Fréttablaðið - 28.05.2022, Qupperneq 18

n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
En þjóðir
fólks eru
ávallt
áminntar
um að
frelsið
er eitur í
beinum
svo margra
sem vilja
véla um
hlutskipti
almenn-
ings.
Sektin
hefur vakið
upp spurn-
ingar um
heilindi
Borisar og
hæfni hans
til að gegna
starfi sínu
áfram.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Veisluhneyksli skekur Bretlandseyjar. Á
hátindi kórónaveirufaraldursins bjó hinn
almenni maður við strangar sóttvarna-
reglur. Fólk mátti aðeins yfirgefa heimili sín
til að kaupa í matinn. Blátt bann var lagt við
mannamótum og var fólki meinað að kveðja
ástvini sem lágu banaleguna. Á sama tíma var
standandi partí í embættisbústað forsætis-
ráðherra.
Skýrsla sem birt var í vikunni varpar ljósi
á umfang samkvæma í Downingstræti 10 á
tímum samkomutakmarkana. Embættis-
menn, starfsfólk og forsætisráðherra sóttu
þar ítrekað veislur sem gjarnan stóðu langt
fram eftir nóttu. Áfengisneysla var mikil og
þegar vínið kláraðist var meira ferjað í gleð-
skapinn í ferðatöskum. Fólk kastaði upp af
drykkju, slagsmál brutust út og í ölæði var
barnaróla í garði forsætisráðherra eyðilögð.
Boris Johnson fékk nýverið sekt fyrir brot
á sóttvarnalögum. Varð hann þar með fyrsti
forsætisráðherra í sögu Bretlands sem gerist
sekur um lögbrot í embætti. Sektin hefur
vakið upp spurningar um heilindi Borisar
og hæfni hans til að gegna starfi sínu áfram.
„Annað hvort hefur hann ekki lesið reglurnar,
ekki skilið þær eða talið að þær ættu ekki við
um sig,“ sagði Theresa May, forveri Borisar í
embætti.
Þótt margir kalli nú eftir afsögn forsætis-
ráðherrans sýnir hann ekki á sér fararsnið.
Þingmenn Íhaldsflokksins eru á báðum
áttum um hvort það komi þeim betur að líta
fram hjá brestum leiðtogans, sem gjarnan
gustar um, eða bera fram á hann vantraust.
Mun samkvæmis-sektin hafa áhrif á stöðu
Borisar? Svo kann að vera að annars konar
sekt í fortíð gefi til kynna hvað framtíðin ber
í skauti.
Feykilegt fjör
Í maí árið 1999 bauð þáverandi ritstjóri GQ-
karlatímaritsins Boris Johnson til hádegis-
verðar á Le Caprice, veitingastað vinsælum
meðal fræga fólksins í London. Á meðan
Boris slafraði í sig „bang bang“ kjúklingi gerði
ritstjórinn honum atvinnutilboð. Boris, sem
starfaði sem pólitískur pistlahöfundur, fengi
pund á orðið fyrir að skrifa mánaðarlega í
tímaritið þúsund orða dálk um bíla. „Hljómar
sem feykilegt fjör,“ sagði Boris. Án þess að
hugsa sig um sló Boris til.
Ekki leið á löngu uns babb kom í bátinn.
Blaðinu tóku að berast stöðumæla-
sektir í tugavís. Svo virtist sem Boris hunsaði
greiðsluskyldu í hvert sinn sem hann lagði
bílunum sem hann prufukeyrði. Í fyrstu
borgaði blaðið sektirnar þegjandi og hljóða-
laust. En þegar fjármáladeildin kvartaði
boðaði ritstjórinn Boris til fundar á ný.
Þeir hittust á Claridge’s, einum fínasta
veitingastað Lundúna. Bílablaðamaðurinn
Boris kom á hjóli. Ritstjórinn spurði hvort
hann gæti nokkuð lagt bifreiðunum löglega í
framtíðinni.
„Afsakið, stjóri. Óþekkur Boris.“ Því næst
bað Boris um launahækkun.
Sektirnar héldu áfram að berast blaðinu.
