Morgunblaðið - 05.03.2021, Side 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. MARS 2021
STIGA
ST5266 P
40 ár
á Íslandi
Hágæða
snjóblásarar
Fjölbreytt úrval
Askalind 4 | Kópavogi | Sími 564 1864 | vetrarsol.is
VETRARSÓL er umboðsaðili
Gulltryggð gæði
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Andrés Magnússon andres@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson
menning@mbl.is Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Sóttvarnayfirvöld ætlast ekki til þess
að farsímanotendur losi sig við smit-
rakningarappið Rakning C-19 úr sím-
unum sínum þrátt fyrir að flest bendi
til að kórónuveiran hafi verið upprætt
hér innanlands. Kjartan Hreinn
Njálsson aðstoðarmaður landlæknis
segir að appið sé enn í notkun en sú
virkni þess sem snúi að GPS-smit-
rakningu sé ljóslega minni nú þegar
faraldurinn er lítill. „Hins vegar er
mikilvægt að hafa í huga að appið er
ekki aðeins notað í smitrakningu
heldur er það einnig mikilvæg upp-
lýsingagátt fyrir alla. Í appinu birtast
mikilvægar tilkynningar um bólu-
setningu. Þar er einnig hægt að kom-
ast í samband við netspjall heilsu-
gæslunnar o.fl.,“ segir hann í svari til
Morgunblaðsins.
Hann segir að smitrakning í gegn-
um Rakningu C-19 sem nýtir GPS-
upplýsingar hafi komið að góðum not-
um, en því minni sem útbreiðsla veir-
unnar er því minni notkun sé á þess-
um eiginleika appsins.
Um skeið hefur verið unnið að þró-
un nýrrar útgáfu af appinu með upp-
færslu sem heimilar ákveðna blue-
tooth-tækni. Spurður um þetta segir
Kjartan að þróun bluetooth-
rakningar sé enn í gangi og langt á
veg komin.
„Appið er nú í prófunum innanhúss
og nú tekur við öryggisprófun og
samráð við Persónuvernd. Þróun
appsins er ekki talin skipta minna
máli vegna þess að faraldurinn hér er
ekki stór sem stendur. Örugg rakn-
ing með bluetooth-tækni sem tekur
fullt tillit til persónuverndar getur án
efa komið að góðum notum meðan
stór hluti þjóðarinnar er ekki bólu-
settur. Ekki er hægt að segja til um
það á þessari stundu hvenær appið
mun líta dagsins ljós en það verður
vonandi bráðlega og verður þá kynnt
almenningi,“ segir Kjartan Hreinn.
Covid-appið er enn í notkun
Morgunblaðið/Eggert
Rakning C-19 Appið greinir ferðir
einstaklinga við smitrakningu.
 Þróun blue-
tooth-rakningar er
langt á veg komin
„Lokatakmarkið er að koma bólu-
efnum í fólk og mér sýnist allir vera
að leggjast á árarnar um að auka
framleiðslugetuna. Það skiptir enda
gríðarlegu máli fyrir efnahaginn,“
segir Rúna Hauksdóttir, forstjóri
Lyfjastofnunar.
Katrín Jakobs-
dóttir forsætis-
ráðherra lýsti því
yfir í viðtali við
Morgunblaðið í
gær að vandi
Evrópusam-
bandsins við öflun
bóluefna væri
áhyggjuefni og
stjórnvöld skoð-
uðu nú aðra kosti
í þeim efnum. Þórólfur Guðnason
sóttvarnalæknir sagði á upplýsinga-
fundi í gær að hann gæti ekki svarað
því hvort bólusetningaráætlun
stjórnvalda, sem kveður á um að 190
þúsund manns verði bólusettir fyrir
lok júní, gangi eftir miðað við núver-
andi gang.
Kaup bóluefna eru ekki á borði
Lyfjastofnunar en Rúna segir
nokkra möguleika fyrir hendi. „Það
eru kostir í stöðunni. Spútnik 5 er
komið í áfangamat hjá evrópsku
lyfjastofnuninni og það er verið að
bjóða það víða í Evrópu. Ég hef ekki
séð neinar tímalínur með afhend-
ingu. Síðan hafa Pfizer og Astra-
Zeneca verið að auka framleiðslu-
getuna.“
Þá bendir Rúna á að búast megi
við að markaðsleyfi Janssen verði
samþykkt í næstu viku og í kjölfarið
komist það í dreifingu hérlendis.
