Morgunblaðið - 24.12.2021, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN 23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. DESEMBER 2021
S
njókornin féllu tignarlega til jarðar. Ari
Þór Arason stóð aleinn við gluggann í
stofunni, fylgdist með og hlustaði á
gamla plötu með sígildri jólatónlist.
Það styttist í hátíðarmessuna í útvarpinu,
klukkutími eða svo, og hann vildi ekki byrja að
borða fyrr en á slaginu sex. Þannig hafði það
alltaf verið á aðfangadagskvöld, alveg frá því að
hann var bara lítill drengur.
Hann hafði eldað hamborgarhrygg, önnur
hefð frá æskuárunum. Það hafði reynst erfitt að
finna nógu lítinn hrygg fyrir einn, en hann ætti
þá afgang yfir hátíðarnar. Nú gat hann í öllu
falli tekið sér frí á jólunum, orðinn varðstjóri á
Siglufirði og kominn með mannaforráð, en hann
yrði þó einn yfir hátíðarnar.
Kristín var flutt til Svíþjóðar með son þeirra,
Stefni, sem átti einmitt þriggja ára afmæli í
dag. Ari saknaði hans svo mikið, og hafði raunar
stungið upp á því við Kristínu að hann kæmi í
heimsókn til þeirra til Svíþjóðar yfir jólin. Hún
hafði hugsað málið en loks afþakkað það boð.
„Við erum rétt að koma okkur fyrir, og þetta
gæti verið ruglingslegt fyrir hann, hann er svo
lítill. Við komum til Siglufjarðar um páskana og
svo getur þú komið næstu jól, ég lofa því. Tök-
um eitt skref í einu. Er það ekki í lagi?“ Auðvit-
að var það ekki í lagi, en hann hafði ekki viljað
stofna til rifrildis við Kristínu í símanum.
Farsíminn hringdi, hávaðinn yfirgnæfði fal-
lega jólatónlistina.
Ögmundur lögreglufulltrúi var í símanum.
„Já?“ svaraði Ari, stuttur í spuna. Hvers
vegna í óskpunum myndi Ögmundur vilja ónáða
hann á aðfangadagskvöld?
„Ari, það er einhver kona að reyna að ná í
þig,“ sagði Ögmundur, kom sér beint að efninu.
„Hvaða kona?“
„Eldri kona sem býr á Hólaveginum.“
„Einhver sem ég þekki?“
„Það held ég ekki. Hún heitir Halla, um átt-
rætt.“
„Þarf ég að heyra í henni núna? Liggur eitt-
hvað á?“ spurði Ari, fremur pirraður.
„Ég veit það bara ekki. Hún vildi tala við
þig.“
„Reyndir þú ekki að leysa úr þessu sjálfur?“
Ögmundur svaraði ekki strax.
„Nei, ég vissi að þú værir einn, hefðir ekkert
að gera. Viltu númerið hennar?“
Ari andvarpaði. „Ætli það ekki …“
Tíu mínútum síðar sat hann í stofunni hjá
umræddri Höllu. Hann hafði skilið hrygginn
eftir í ofninum og hugsað með sér að hann gæti
tekið hálftíma frá til að hitta konuna, að hann
yrði kominn aftur heim í tæka tíð fyrir jóla-
messuna. Það hafði svo sem reynst ágætt að
fara í gönguferð í snjónum, það var jólakyrrð
yfir bænum og uppi í fjallinu mátti sjá uppljóm-
að ártalið, í tilefni áramótanna, en á miðnætti á
gamlárskvöld myndi ártalið svo breytast.
Hann hafði aldrei hitt Höllu áður en hún vissi
augljóslega hver hann væri. Hún var fremur
lágvaxin, bar aldurinn vel, með glampa í augum,
spariklædd á jólunum.
„Fallegt af þér að gefa þér tíma, Ari,“ sagði
hún hlýlega. „Mér fannst ég þurfa að hringja í
þig, þetta var nefnilega svo skrýtið bréf.“ Svo
bætti hún við: „Þú varst líka að læra guðfræði,
svo þú skilur svona lagað.“
Hann spurði ekki hvað hún ætti við með
„svona löguðu“, bað hana þess í stað að segja
sér betur frá bréfinu, sem hún hafði aðeins
minnst á í spjalli þeirra í símanum.
Hún stóð upp og gekk hægum skrefum út úr
stofunni. Þegar hún kom til baka hélt hún á
bréfi.
„Þetta er ekki eina bréfið, bara það nýjasta.“
Hún rétti Ara það.
Bréfið var stutt, ein síða, handskrifað, skrift-
in býsna ólæsileg. Kæra Halla, stóð þar efst og
undir ritaði maður að nafni Einar. Ekkert dul-
arfullt eða sérkennilegt við efni bréfsins, gaml-
ar minningar rifjaðar upp, ósk um gleðileg jól.
„Þekkirðu þennan Einar?“
Hún kinkaði kolli.
„Og hefurðu fengið fleiri bréf frá honum?“
„Já, um hver jól. Á ég að sýna þér?“
Hún beið ekki eftir svari, lét sig hverfa og
birtist svo aftur með litla viðaröskju. Hún lagði
hana á borðið og opnaði hana.
Askjan var full af bréfum.
Ari blaðaði í gegnum bunkann. Alltaf sama
skriftin. Öll bréfin til Höllu, frá Einari.
„Fyrirgefðu, en ég átta mig ekki alveg á
vandamálinu, Halla. Þessi Einar …“ Hann valdi
orðin gaumgæfilega. „Er þessi Einar að áreita
þig með einhverjum hætti?“
„Alls ekki, alls ekki.“ Hún hristi höfuðið
ákaft. „Við vorum gift, sjáðu til.“
„Voruð þið gift? Ekki lengur, sem sagt?“
„Nei, við giftum okkur skömmu eftir stríð.
