrarinnar var væntanlega um 3,9 t CO2/ha þrátt
fyrir framræsluna. Mælingar á vatnshringrás svæðisins sýndu að heildarúrkoma árið
2015 nam 1.237 mm. Af því magni mældist raungufun frá skóginum vera um 821 mm
eða um 66% af ársúrkomunni.
Inngangur
Umræðan um losun gróðurhúsalofttegunda vegna framræslu hér á landi hefur verið
hávær síðustu misseri. Talsvert hefur verið rætt um skort á rannsóknum sem sýna
raunverulegar og beinar mælingar á loftslagsáhrifum framræslu. Í rannsóknarverk-
efninu MÝRVIÐI er unnið með tvenns konar landnýtingu, annars vegar framræslu á
votlendi og hins vegar skógrækt í landi sem upphaflega var ræst fram til landbúnaðar.
Framræsla lækkar grunnvatnsstöðu sem leiðir til þess að niðurbrot hefst með til-
heyrandi losun á koltvísýringi út í andrúmsloftið. Skógrækt bindur á hinn bóginn kol-
tvísýring og vinnur þannig gegn auknum styrk gróðurhúsalofttegunda í andrúmslofti.
Hvor þátturinn skyldi vega þyngra? Þrátt fyrir að endurheimt votlendis sé fýsilegur
kostur á framræstum svæðum sem ekki eru í nýtingu, þá eru aðstæður oft þannig að
hækkun á vatnsstöðu getur verið annmörkum háð; t.d. á einstökum minni svæðum
sem liggja innan stærri framræstra svæða sem ekki á að endurheimta. Við slíkar
aðstæður getur skógrækt verið leið til að hafa áhrif á kolefnisjöfnuð.
Á Íslandi finnast engar rannsóknir á samspili þessara tveggja tegunda landnýtingar en
talsvert er til af rannsóknum á hvorri landnýtingaraðgerðinni fyrir sig. Ítarlegar