Þjóðmál - 01.03.2016, Blaðsíða 46

Scalia lét aldrei eigin skoðanir eða lífsviðhorf hafa áhrif þegar hann tók afstöðu
til álitamála. Þannig taldi hann að samkvæmt stjórnarskránni að einstök ríki
Bandaríkjanna hefðu fullt frelsi til að beita dauðarefsingu - um það væri
stjórnarskráin skýr. Sjálfur var Scalia á móti dauðarefsingum.
stjómarskrár Bandaríkjanna, eigi menn að
einbeita sér að textanum. Haldi menn því
fram að brotin séu á þeim mannréttindi verði
þeir að finna beina stoð fyrir því í texta rétt-
indakafla stjórnarskrárinnar (Bill of Rights)
að um sé að ræða réttindi sem njóti verndar.
í því sambandi taldi Scalia að leiti verði að
upprunalegri merkingu textans, það er að
segja þeirri merkingu sem hann hafði, þegar
viðkomandi stjórnarskrárákvæði öðlaðist gildi.
Þegar leysa þarf úr álitamálum um
merkingu texta stjórnarskrártaldi Scalia
skipta máli að athuga lagalegar og félags-
legar hefðir í Bandaríkjunum. Hafi til dæmis
handhafi opinbers valds farið með tiltekna
valdheimild allt frá því stjórnarskráin var sett
og hún fengið viðurkenningu í settum lögum
eða venju, ætti sú valdheild að standa. Sama
sé að segja um réttindi og frelsi sem menn
telji að njóta eigi verndar; hafi þau ekki gert
það í sögulegum skilningi verði ekki fallist á
kröfur um slíkt. Vilji menn veita þess háttar
réttindum vernd þurfi að breyta stjórnar-
skránni eða auka við hana.
Scalia lét aldrei eigin skoðanir eða lífs-
viðhorf hafa áhrif þegar hann tók afstöðu til
álitamála. Þannig taldi hann að samkvæmt
stjórnarskránni að einstök ríki Bandaríkjanna
hefðu fullt frelsi til að beita dauðarefsingu -
um það væri stjórnarskráin skýr. Sjálfur var
Scalia, sem var sanntrúaður kaþólikki, á móti
dauðarefsingum.
Á móti „lifandi" lögskýringum
Scalia hafnaði alfarið kenningum þeirra sem
halda fram svonefndum„lifandi" eða fram-
sæknum" skýringum á stjórnarskránni. í þeim
felst það viðhorf að dómstólum sé heimilt
að telja efni stjórnarskrárinnar breytast frá
einum tíma til annars í því skyni að uppfylltar
verði kröfur samtímans, eins og meirihluti
manna á hverjum tíma skynjar þær. Scalia
sagði að með slíkum skýringum væru
dómstólar að taka sér vald sem þeir hefðu
ekki. Stjórnarskrá sé ætlað að veita borgur-
unum vernd gegn misbeitingu opinbers
vald, þar á meðal af hálfu þeirra sem fara
með meirihlutavald á hverjum tíma. Það sé
andstætt þessum tilgangi hennar að telja að
dómstólar megi breyta merkingu ákvæða
stjórnarskrárinnar eftir því hvernig vinda
blási. Með því að beita slíkum aðferðum í
dómsýslunni séu menn í raun og veru að
vinna á þeirri vernd sem í stjórnarskránni
felist, því þar séu borgarnar einmitt verndaðir
gegn ríkjandi meirihluta hvers tíma. Það sé
líka hlutverk lýðræðislegra kjörinna fulltrúa
en ekki æviskipaðra dómara að breyta gild-
andi reglum. Til þess hafi þeir ekki umboð. í
reynd sé starfsemi þessara„aktífu" dómara
andlýðræðisleg, því þeir þurfi ekki að standa
þjóðinni nein reikningsskil á meðferð sinni á
því valdi sem þeir hafi tekið sér með þessum
hætti. Scalia var oft hvass í gagnrýni sinni á
starfssystkini sín við Hæstarétt Bandaríkjanna
þegar hann taldi þau hafa tekið sér slíkt vald.
Scalia benti á að mönnum sé ætlað að
hlýða lagareglum. Hlutverk almennra
lagareglna, sem breytist ekki nema þeim sé
breytt af réttum aðila og birtar almenningi
áður en þær öðlast gildi, sé meðal annars að
gera mönnum kleift að sjá fyrir réttarverkanir
háttsemi sinnar, ekki síst að geta áttað sig á
því fyrirfram hvaða háttsemi sé þeim heimil.
Þetta sé nauðsynlegt til að tryggja réttar-
öryggi manna. Almennar reglur séu líka til
þess fallnar að tryggja jafnræði borgara gagn-
vart lögum. Þeir þurfi þá ekki að treysta á að
hagsmunir þeirra falli í kramið hjá sitjandi
dómurum hvers tíma eða falli að almennings-
áliti á þeim tíma sem á reynir.
Dómstólum ber að virða meginreglur
44 ÞJÓÐMÁL