Fréttablaðið - 19.03.2022, Blaðsíða 18

ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is,
FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún
Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Halldór
Frekari
orkuupp-
bygging
í sátt við
náttúruna
er risavax-
in áskorun.
Hún krefst
vandvirkni
og nýrra
lausna.
Okkur
mistekst
ekki þrátt
fyrir að
hafa reynt
okkar
besta
heldur mis-
tekst okkur
af því að
við reynd-
um okkar
besta.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Rússneski rithöfundurinn Fjodor Dostoj­
evskíj lagði eitt sinn þraut fyrir bróður sinn.
Hann fól honum að hugsa alls ekki um
ísbjörn. Fjodor vissi að honum myndi mistak­
ast. „Reyni maður að hugsa ekki um ísbjörn
skýtur bölvuðu kvikindinu upp í kollinn
hverja einustu mínútu,“ skrifaði Dostojevskíj
árið 1863. Þessi aldagamla þraut varpar ljósi á
eitt helsta mein samtímans.
Á morgun er alþjóðlegi hamingjudagurinn.
Dagurinn er haldinn að frumkvæði Samein­
uðu þjóðanna og er markmiðið með honum
að vekja athygli fólks á mikilvægi eigin
hamingju. Vilja samtökin að hamingjan verði
viðurkennd sem grundvallar mannréttindi.
Markmiðið er göfugt. En vegurinn til hel­
vítis er markaður góðum ásetningi.
Við höfum líklega aldrei verið jafnmeð­
vituð um hamingjuna og nú. Við vinnum
markvisst í henni og að henni, eltum hana
upp um fjöll og firnindi, leitum hennar í
útlöndum og endurmenntunarstofnunum,
stöðuhækkunum og sólarlögum, hugleiðslu
og Hagkaupum, samfélagsmiðlum og sjálfs­
hjálparbókum.
Þrálátar tilraunir okkar til að höndla hana
hafa hins vegar engu skilað. Rannsóknir
á sviði „hamingjuvísinda“ og „jákvæðrar
sálfræði“, greina sem hafa sótt í sig veðrið
frá aldamótum, sýna flestar að þrátt fyrir
vaxandi velmegun síðustu áratuga, aukna
menntun, hraðar tækniframfarir og blómstr­
andi vöruframboð hefur hamingja okkar
ekkert aukist.
Hvað veldur?
Óður til gleðinnar
Árið 1987, rúmri öld eftir að Dostojevskíj
lagði þraut fyrir bróður sinn, sýndi banda­
ríski félagssálfræðingurinn Daniel Wegner
fram á ísbjarnaráhrifin í rannsókn. „Við
sjáum holu í veginum en hjólum beint ofan
í hana. Við einsetjum okkur að sneiða hjá
viðkvæmu viðfangsefni í samræðum en
gloprum því út úr okkur. Við ríghöldum í
rauðvínsglas, fikrum okkur þvert yfir stofuna
og hugsum „ekki sulla“ en missum glasið á
teppalagt gólfið beint fyrir framan gest­
gjafann.“
Í sálfræði kallast fyrirbærið „kaldhæðnis­
verkunin“. Okkur mistekst ekki þrátt fyrir að
hafa reynt okkar besta heldur mistekst okkur
af því að við reyndum okkar besta.
Í draumi sérhvers manns er fall hans falið.
Svo virðist sem leitin að hamingjunni sé það
sem stendur í vegi fyrir því að við finnum
hana. Nýjustu rannsóknir sýna að þeir sem
leggja mest upp úr hamingju verða síður
hamingjusamir. Þeir sem þylja jákvæðar
möntrur finna síður til gleði. Þeir sem
ímynda sér árangur markmiða sinna ná þeim
sjaldnar. Þeir sem eru líklegastir til að kaupa
sjálfshjálparbók eru þeir sem keyptu sjálfs­
hjálparbók á síðustu átján mánuðum.
Krónísk sókn eftir hamingju hefur þó ekki
aðeins lagt á okkur þá óraunhæfu kröfu að
við förum í gegnum lífið jafnhress og gestir í
Vikunni með Gísla Marteini. Undir járnaga
jákvæðninnar hefur okkur verið innrætt að
uppræta beri neikvæðni, ótta, kvíða og efa
eins og bólusótt og kóvid.
