Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2012, Blaðsíða 8

8 – Sjómannablaðið Víkingur
þurrka þetta alveg annars gæti komið illt
í það.
Þegar ég loks var orðinn góður var
Gísli tekinn við Skúla Magnússyni. Fór
ég þá þangað en þar skeði ekkert.
Í Halaveðrinu
Svolítið um Mumma frænda. Hann var á
Agli Skallagrímssyni (gamla) í Halaveðr-
inu mikla 6. og 7. febrúar 1925. Skipið
lá á hliðinni, fiskur og kol út í annarri
hliðinni, og vélarrúmið hálffullt af sjó.
Sumir voru lokaðir niðri í lest að kasta
til fiski til að reyna að rétta skipið. Hinir
voru að ausa úr vélarrúminu, stóðu í
stiganum og handlönguðu föturnar upp.
Þá er það að hjálparkokkurinn, 15 ára
gutti, sem stóð stóð fyrir neðan Mumma
í stiganum, segir allt í einu: Heyrðu
Gvendur, á ég ekki að fara að hella upp
á könnuna.
Þó gátu þeir búist við að rúlla yfir á
hverri stundu. Loksins þegar þeir voru
búnir að ausa nóg til að koma vélinni í
gang voru þeir staddir djúpt út af Breiða-
firði og gátu sett stefnu beint til Reykja-
víkur. Í þessu veðri fórust tveir togarar
með 74 mönnum. Að endingu um
Mumma frænda, hann fór fyrst til sjós
árið 1914, þá 10 ára gamall, á kútter Sig-
ríði með Birni í Ánanaustum. Afi dó
þetta ár en hann hafði verið með Birni.
Nú stóð amma uppi með 4 börn,
Mummi elstur 10 ára og orðin fyrirvinna
heimilisins. Björn tók drenginn um borð
af góðvild sinni og mátti hann eiga fisk-
inn sem hann dró. Þetta bjargaði ömmu.
Mummi frændi var þrjú ár á Birni en
fór þá á togara. Hann dó á Hrafnistu 18.
febrúar 2005, 101 árs gamall, og var þá
búinn að vera til sjós í 70 ár, geri aðrir
betur.
Þessir skipstjórar
Það voru til sögur af skipstjórum sem
höfðu körfu með þorskhausum í brúnni
til að henda í karlana þegar þeir sofnuðu
fram á flatningsborðið. Stundum sofn-
uðu þeir ofan í súpudiskinn þegar þeir
voru að borða. Þetta var auðvitað áður
en vökulögin voru sett. Þegar ég byrjaði
á togurunum stóðum við tólf tíma á
dekki og hvíldum sex. Einu sinni sagði
mamma mér frá því að togari, sem pabbi
var á, fór frá bryggju á Þorláksmessu í
snarbrjáluðu veðri, lagðist fyrir ankeri á
ytri höfninni og lág þar þangað til annan
í jólum, frekar en að leyfa mönnunum að
vera heima hjá sér um hátíðina.
Auðvitað voru skipstjórarnir misjafnir,
ég var til dæmis um tíma með Kolbeini
Sigurðssyni á Agli Skallagrímssyni. Hann
skammaði aldrei nokkurn mann og not-
aði aldrei ljótt orðbragð, var þó alltaf
topp skipstjóri.
Hérna á árunum var geðlæknir á
Kleppi sem hét Helgi. Hann skrifaði
grein í Moggann og hélt því fram að ís-
lenskir togaraskipstjórar væri minna og
minna bilaðir. Ónefndur skipstjóri skrif-
aði á móti og var ekki á sama máli sem
vonlegt var. Þá setti Helgi doktor aðra
grein í Moggann og bauð þeim að koma
í skoðun til að skera úr í málinu. Síðan
var ekki minnst á þetta aftur og dó málið
þar með út. Dæmi nú hver sem vill, hvað
heldur þú, lesandi góður?
Helgi Laxdal
Skipt um peru
Það gerðist eitt sinn hérna í Faxaflóanum þegar loðnubátarnir sem þar voru
að veiðum með troll að einn bátanna varð fyrir því óhappi þegar hann var að
toga þvert á annan bát að fara of nálægt skutnum með þeim afleiðingum að
hinn svokallaði astikstautur lenti á öðrum togvír bátsins og bognaði það
mikið að ekki var hægt að ná astikinu upp. Í framhaldinu var farið í slipp í
Reykjavík til þess að skipta um staut.
Um ástæðu þess óhapps urðu nokkrar vangaveltur um borð. Skýring skip-
stjórans var sú að björt sólin hefði skinið beint framan í hann með þeim af-
leiðingum að hann blindaðist. Aðrir í áhöfninni töldu þetta ranghermt, væri
svona eftirá skýring til þess að komast frá skandalnum með brækurnar upp
um sig.
Allt um það, það stóð á endum að þegar að stauturinn réttur og fínn var
kominn á sinn stað var þessari loðnuvertíð lokið og bátunum haldið til
þorskfiskveiða í net frá Grindavík. Þá gerist það einhverju sinni að vél-
stjórinn, alveg kattþrifinn skratti, var að þrífa loftið fyrir ofan gangráð
aðalvélarinnar, nema hvað hann rekur fótinn í olíugjöfina með þeim afleið-
ingum að vélin fer á fulla ferð. Skömmu síðar birtist hásetinn, sem var á
vaktinni, í vélarúminu fölur og fár með þann boðskap að skipstjórinn vilji fá
vélstjórann á sinn fund strax. Nú, vélstjórinn brá skjótt við og gekk á fund
skipstjórans án tafa.
Þegar þangað kom sagði skipstjóri mjög alvarlegur í bragði: Þú varst
heppinn að þetta gerðist hér útá ballarhafi, hvað heldurðu að hefði nú gerst
ef þetta hefði átt sér stað í mikilli skipamergð eða í höfn fullri af skipum.
Þetta má bara ekki endurtaka sig, voru lokaorð skipstjórans er hann mælti
af mikilli festu.
Þegar vélstjórinn loksins komst að til þess að greina frá því hvað hafði
gerst sagði hann: Ég var að þrífa loftið þarna fyrir ofan gangráðinn en þar í
loftinu er 200 watta pera sem skein svo skært framan í mig að ég bara blind-
aðist alveg með þeim afleiðingum að ég rak fótinn í gangráðinn. Ég bara
skipti strax um peru svo þetta endurtaki sig nú ekki.
Í framhaldinu horfði skipstjórinn á vélstjórann nokkra stund, ræskti sig
vel og lengi og sagði: Jæja.