Hinsegin dagar í Reykjavík - ágú. 2020, Blaðsíða 17

Sameiginlegt forræði
samkynja para er heldur ekki
endilega meginreglan í
lögunum, því þó að bæði í
barnalögum og
hjúskaparlögum sé minnst á
sameiginlegt forræði gerist
það ekki ósjálfrátt að hinsegin
foreldrar séu skráðir foreldrar.

Hatursglæpir og -áróður
Undirritaður telur að árangur
Íslands í þessum flokki komi
fólki hvað mest á óvart en
Ísland skorar aðeins 26%, og
það í flokki sem ekki þarf
mikið til að uppfylla skilyrði. Á
Íslandi eru einfaldlega engin
lög þegar kemur að
hatursglæpum gegn þeim
hópum sem falla undir
flokkana kynhneigð,
kynvitund og/eða
kyneinkenni. Það eina sem
Ísland uppfyllir er
hatursáróður þegar kemur að
kynhneigð og kynvitund og
þess ber að geta að
kynvitund kom þar inn fyrir
tilstilli Evrópulöggjafar. Því er
margt sem þarf að bæta í
málaflokknum. Fyrst og
fremst þurfa íslensk
stjórnvöld að setja sér
metnaðarfulla stefnu til að
sporna gegn hatri í hvaða
formi sem er. Hatursglæpir og
-áróður fer vaxandi og
stjórnvöld verða að veita
málaflokknum aukna athygli.
Einnig þarf að uppfæra
almenn hegningarlög þegar
kemur að hatursáróðri og
bæta þar við kyneinkennum
og kyntjáningu sem og að
setja ný lög er taka á
hatursglæpum fyrir alla hópa
hinsegin samfélagsins. Eins
og er þá er lítil sem engin
vernd fyrir hinsegin fólk í
núgildandi lögum.

Líkamleg friðhelgi og
viðurkenning á skráðu kyni
Það braust út mikill fögnuður
þegar Alþingi samþykkti lög
um kynrænt sjálfræði. Með
þeim voru loksins komin
almennileg heildarlög fyrir
trans fólk og kynsegin fólk
sem veittu þeim hópi rétt til
að skrásetja kyn sitt á þann
hátt er hann kaus og
viðurkenndu tilvist þeirra sem
falla ekki inn í
kynjatvíhyggjuna með því að
gefa leyfi fyrir X-skráningu í
Þjóðskrá. Lög um kynrænt
sjálfræði veittu fullorðnu
intersex fólki vernd og
sjálfsákvörðunarrétt, en því
miður ekki intersex börnum
undir sextán ára aldri. Því
hafa þau mál verið í nefnd á
vegum forsætisráðuneytisins
og mun hún skila af sér
niðurstöðum í ágúst. Þjóðskrá
þarf einnig að kynna
X-merktu skráninguna núna í
desember og allar opinberar
stofnanir sem safna
kynskráningum á einhvern
máta þurfa að bjóða upp á
þriðju kynskráninguna.
Samtökin ’78 og Trans Ísland
hafa útbúið leiðbeiningar
fyrir stofnanir og fyrirtæki er
safna kynskráningum og þær
má finna á vef Samtakanna
’78. Það sem þarf að gerast er
að Alþingi samþykki
breytingar nefndarinnar sem
nú er að störfum og veiti öllu
intersex fólki, óháð aldri,
líkamlega friðhelgi.

Borgaraleg afnot af rými og
landi
Í þessum flokki fær Ísland fullt
hús stiga. Á Íslandi má boða
til fjöldafunda er varða
málefni hinsegin fólks, hér
eru hinsegin aktívistar ekki í
hættu, engar hömlur eru á
starfsemi frjálsra
félagasamtaka er tengjast
hinsegin málefnum og
ríkisvaldið hindrar ekki
samtök hinsegin fólks í að
fjármagna sig heldur þvert á
móti tekur þátt í fjármögnun
þeirra. Eins er ekkert sem
bannar að hinsegin fólk tjái
sig eða að fjallað sé um það,
t.d. í fjölmiðlum.

