Morgunblaðið - 05.03.2021, Side 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. MARS 2021
Í nýrri aðgerðaáætl-
un í loftslagsmálum
Reykjavíkurborgar má
finna fjölmargar að-
gerðir sem allar eiga að
skila okkur mann- og
náttúruvænni kolefn-
ishlutlausri borg árið
2040. Ein þeirra varðar
fækkun bílastæða í
borgarlandinu enda
kemur mesta losun
gróðurhúsalofttegunda í Reykjavík
frá vegasamgöngum, sama hvernig á
það er litið. Í leiðara Morgunblaðsins
í gær er gert lítið úr þeirri staðreynd
enda má engu breyta í bílaborginni
við Sundin nema þá helst að fjölga ak-
reinum og mislægum gatnamótum og
er fullyrt að borgarbúar hafi þegar
valið sér sinn helsta fararskjóta,
einkabílinn. Vill leiðarahöfundur
meina að þessi loftslagsaðgerð sé of-
ríki valdhafa og á kostnað annarra.
Málinu er stillt upp eins og verið sé að
taka eitthvað af borgarbúum en ekki
færa þeim raunverulegt frelsi og lífs-
gæði.
Þessi nálgun er alröng hjá leið-
arahöfundi. Við borgarbúar viljum
aukið ferðafrelsi og er einkabíllinn
vissulega hluti af því mengi. Hins
vegar þarf að vinda ofan af ákvörð-
unum fortíðar sem leiddu til þess að
borgarbúar hafa margir hverjir ein-
ungis haft val um einn fararskjóta
sem er einkabíllinn. Þetta dæmi
gengur auðvitað ekki upp til lengdar
og í ljósi loftslagsbreyt-
inga af mannavöldum
verður ekki unað við
óbreytt ástand eða stöð-
uga fjölgun plássfrekra
og mengandi bíla. Sem
betur fer eru flokkar við
stjórnvölinn í Reykjavík
sem hafa áttað sig á
þessu og vilja styðja
fjölskyldur og íbúa
borgarinnar í að hafa
val og geta valið sér
ferðamáta. Það er gert
með því að taka góðar
skipulagslegar ákvarðanir, þétta
byggðina án þess að ganga á verð-
mæt náttúrusvæði og byggja upp
vistvænar samgönguæðar þar sem
fjölbreyttur ferðamáti er í fyrirrúmi
en ekki bara einkabíllinn.
Og þetta er ekki bara þróunin hér í
höfuðborginni. Borgarbúar um allan
heim eru að breyta ferðavenjum sín-
um. Borgir allt í kringum okkur hafa
náð eftirtektarverðum árangri með
auknu frelsi í samgöngum og fjölgun
valkosta og uppbyggingu innviða fyr-
ir annan ferðamáta en einkabílinn.
Ferðavenjukannanir sýna okkur að
Reykjavík stefnir hraðbyri í þessa átt
og ætlar ekki að verða eftirbátur ann-
arra stórborga. Gríðarleg fjölgun
hjólreiðafólks er til marks um það og
fólk gengur oftar til og frá vinnu, tek-
ur oftar strætó og þeim fækkar hlut-
fallslega sem nota einvörðungu
einkabílinn til að komast allra sinna
ferða.
Umferðarvandi Reykjavíkur verð-
ur ekki leystur með því að fjölga ak-
reinum heldur þvert á móti eykst
vandinn. Þetta hefur verið margsann-
að. Aukin uppbygging og fólksfjölgun
í borginni kallar á að við nýtum land-
svæðið okkar sem best og endur-
heimtum mikið almannarými í borg-
arlandinu sem hefur farið undir
bílastæði sem standa mestmegnis
auð hálfan sólarhringinn. Að fækka
bílastæðum um 2% á ári er loftslags-
mál. Þetta eru rúmlega 600 stæði á
ári af rúmlega þrjátíu þúsund stæð-
um. Borgaryfirvöld eru þegar byrjuð
að fækka stæðum án þess að styr hafi
orðið um það. Þvert á móti hefur
ánægja íbúa aukist við þessar breyt-
ingar. Samhliða þessari fækkun verð-
ur borgarlandið endurhannað þannig
að auðveldara verður um vik að kom-
ast leiða sinna án einkabílsins og hafa
þannig val. Fækkun bílastæða í borg-
inni er því ekki knúin áfram af hatri á
einkabílnum heldur er hún knúin
áfram af ást til ferðafrelsisins, náttúr-
unnar og hagsmuna allra borgarbúa
og er því ekki á kostnað annarra.
