Sjálfsbjörg - 01.07.1988, Qupperneq 6

Viðtal___________________
Fyrsti íslenski
hjólastóllinn
Ég var í miklum aðgerðum hjá
Matthíasi Einarssyni og síðar
Bjarna Jónssyni. Eitthvað
hefur Bjarni lagt á mig því ég
var eini sjúklingurinn sem ég
vissi til að hann vitjaði að næt-
urlagi. Viðhorfin til okkar
sjúklinganna gátu nú verið æði
misjöfn. Ég man eftir að einu
sinni sem oftar var ég eitthvað
að gantast við eina nunnuna
stuttu áður en ég átti að fara í
aðgerð. Hún hastaði á mig og
sagði að ég skyldi ekki vera að
gantast þetta, það væri ekki
víst að ég vaknaði aftur eftir
aðgerðina.
Pað var á stríðsárunum sem
ég lá á Landakoti og ég man vel
eftir friðardeginum. Þannig
háttaði til að á Landakoti var
glerútskot og úr því gott útsýni
niður eftir Túngötunni. Þarna
sáum við niður að Herkastala
og heyrðum fagnaðarlætin úr
miðbænum þegar tilkynnt var
um að friður væri kominn á.
Annars var ekki mikið við að
vera á Landakoti. Stundum
tókum við okkur þó saman
nokkrir félagar og létum keyra
okkur í heimsóknir í önnur
bæjarfélög.
Éftir að heim kom lá ég á
spítalanum hér fram til 1948.
Eg hafði engan hjólastól og
notaði hendurnar til að ferðast
um. Fyrsta hjólastólinn fékk ég
árið 1952, það var reyndar sá
fyrsti sem smíðaður var hér á
landi. Hann var búinn til á
verkstæði Fálkans og var á til
sýnis á Iðnsýningunni 1953.“
Það uar
mikið skot...
- Langaði þig ekki í eitthvert
nám?
“Jú, en það var erfitt um vik
fyrir fatlaða þá. Skilningur á
þörfum okkar var lítill og fyrir-
greiðsla hins opinbera svo til
engin, til dæmis var atvinnu- og
menntamálum okkar ekkert
sinnt af hálfu bæjarfélagsins.
Það stóð til að ég lærði úrsmíði
en úr því varð ekki, einkum
vegna þess að það var svo erfitt
að fara á milli. Ég tók hins
vegar Iðnskólann utanskóla og
náði ágætu prófi. En það voru
bara bóklegu fögin, ég lærði
enga fagteikningu því enginn
vissi þá hvert fagið yrði sem ég
myndi læra. Svo lærði ég líka
bókfærslu í bréfaskóla SÍS eins
og hann hét þá. En ég nýtti mér
þá menntun ekki. Hún kom
mér hins vegar að notum
seinna þegar ég fór að vinna á
skrifstofu.“
- Hvar var það?
“Það var á Reykjalundi.
Þangað fór ég árið 1952 því það
var enga vinnu að fá í Éyjum.
Á Reykjalundi sá ég um launa-
útreikninga og var á skipti-
borðinu í ein fimm ár. Ég var
ekki í meðferð þar.
Á Reykjalundi hitti ég unga
stúlku árið 1953, Þórdísi Sig-
fúsdóttur frá Raufarhöfn. Hún
var að koma frá Kristnesi og
hafði bólgna kirtla bak við
lungun eins og það hét þá. Hún
fór svo að vinna á saumastof-
unni og í matstofunni. Fyrir til-
viljun lenti hún við sama borð
og ég í matsalnum og þar varð
mikið skot, ást við fyrstu sýn er
óhætt að segja. Síðan eru liðin
yfir 30 ár og neistinn er enn á
lífi,“ segir Richard og það
kemur blik í augun, neistinn
greinilega á sínum stað.
Þrítug
hjálpartœki
“Það var fjölskrúðugra líf á
Reykjalundi í þá daga, meira
líf og fjör. Það var líka annar
hópur sem þá var á staðnum,
fyrst og fremst berklasjúkl-
ingar en lítið um fólk sem var
fatlað af öðrum ástæðum, and-
lega eða líkamlega, eins og nú
er. Ég hef komið þangað í
heimsókn og stundum verið
hugsað til þess að ef ég hefði
fengið þá meðhöndlun sem nú
er boðið upp á þá væri aldrei að
vita nema náðst hefði máttur í
þessar bríkur.
Á Reykjalundi eignaðist ég
fyrsta bílinn minn árið 1954.
Hann var af Volkswagen-gerð
og var sá fyrsti þeirrar tegundar
sem kom til Eyja. Ég man að
þegar við ætluðum að sækja
hann niður að höfn þá mættum
við honum. Körlunum á
bryggjunni þótti bíllinn svo
furðulegur að þeir máttu til
með að prófa hann. Ég fékk
hjálpartæki í bílinn svo ég gæti
stjórnað honum með hönd-
unum eingöngu og þau tæki
nota ég enn.
Við vorum á Reykjalundi í
fimm ár og fórum þá til Vest-
mannaeyja, fluttum í herbergi
í húsi foreldra minna. Þórdís
fór að vinna hjá föður mínum,
Þorgeiri Frímannssyni, sem
rak verslunina Fell. Síðar vann
hún í frystihúsi og við síldar-
söltun enda alvön henni frá
Raufarhöfn.
Ég hafði lítið að gera í
fyrstu, dundaði mér við að
teikna auglýsingar og fékk að
hjálpa Gísla Bryngeirssyni
úrsmið, góðum kunningja
mínum og þjáningarbróður.
Hjá honum var ég í smátíma,
hann gat notað mig í ýmsa
groddavinnu eins og að gera
við vekjaraklukkur og þess-
háttar. Svo fékk ég vinnu hjá
Kaupfélaginu en þurfti að fara
aftur á spítala. Þangað barst
4 SJÁLFSBJÖRG