Stefnt sé að því að það verði í apríl.
Sem kunnugt er sömdu íslensk
stjórnvöld um afhendingu bóluefnis
fyrir 235.000 einstaklinga frá Jans-
sen og var það stærsti samningurinn
sem gerður var. Aðeins þarf að gefa
það bóluefni einu sinni.
Rúna segir að íslensk stjórnvöld
gætu horft til áforma um aukna
framleiðslu kjósi þau að semja sjálf
um kaup á bóluefni. „Johnson &
Johnson og Janssen eiga nú í samn-
ingaviðræðum við aðra lyfjafram-
leiðendur í Evrópu og Bandaríkjun-
um um að fá afnot af framleiðslu-
stöðum þeirra. Það flýtir fyrir
ferlinu ef þú ferð inn í vottaða fram-
leiðslustaði.“ hdm@mbl.is
Telur ýmsa kosti í stöð-
unni um kaup á bóluefni
 Áform um aukna framleiðslu  Spútnik komið í áfangamat
Rúna
Hauksdóttir
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Auðvitað eru þetta vonbrigði fyrir
okkur. Við áttum von á að Hæstirétt-
ur staðfesti niðurstöðu áfrýjunar-
nefndar sam-
keppnismála sem
taldi að við værum
að vinna á réttum
málefnalegum
grunni og sam-
kvæmt lögum,“
segir Pálmi Vil-
hjálmsson, for-
stjóri Mjólkur-
samsölunnar
(MS). Hæstirétt-
ur staðfesti í gær dóm héraðsdóms og
Landsréttar um að Mjólkursamsalan
hefði brotið gegn samkeppnislögum í
viðskiptum við önnur mjólkursamlög
og var fyrirtækinu gert að greiða 480
milljónir króna í stjórnvaldssekt.
Málið hófst í desember 2012 með
því að Mjólkurbúið Kú hf. benti Sam-
keppniseftirlitinu á að Mjólkursam-
salan mismunaði viðskiptavinum með
því að selja þeim hrámjólk til vinnslu
á mismunandi verði. Fyrirtækið taldi
að það væri látið kaupa mjólkina á
hærra verði en til dæmis mjólkur-
vinnslufyrirtæki á vegum Kaupfélags
Skagfirðinga sem stendur að MS.
Stjórnvaldssekt hækkuð
Samkeppniseftirlitið komst að
þeirri niðurstöðu að MS hefði brotið
samkeppnislög og lagði 370 milljóna
króna stjórnvaldssekt á fyrirtækið.
MS áfrýjaði málinu til áfrýjunar-
nefndar um samkeppnismál. Við þá
meðferð lagði MS fram framlegðar-
og verkaskiptasamning sem gerður
hafði verið við Kaupfélag Skagfirð-
inga á árinu 2008. Áfrýjunarnefndin
lagði fyrir Samkeppniseftirlitið að
rannsaka málið að nýju. Eftirlitið
komst að sömu niðurstöðu um brot
MS en hækkaði stjórnvaldssekt í 440
milljónir og bætti við 40 milljóna
króna sekt vegna brots MS á upplýs-
ingaskyldu þar sem umræddur samn-
ingur hefði ekki verið lagður fram við
rannsóknina.
Áfrýjunarnefnd samkeppnismála
felldi síðar úrskurð Samkeppnis-
eftirlitsins úr gildi nema hvað sekt
vegna brots gegn upplýsingaskyldu
var staðfest. Samkeppniseftirlitið
vann málið í héraðsdómi og Lands-
rétti og nú hefur Hæstiréttur staðfest
þá niðurstöðu.