„Á kostnað annarra“
Eftir Líf
Magneudóttur »Umferðarvandi
Reykjavíkur verður
ekki leystur með því að
fjölga akreinum heldur
þvert á móti eykst vand-
inn. Þetta hefur verið
margsannað.
Líf Magneudóttir
Höfundur er oddviti Vinstri-
grænna í Reykjavík.
lifmagn@reykjavik.is
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VANTAR ÞIG PÍPARA?
Ég þakka Ingileif
Jónsdóttur fyrir auð-
sýndan áhuga á skrifum
mínum fyrr í vikunni, en
í grein hennar sem ber
yfirskriftina „óskhyggja
og niðurstöður vísinda-
rannsókna“ eru því mið-
ur rangfærslur sem
mikilvægt er að leið-
rétta.
Tíðni sýkinga á heimsvísu
Ingileif segir að fækkun Covid-19-
sýkinga sé því að þakka að bóluefnin
hafi verið gefin eins og formlega er
ráðlagt. Það er rangt. Smitum í Bret-
landi þar sem bólusetningar eru ekki
með hefðbundnu sniði hefur t.a.m.
fækkað um 80%. Tilfellum Covid-19 á
heimsvísu hefur líka fækkað um helm-
ing á sl. vikum og er þar ekki bólu-
setningum að þakka nema að litlu
leyti. Fjöldi tilfella í Bandaríkjunum
náði t.d. hámarki 8. janúar en smitum
fækkaði svo um nær 75% á fimm vik-
um og hefur nú staðið í stað í tvær vik-
ur. Þessi fækkun getur því ekki verið
vegna bólusetninga nema að litlu leyti
þar sem vernd bóluefna kemur ekki
fram fyrr en 14-21 degi eftir gjöf fyrri
skammts og ekki var búið að bólusetja
nema 3% Bandaríkjamanna 8. janúar.
Óskhyggja og vísindi
Ingileif segir að hún byggi á vís-
indum en ég á óskhyggju. Það er ekki
rétt. Það eru einmitt niðurstöður ný-
legra vísindarannsókna sem valda því
að ég kem fram með þessar hug-
myndir. Þessar vísindarannsóknir eru
byggðar á raunverulegum niður-
stöðum frá fjölda einstaklinga og hafa
því mikið gildi. Ingileif segir að „engar
vísindalegar niðurstöður“ séu til sem
styðja minn málstað. Það er ekki rétt.
Nýleg vísindagrein frá Bretlandi,
byggð á 7,5 milljónum einstaklinga 70
ára og eldri, sýnir að bæði Astra-
Zeneca- og Pfizer-bóluefnin gefa mjög
góða vernd eftir fyrri skammt bólu-
efnis sem nær hámarki eftir þrjár vik-
ur og helst stöðug eftir það. Það er al-
þekkt að vísindamenn túlki
niðurstöður rannsókna á mismunandi
hátt og er það mjög eðlilegt þegar
ekki eru öll kurl komin til grafar. Þar
kemur m.a. inn í misjöfn
áhættufælni fólks. Gott
dæmi um áhættufælni
er að hægt væri að
bjarga fjölda mannslífa
á Íslandi með því að
lækka lágmarkshraða
ökutækja niður í 5 km/
klst. Sú áhættufælni er
hins vegar of kostn-
aðarsöm fyrir sam-
félagið í heild. Að skapa
hámarksöryggi á einum
áhættuþætti er þannig
ekki alltaf góð leið í
heildrænu samhengi.
Djörf ákvörðun?