Alþjóðleg vernd
Í fyrsta skipti í ár fékk Ísland
einhvern punkt í þessum
málaflokki en það var vegna
laga um kynrænt sjálfræði og
að hælisleitendur geta nú
sótt um breytingu á
kynskráningu og nafni.
Annars er fátt annað hér að
finna í málaflokknum. Ekki er
litið til kynhneigðar,
kynvitundar eða kyneinkenna
þeirra einstaklinga sem leita
að alþjóðlegri vernd á Íslandi
og ekki er minnst einu orði á
hinsegin fólk í
útlendingalögum, ekki einu
sinni þar sem fjallað er um
viðkvæma hópa. Þrátt fyrir að
í greinargerð frumvarpsdraga
útlendingalaga mætti finna
eitthvað um hinsegin fólk þá
rataði það ekki inn í lögin.
Lögskýringartexti er
einfaldlega ekki lög og
sérstaklega ekki þegar
lögunum er ekki beitt á þann
hátt sem lögskýringartexti
mælti fyrir um eða gaf
vísbendingu um. Í þessum
flokki þarf að gera
stórvægilegar breytingar,
viðurkenna að hinsegin fólk
sé vissulega í viðkvæmum
hópi og setja hér stefnu til
framtíðar í útlendingamálum.

Lög fyrir hver?
En af hverju er svo mikilvægt
að nefna hinsegin fólk eða
hinseginleika, t.d. kynvitund,
kynhneigð og kyneinkenni, í
lögum? Af hverju á að setja
sér lög um hinsegin fólk?
Vegna þess að innan hinsegin
samfélagsins má finna mjög
jaðarsetta hópa sem þarf að
vernda með lögum. Hinsegin
fólk er berskjaldaðara en aðrir
þegar kemur að fordómum,
ofbeldi og annars konar
mismunun. Velferðarríki sem
kennir sig við jöfnuð og
jafnrétti skal setja sér
metnaðarfulla löggjöf er
verndar þau sem eru „á skjön“
eða ekki „í norminu“. Hinsegin
fólk hefur barist ötullega fyrir
réttindum sínum og þó að
margt hafi áunnist á síðustu
árum, sérstaklega þegar
kemur að kynhneigð, þá er
fullu jafnrétti ekki náð fyrr en
öllum hópum hinsegin
samfélagsins er tryggður
réttur. Það er þunglamalegt
og erfitt að setja lög en það
er mögulegt að taka þau af
okkur með einu pennastriki.
Því hefur það aldrei verið jafn
mikilvægt að hinsegin fólk
standi með hvert öðru og
þrýsti á um metnaðarfyllri
löggjöf fyrir okkur öll.
Gleymum því ekki að á
meðan aðeins 54% réttindum
er náð þá eigum við eftir 46%
af sjálfsögðum réttindum.
46% misrétti.

Frekari upplýsingar
Regnbogakort ILGA-Europe
er opinbert á vefsíðunni
rainbow-europe.org.
Samtökin ’78 vinna að því að
þýða Regnbogakortið á
íslensku og verður það
opinbert á vef Samtakanna
’78 í ágúst. Ef þú, lesandi
góður, vilt leggja okkur lið þá
minnum við á
sjálfboðaliðaverkefnin okkar
og að hafa samband við
okkur. Næstu skref eru stór og
það tekur á að fylla upp í þessi
46%. Þú getur orðið að liði.
ÖRVIÐTAL
Nafn, fornafn, aldur
Margrét Nilsdóttir, hann/
hán/hún, 41 árs.
Hvenær fórstu fyrst í
gleðigöngu?
Árið 2016.
Hefur þú farið í gleðigöngu
annars staðar en á Íslandi?
Nei, ekki ennþá en það
er svo sannarlega á
stefnuskránni að prófa það.
Hver er þín
uppáhaldsminning tengd
Gleðigöngunni og hvaða ár
var það?
Ég fann fyrir alveg
stórkostlegri tilfinningu í
göngunni í fyrra, innilegum
samhug og einingu og
mér fannst ég tilheyra
einhverju stórkostlegu. Ég
var eiginlega í hálfgerðri
gleðivímu alla leiðina.
Hvers vegna gengur þú?
Ég geng til að minna sjálfa
mig og aðra á að enginn
á að skammast sín fyrir
hneigðir sínar eða kyngervi
og að við eigum öll að
styðja við hvert annað.
17