Fjármáladeildin neitaði að endingu að greiða
þær. Ritstjórinn brá á það ráð að borga þær
í laumi og láta sem þær væru kostnaður á
vegum ritstjórnar
Á þeim áratug sem Boris sinnti bílaumfjöll-
un fyrir GQ vakti eitt athygli ritstjórans. Þrátt
fyrir sektafargan fékk Boris aldrei hraðasekt.
Ritstjórinn telur sig vita hvers vegna. Þegar
bílarnir voru afhentir Boris við heimili hans í
Islington-hverfi í Lundúnum voru eknir kíló-
metrar bifreiðarinnar skráðir. Oftar en ekki,
þegar bíllinn var sóttur, hafði kílómetra-
staðan á mælinum ekkert breyst.
Ritstjóri GQ lagðist nýverið í útreikninga.
Honum telst til að Boris Johnson hafi kostað
tímaritið 4.000 pund í stöðumælasektir.
Hefði ritstjórinn ráðið Boris ef hann hefði í
maí 1999 vitað hvaða mann Boris hefði að
geyma? Ritstjórinn velkist ekki í vafa: Já.
„Hann skrifaði meira en hundrað ótrúlega
fyndna bíladálka fyrir mig; það var þess
virði.“ n
Þar höfum við það
HVAÐ ER AÐ FRÉTTA?
Allt skapandi fólk er ógn við stöðnun.
Þannig hefur það verið um langt ára-
skeið og þannig mun það áfram vera.
Frelsi sköpunarinnar er eitt mikil-
vægasta hreyfiafl í þeim samfélög-
um sem vilja taka sig alvarlega hvað lýðræði og
mannréttindi varðar. Í öllu því frelsi býr kraftur-
inn að baki frjórri framþróun. Og þar er hættan
einmitt komin fyrir afturhaldið og íhaldið sem
vill helst af öllu loka samfélögin inni og þrengja
að réttindum fólks.
Á stundum hefur verið sagt að menn hneigist
til íhaldssemi út af hugmyndaskorti. Líklega er
nokkuð til í því. En það á ekki einasta við um
menn, heldur og heilu samfélögin. Þau leyfa ekki
hugmyndunum að njóta sín. Þau þrengja svo að
blaðamönnum og rithöfundum, svo og lista-
mönnum af öllu tagi, að allt það fólk er ýmist
fangelsað eða drepið, ellegar það nær við illan
leik að flýja land.
Dæmin um atarna eru óhuggulega mörg. Og
þeim fer ekki fækkandi. Lærdómur sögunnar er
ekki meiri en svo.
Allt skapandi fólk er enn þá mesta ógnin við
afkimavæðingu íhaldssamra stjórnvalda sem
vaða nú uppi um allar álfur, ekki síst í Evrópu og
norðanverðri Ameríku þar sem umburðarlyndi
gagnvart kvenfrelsi, ritfrelsi og ríku tjáningar-
frelsi er á undanhaldi, að ekki sé talað um rétt-
indi hinsegin fólks sem aftur er farið að fótum
troða eftir að verulegur skammtur af víðsýni
fékk að njóta sín um stund.
En þjóðir fólks eru ávallt áminntar um að
frelsið er eitur í beinum svo margra sem vilja
véla um hlutskipti almennings. Varla er það dag-
blað lesið sem ekki birtir fréttir af þeirri áráttu-
hegðun afturhaldsaflanna að múlbinda þá sem
vilja tjá sig frjálslega og óþvingað.
Íslendingar eiga að venjast kröftugu listalífi.
Það gerir Ísland að eftirsóttu og aðlaðandi landi.
Það er mælikvarði á þroska samfélagsins og
sýnir hvaðan það sækir afl sitt og þor.
Íslendingar eiga líka að venjast frjálsum fjöl-
miðlum. Og það er einmitt enn ein birtingar-
mynd þess sem samfélagið hér á landi vill sýna
umheiminum.
Sköpunarkraftur mannfólksins helst hér á
landi í hendur við þróttmikla náttúru sem hagar
sér fullkomlega á sína vísu, hvort heldur er í
veðri eða voða jarðskorpunnar.
Og að sama skapi og við þurfum að hlúa að
náttúrunni þurfum við að hampa skapandi
fólki. n
Ógnin
við stöðnum
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 28. maí 2022 LAUGARDAGUR