Ingileif segir að sú ákvörðun Breta
að láta þrjá mánuði líða milli skammta
hafi ekki verið „sérstaklega djörf“.
Það er ekki rétt. Bretar létu þrjá mán-
uði líða milli skammta Pfizer-
bóluefnis, þvert á ráðleggingar fram-
leiðanda. Það var djörf ákvörðun og
umdeilanleg. Ég var persónulega ekki
sammála þeirri ákvörðun í fyrstu en
mér hefur nú snúist hugur vegna
þeirra vísindarannsókna sem komið
hafa fram nýlega. Hins vegar er rétt
að rannsóknir sýndu að það gæfi betri
vernd að bíða í þrjá mánuði á milli
skammta af AstraZeneca-bóluefninu.
Þetta bendir einmitt til þess að það að
bíða lengur milli skammta sé ef til vill
betra almennt, en ekki eru til
samanburðarrannsóknir um það varð-
andi mRNA-bóluefnin. Rannsóknin
sem bent var á að framan bendir þó til
þess að fyrri skammtur bóluefna gefi
góða vernd fram að seinni skammti
þótt bilið á milli skammta sé lengt.
Hver er vernd
eftir fyrsta skammt?
Ingileif segir að mikil vernd eftir
fyrsta skammt bóluefnis sé að ein-
hverju leyti að þakka seinni skammti
en þetta er ekki rétt. Nýleg rannsókn
byggð á gögnum frá Ísrael sýnir að
sýkingum fjölgaði mjög á fyrstu átta
dögum eftir fyrri bólusetningu (v.
breyttrar hegðunar, mögulega) en fer
svo hratt fækkandi og eftir 21 dag er
hámarksvernd náð, eða um 90%. Þetta
er áður en seinni skammtur er gefinn.
Hún segir jafnframt að ekki séu til
gögn sem styðja að láta meira en 3-4
vikur líða á milli skammta. Þetta er
ekki rétt, þar sem gögn frá 7,5
milljónum Breta benda einmitt til að
fyrri skammtur gefi lengri vernd en
3-4 vikur. Niðurstöður þessarar rann-
sóknar hafa svo valdið því að Frakkar
hafa nú ákveðið að gefa eldri en 65
ára AstraZeneca-bóluefnið, enda er
mikilvægt að geta breytt um stefnu
samkvæmt nýjustu vísindaupplýs-
ingum.
Hver er langvarandi vernd?
Ingileif segir að engar niðurstöður
séu til um vernd af einum skammti til
langs tíma. Það á líka við um lang-
varandi vernd eftir tvo skammta. Ég
er ekki að tala fyrir því að við gefum
bara einn skammt, heldur eingöngu
að lengja bilið milli skammta. Niður-
stöður rannsókna á langtímavernd
liggja fyrir eftir tvö ár og við getum
ekki beðið eftir þeim niðurstöðum til
að taka ákvarðanir í miðjum faraldri.
Hvenær á að opna landið?
Ég hef ekki talað fyrir því að opna
landið strax. Það þarf að klára
bólusetningu áhættuhópa fyrst. Ná-
kvæm tímasetning fer svo eftir af-
hendingartíma bóluefna. Það er þó
líklegt að hægt væri að opna með vor-
inu í stað þess að opna seinni part
sumars eins og nú lítur út fyrir. Sú
breyting á tímasetningu opnunar
skiptir miklu máli og ef litið er heild-
rænt á myndina þá er sú leið sem ég
tala fyrir sennilega betri kostur. Ég
skil þó vel sjónarmið Ingileifar og
fleiri varðandi þetta efni. Hún vill
lágmarka áhættu af völdum Covid-19
og fylgja niðurstöðum upprunalegra
rannsókna. Að mínu mati gefa hins
vegar nýjar vísindarannsóknir tilefni
til að endurskoða þessa afstöðu með
heildarhagsmuni samfélagsins að
leiðarljósi.
Óskhyggja eða vísindi?