Breski blaðamaðurinn Oliver Burkeman
telur slíkt ranga nálgun. Í bók sinni „The
Antidote: Happiness for people who can’t
stand positive thinking“ færir hann rök fyrir
því að það séu einmitt tilfinningarnar sem
samtíminn segir okkur að forðast sem leiði
til hamingju og almennrar velgengni í lífinu.
Þegar við erum döpur er líklegt að við höfum
lent í einhverju sem draga þurfi lærdóm
af; kvíði er áminning um að við þurfum að
undirbúa okkur undir það sem getur farið
úrskeiðis; sorg kennir okkur að meta það sem
við höfum.
„Vont og það versnar,“ söng Súkkat um árið.
Samkvæmt nýjustu rannsóknum er lagið
óður til gleðinnar. Samkvæmt sömu rann­
sóknum er vitundarvakning um hamingju
líkleg til að draga úr henni. En hvað getum
við þá gert á alþjóðlega hamingjudaginn?
Svarið er augljóst: Reynt að hugsa ekki um
ísbjörn. n
Ekki hugsa um ísbjörn
DRAUGASÖGUR
MÁNUDAGA KL. 19.00
OG AFTUR KL. 21.00
Íslendingar standa frammi fyrir gríðar­
legum áskorunum í orkumálum þar sem
loftslagsmál og náttúruvernd vega salt á
ási skynseminnar. Til að það fyrra njóti
sannmælis þarf að auka framboð af grænni
orku til mikilla muna, en svo því seinna verði
ekki misboðið þarf að stíga einkar varlega til
jarðar.
Fáar ef nokkrar þjóðir eiga jafn ríka mögu­
leika og Íslendingar á sjálfbærri grænni orku­
uppbyggingu. Fyrir dyrum standa þau merki­
legu umskipti að bílafloti landsmanna verði
allur knúinn rafmagni og eins hyllir undir að
svo verði einnig í tilviki skipaflota og flugvéla. Í
síðastnefnda tilvikinu er jafnvel horft til þess að
Ísland geti á komandi árum og áratugum orðið
alþjóðleg hleðslustöð fyrir flugvélar sem hafa
hér viðkomu á leið yfir Atlantshafið og Norður­
pólinn.
Þá er augljóst að mikil uppbygging mun verða
á sviði hátæknigeirans á Íslandi sem nú þegar er
orðinn fjórða meginstoðin í atvinnulífi lands­
manna og vex ekki einasta hratt, heldur færir
fólki betur launuð störf en þekkist í flestum
öðrum atvinnugreinum.
Ónefnd er snaraukin grænmetisrækt á Íslandi
sem getur hæglega dregið úr innflutningi svo
um munar, en á tímum loftslagsvárinnar svíður
auðvitað undan sannreyndinni að Íslendingar
framleiða aðeins fjórðunginn af öllu því græna
og góða sem í sífellt meira mæli er farið að ein­
kenna matardiska landsmanna.
Á Íslandi er það fremur til siðs að niðurgreiða
rafmagn til erlendra álversauðhringa sem varla
borga skattana sína á Íslandi, fremur en til
heimamanna í sveitum landsins sem nýta jarð­
varmann til að rækta blóm og grænmeti innan
um ávaxtabreiður í auknum mæli.
Það er beinlínis fáránlegt að reka ekki
almennilega grænmetispólitík á Íslandi og þre­
falda til dæmis niðurgreiðslur á raforkuflutningi
til gróðurhúsa í landinu, en þær nema nú 370
milljónum á ári, sem eru smámunir miðað við
það sem margar aðrar atvinnugreinar hér á
landi þiggja með einum eða öðrum hætti úr
sjóðum ríkisins.
Þess í stað berja landsmenn áfram höfðinu við
stein og flytja grænmeti sitt um lengsta mögu­
lega veginn yfir álfur og úthöf, frá Suður­Afríku,
Suður­Ameríku, Ísrael og Filippseyjum sem
heitir varla annað í seinni tíð en sóðaskapur.
Frekari orkuuppbygging í sátt við náttúruna
er risavaxin áskorun. Hún krefst vandvirkni og
nýrra lausna og má þar allt eins horfa til sjávar­
falla hringinn í kringum landið, vindorkunnar á
heiðum uppi og óbeislaðs jarðvarma, fremur en
risastórra vatnsaflsvirkjana. n
Græna orkan
?
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 19. mars 2022 LAUGARDAGUR