Rit Mógilsár - 2019, Blaðsíða 62

62 | F a g r á ð s t e f n a 2 0 1 9

Molta sem áburður á lerki og birki á Hólasandi
Brynjar Skúlason1*, Pétur Halldórsson2 og Daði Lange Friðriksson3
1 Mógilsá, Rannsóknasvið Skógræktarinnar; 2Skógræktin; 3Landgræðslan
*brynjar@skogur.is
Útdráttur
Hólasandur er eyðimörk norðan Mývatns, um 14.000 ha að stærð, þar sem unnið er að
uppgræðslu. Hjá Moltu ehf. á Þveráreyrum í Eyjafjarðarsveit falla til árlega um 3.000
tonn af moltu. Ákveðið var að skoða áhrif moltu á lifun og vöxt birkis og lerkis í
uppgræðslu á Hólasandi. Moltan var prófuð sem áburður á trjáplönturnar bæði í bland
við sandinn og ofan á sandinn. Til samanburðar var áburðargjöf með kjötmjöli, með
tilbúnum áburði og viðmið með engum áburði. Lifun beggja trjátegunda var á bilinu
80%-100% og ekki marktækur munur á milli áburðarmeðferða. Notkun moltu hafði
marktækt jákvæð áhrif á vöxt birkisins umfram viðmiðunarmeðferðir en hjá lerkinu
voru allar áburðarmeðferðir marktækt betri en enginn áburður. Moltan sýndi sig að
vera gagnlegur áburður á trjáplöntur á Hólasandi, sérstaklega á birki.
Inngangur
Hólasandur er eyðimörk norðan Mývatns, um 14.000 ha að stærð. Skipulegar land-
græðsluaðgerðir á vegum Landgræðslunnar hófust um 1960 og fengu aukinn kraft árið
1993 að fumkvæði samtakanna Húsgulls á Húsavík með stuðningi frá Hagkaupum og
Umhverfissjóði verslunarinnar (Stefán Skaftason og Andrés Arnalds, 2004).
Þór Kárason (2017) tók saman yfirlit um árangur landgræðslu á Hólasandi með áherslu
á vöxt og viðgang trjágróðurs. Á grundvelli úttektar á árangri leggur hann til aukna
áherslu á gróðursetningu birkis og lerkis í svæðið. Hann bendir jafnframt á að ræktun
lúpínu geti torveldað ræktun og landnám viðartegunda og skoða þurfi betur hvaða
aðferðir séu árangursríkastar.
Hjá Moltu ehf. á Þveráreyrum í Eyjafjarðarsveit falla til árlega um 3.000 tonn af moltu
(Kristján Ólafsson, munnleg heimild) sem getur m.a. nýst sem áburður til uppgræðslu.
Ákveðið var að skoða áhrif moltunnar á lifun og vöxt birkis og lerkis sérstaklega og
hvaða verklegar aðferðir við nýtingu hennar kæmu helst til greina.
1. mynd. Meðallifun birkis 2018 eftir 4 vaxtarsumur.
90%
92%
94%
96%
98%
100%
Molta ofaná Molta
blandað
Kjötmjöl Tilbúinn
áburður
Enginn
áburður