Heilsuvernd - 01.04.1958, Side 32

HEILSUVERND
Cr bréli frá Gísla í Skógargerði
Ég hefi nú búið í rúm 50 ár, en er auk þess uppalinn
við búskap. Ég þykist því hafa yfirlit yfir talsvert langan
tíma, og hafa öðlast nokkra reynslu um heilbrigði manna
og skepna. Mér datt svo í hug að skýra ykkur frá því
helzta, sem ég hefi veitt athygli, og skoðunum mínum á
þessum málum.
Uppúr aldamótunum lögðust hér niður fráfærur, þ. e.
hætt var að nytja ærnar í kvíum á sumrin, sem hafði þó
verið gert frá landnámstíð. Við þetta versnaði fæði fólks-
ins mjög, því tún voru víða lítil, og kýr of fáar til að bæta
upp missir hinnar ágætu sauðamjólkur. Enda sýndust mér
ávextirnir koma brátt í ljós. Hvíti dauðinn fór nú ham-
förum um sveitir og fleiri kvillar, sem lítið bar á áður.
Um þetta leyti hófust hvalaveiðar hér á fjörðunum. Var
hvalur sóttur til matar, og sumstaðar notaður mjög mikið,
en þar sýndist mér heilsufarið verða lélegast, sem hann
var notaður mest. Ég fékk þá hugmynd, að hvalkjöt mundi
vera einhver lélegasta tegund kjöts, sem fá mætti, og
sporðhvalurinn, sem var mikið keyptur, þó enn lakari.
Fallarengið mun hafa verið sæmilegt manneldi, en það
var líka dýrast, og lítið keypt einkum af fátæklingum.
Ég kvæntist 1908. Næstu tuttugu árin eignuðumst við
13 börn, sem öll náðu aldri, og lifa enn nema eitt. Öll
hefir fjölskyldan verið stálhraust til þessa dags, að því
undanteknu, að ég var eitt sinn rétt dauður úr lungna-
bólgu (1915), meðan lítil ráð voru kunn við henni. Ég
komst með annan fótinn yfirum, og læknirinn (Ól. Lár)
sagðist aldrei hafa séð mann rétta við, sem hefði verið
eins langt leiddur. Ég var líka mörg ár að jafna mig eftir
þetta áfall.