Hæstiréttur taldi ekki vafa undir-
orpið að MS hefði verið í markaðs-
ráðandi stöðu en selt hrámjólk til
tengdra aðila á mun lægra verði en
ótengdum. Þannig hefði fyrirtækið
veikt samkeppnisstöðu keppinauta
sinna og með því brotið alvarlega
gegn samkeppnislögum. Hæstiréttur
staðfesti dóm um stjórnvaldssekt og
viðbótarsekt vegna brots fyrirtækis-
ins gegn upplýsingaskyldu, samtals
480 milljónir króna. Við ákvörðun
sektarfjárhæðar vísaði Hæstiréttur
til þess að brot MS hefði verið alvar-
legt og staðið lengi yfir.
Löngu búið að greiða sektina
Spurður um áhrif dóms og sektar á
fjárhag Mjólkursamsölunnar bendir
Pálmi Vilhjálmsson á að sektin hafi
verið greidd á árinu 2018, þegar dóm-
ur héraðsdóms var kveðinn upp.
Dómurinn hafi ekki áhrif á rekstur fé-
lagsins en skerði vissulega eignir
þess. Sektargreiðslan muni hvorki
leiða til hækkunar á verði mjólkur-
vara til neytenda né lækkunar á
greiðslum til bænda fyrir innlagða
mjólk.
Pálmi segir að þegar þetta mál kom
upp á sínum tíma hafi verið gerðar
breytingar á verðlagningu á mjólk til
að koma til móts við sjónarmið sam-
keppnisyfirvalda. Eftir mitt ár 2016
hafi síðan skipulaginu verið breytt.
Auðhumla, sem er samvinnufélag
kúabænda utan Skagafjarðar, hafi
tekið við kaupum á mjólk frá bændum
og Mjólkursamsalan hafi síðan keypt
alla sína mjólk þaðan, eins og aðrir
sem vinna mjólkurafurðir.
Staðfesti mikilvægi samkeppni
Í yfirlýsingu frá Samkeppniseftir-
litinu er haft eftir Páli Gunnari Páls-
syni, forstjóra Samkeppniseftirlits-
ins, að dómurinn hafi mikla þýðingu
fyrir starfsumhverfi í framleiðslu
mjólkurafurða og styrki stöðu bænda
og neytenda. „Þannig staðfestir dóm-
urinn mikilvægi samkeppni á mjólk-
urmarkaði,“ er haft eftir Páli.
Dómurinn vonbrigði fyrir MS
 Hæstiréttur staðfestir dóm um alvarlegt brot MS á samkeppnislögum og 480 milljóna króna sekt
 Brutu á keppinautum  Áfrýjunarnefnd samkeppnismála hafði áður komist að annarri niðurstöðu
Pálmi
Vilhjálmsson
Þjóðverjar og Svíar bættust í gær
í hóp þeirra aðildarríkja ESB sem
leyfa nú að bóluefni Oxford-
háskóla og AstraZeneca sé gefið
fólki yfir 65 ára aldri.
Evrópska lyfjastofnunin veitti
bóluefninu markaðsleyfi án skil-
yrða í síðasta mánuði, en nokkur
aðildarríki sambandsins ákváðu
að takmarka notkun þess við fólk
undir 65 ára aldri, með vísan til
skorts á gögnum um virkni þess í
eldri aldurshópum. Fyrir vikið
voru margir tregir til að þiggja
bóluefni AstraZeneca í viðkom-
andi ríkjum.
Frakkar og Belgar ákváðu fyrr í
vikunni að snúa þeirri ákvörðun
við, en rannsóknir benda til þess
að bóluefnið verji alla aldurshópa
gegn alvarlegu smiti. sgs@mbl.is
Þjóðverjar og
Svíar veita leyfi
ASTRAZENECA
Tveir menn lögðu hellur á Háteigsvegi í Reykjavík þegar blaðamaður
Morgunblaðsins átti leið hjá á dögunum. Hellulögn er mikil nákvæmn-
isvinna en mennirnir sem hér voru að verki fóru létt með hana.
Hlýtt var í veðri, eins og hefur verið í borginni síðustu daga, og er útlit
fyrir að svo verði áfram. Ekkert frost er í kortunum í borginni og verður
veður í raun milt á landsvísu næstu daga, en spár gera ráð fyrir því að skin
og skúrir muni skiptast á um að stjórna veðrinu.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Hellulagt í hlýind-
um á Háteigsvegi