Ég var mjög ung, hann var töluvert eldri en
ég.“
„Bjugguð þið alltaf á Siglufirði?“
„Já, við vorum bæði fædd hérna.“
„Og svo skilduð þið?“
Hún þagði um stund en sagði svo: „Nei. Hann
dó.“
„Dó hann?“ Ari hafði sannarlega ekki búist
við þessu svari, þótt það hefði svo sem legið í
augum uppi. Hún var um áttrætt, hafði
Ögmundur sagt, og maðurinn hennar hafði ver-
ið nokkuð eldri en hún.
„Hvenær dó hann?“
„Fyrir þrjátíu árum,“ svaraði hún. „Svo fóru
þessi bréf að berast.“
Ari fann fyrir ónotahrolli.
„Dó hann, eða … hvarf hann?“
Ari leiddi hugann að föður sínum, sem hafði
einmitt horfið sporlaust þegar Ari var ungur
drengur.
Aftur beið hún með að svara.
„Hann dó, það lék enginn vafi á því.“
„Hefur sem sagt einhver verið að senda þér
bréf í hans nafni í þrjá áratugi?“
Hún starði á hann, virtist ekki ætla að taka
undir þessa skýringu. Kannski trúði hún því
einlæglega að bréfin hefðu borist að handan.
„Geturðu ímyndað þér hver myndi vilja koma
þér í uppnám með svona bréfum?“
„Nei.“
„Hefur þú rætt þetta við lögregluna áður?“
„Nei,“ sagði hún aftur.
„Ég veit satt að segja ekki hvað ég get gert,“
sagði hann vingjarnlega. „Við getum skoðað
þetta á nýju ári. Ertu nokkuð hrædd um að ein-
hver ætli að vinna þér mein …?“
„Alls ekki,“ svaraði hún og brosti. „Ég er allt
of gömul til að vera hrædd. Ég á ekki langt eft-
ir.“
„Treystirðu þér til að vera ein hérna um jól-
in?“
„Auðvitað. Ég þurfti bara að ræða við ein-
hvern. Takk fyrir komuna.“ Hún stóð upp. „Á
ég ekki að skrifa niður númerið mitt?“ spurði
hún svo og rauk af stað áður en Ari náði að
segja henni að hann væri þegar með símanúm-
erið hennar. Hún kom til baka að vörmu spori
með miða handa Ara.
Hann leit ekki á miðann fyrr en hann var
kominn út á tröppur og var að kveðja gömlu
konuna.
Þarna hafði hún skrifað nafnið sitt og síma-
númer.
Hann þekkti skriftina strax.
Þau voru sest aftur inn í stofu. Standklukkan
sló sex högg.
„Engar áhyggjur,“ sagði Halla. „Þessi klukka
er of fljót, þú kemst heim í tæka tíð, áður en jól-
in ganga í garð. Býrðu ekki hérna nálægt?“
„Jú, í fimm mínútna fjarlægð.“
„Ég veit. Í svona bæ vita allir allt um alla.“
Hún hafði boðið honum aftur inn þegar hann
hafði bent henni á að skriftin á miðanum væri
sú sama og á bréfunum.
„Ég var eiginlega að vona að þú myndir átta
þig á þessu,“ sagði hún. „Hann Einar var ekki
góður maður. Samt hef ég skrifað eitt bréf á ári,
í desember. Rifjað upp góðu minningarnar.“
„Áttuð þið börn?“
„Já, þau búa erlendis, bæði tvö. Eru alltaf
önnum kafin, komust ekki heim um jólin.“
„Það er þó varla neitt lögreglumál að skrifa
sjálfri sér bréf í nafni látins manns …“
„Mig langaði að segja þér sannleikann, þess
vegna hringdi ég. Ég er fegin að þú lagðir sam-
an tvo og tvo. Ég á ekki langt eftir, eins og ég
nefndi áðan.“
Hún þagði um stund. Ari leit sem snöggvast
út um gluggann, það kyngdi niður sjó.
„Ég drap manninn minn. Fyrir þrjátíu árum.
Engan grunaði neitt. Hann var mjög … Ja,
hann beitti mig sem sagt ofbeldi.“
Ari var furðu lostinn. „Sagðistu hafa drepið
hann?“
Hún kinkaði kolli.
„Ég þurfti bara að játa þennan glæp á mig,
áður en ég dey. Ég veit að ég braut af mér, og
hef alltaf vitað það, en ég sé samt ekki eftir
neinu. Ég er viss um að hann hefði annars geng-
ið af mér dauðri, fyrr eða síðar.“
Það hvarflaði að Ara að spyrja hana hvernig
hún hefði drepið hann, en satt best að segja vildi
hann ekki vita of mikið. Kannski myndi hann
fletta upp í gömlum málsgögnum einn góðan
veðurdag, þegar Halla væri látin.
„Mér er eiginlega alveg sama hvað gerist
núna,“ sagði hún.
„Það gerist ekkert núna,“ sagði hann og stóð
á fætur. Sumt mátti best kyrrt liggja. „Þegar
þú hringdir í lögregluna þá spurðir þú eftir mér,
en ekki Ögmundi, samstarfsfélaga mínum …“
Hún kinkaði kolli.
„Vildirðu ræða við lögreglumann eða, ja, ein-
hvern sem varð næstum því prestur?“
Halla brosti.
„Ég held að þú vitir svarið við því. Nú skaltu
hins vegar halda heim á leið, ungi maður. Þú vilt
ekki missa af jólunum.“
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Ljósmynd/Baldur Kristjánsson
Jólasaga eftir Ragnar Jónsson
Þögnin í snjókomunni