Eftir Jón Ívar
Einarsson »Nýjar vísindaniður-
stöður kalla á endur-
skoðun á framkvæmd
bólusetninga við Co-
vid-19 með heildarhags-
muni þjóðarinnar að
leiðarljósi
Jón Ívar Einarsson
Höfundur er prófessor við læknadeild
Harvard-háskóla.
jeinarsson@bwh.harvard.edu
VINNINGASKRÁ
1094 12435 22931 33830 44823 54957 63836 72444
1962 12767 23013 33894 45080 55435 63998 72518
2985 12895 23074 34373 45724 55523 64144 72834
3010 13702 23314 34602 46111 55661 64170 73007
3086 13952 23317 34629 46800 55748 64401 73036
3990 14020 23495 34951 47026 56218 64912 73723
4170 14256 23616 35143 47309 57047 65100 73853
4616 14521 23646 35252 47493 57602 65148 74010
4882 14542 24067 35398 48183 57762 65319 74113
5154 14968 24529 35622 48220 57795 65400 74133
5451 15083 25206 36506 48321 57821 66080 74863
5500 15102 25668 37043 48427 58079 66109 74887
5607 15555 26772 37061 48593 58223 66265 75090
5959 16259 27129 37696 48664 58573 66314 75103
6183 16275 27235 38268 49140 58602 66328 75527
6497 16530 27309 38294 49440 59221 66396 76222
6620 16636 27328 38506 49465 59589 66517 76289
6924 16930 27450 38686 49471 59790 66800 76658
7011 17105 27547 39000 49713 59824 66815 76825
7131 17678 27746 39025 49771 59846 67022 77114
7747 17694 27971 39150 50525 60462 67072 77257
8377 17756 28566 39201 50638 60756 67878 77472
8428 17759 28988 39266 50737 60799 68398 77535
8540 17866 29773 39451 50840 61007 68478 78159
8691 18288 29888 39677 50889 61252 69076 78331
8692 18677 30203 40025 51292 61392 69109 78468
8723 18703 30373 40082 51511 61401 69724 78482
8984 19227 30401 40100 51537 61436 70377 78750
10642 19467 31425 40403 52148 61828 70434 78930
10861 19480 31606 40671 52237 61856 70488 79450
10991 19718 31973 41577 52534 62335 70663 79979
11275 20122 32370 41770 52627 62453 71444
11405 20127 32832 43349 52680 62505 71548
11881 20128 33006 43546 53275 62537 71613
12157 20776 33087 44185 53847 63407 71615
12159 21331 33529 44542 54368 63436 71955
12268 22009 33752 44816 54892 63479 72394
527 13295 23871 35560 45413 55135 63311 73632
849 13932 23924 35691 45979 55490 63495 74439
1276 15080 24767 35754 46500 56522 65378 75929
1593 15224 24984 35991 46656 56925 65827 76284
4968 15291 25866 36290 46742 56996 66956 77404
5072 16770 26351 36544 48194 57700 67665 77587
5657 19726 27208 39599 51405 58230 68425 77862
6000 20484 27467 39870 51528 59536 68955 77987
8701 20652 27588 40227 51570 60826 70866 79054
9699 21716 31096 41731 52062 61103 71971
10139 22798 31832 43055 53631 62360 72853
10794 22902 32494 44724 53748 62401 72868
12131 23733 33072 45373 54035 63229 73516
Næstu útdrættir fara fram 11., 18., 25. & 31. mars 2021
Heimasíða: www.das.is
Vinningur
Kr. 12.000 Kr. 24.000 (tvöfaldur)
Vinningur
Kr. 25.000 Kr. 50.000 (tvöfaldur)
Vinningur
Kr. 150.000 Kr. 300.000 (tvöfaldur)
2241 8396 22876 65563 72799
Vinningur
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
67 7601 21159 38644 55255 69706
1160 8025 22088 42690 56659 73421
1534 8395 23428 45803 59016 74653
1816 9160 28624 51519 63463 78402
Aðalv inningur
Kr. 4.000.000 Kr. 8.000.000 (tvöfaldur)
1 2 6 1 8
44. útdráttur 4. mars 2021