Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2012, Blaðsíða 12

12 – Sjómannablaðið Víkingur
Ég var með Guðna Sigurðssyni á síld
sumarið 1945. Hvatti hann mig til
þess að fara á togara og bauðst til að
mæla með mér við Karl Jónsson, skip-
stjóra á b/v Skutli en þangað var Guðni
ráðinn eftir síldarúthaldið. Guðni fór
síðan með mér til Karls og fékk ég
plássið.
Kolum lempað
Skutull hét áður Hávarður Ísfirðingur og
var byggður í Selby í Englandi 1924-´25
og var fyrst gerður út frá Ísafirði og var
nafninu breytt í Skutull meðan hann var
á Ísafirði.
Ég man ekki hvaða ár hann kom til
Reykjavíkur en þegar ég réði mig á hann
var hann gerður út af Þórði kolakaup-
manni. Gárungarnir sögðu að hagnaður-
inn af útgerðinni væru vasapeningar
Thorsaradætra. Ekki veit ég hvað var satt
í því. Ég man ekki hvað Skutull var stór
en minnir að hann væri rúm 300 tonn.
Í stríðinu breyttist hluti af kolabox-
unum í fiskilest þegar leið á túrinn og
gekk á kolin og aflinn varð meiri. Það
lenti á hásetunum að lempa kolin úr
lestinni aftur í kyndingarrúmið (fírpláss-
ið). Það var föst regla að þeir sem voru
byrjendur um borð voru settir í það verk
og þar sem ég var nýr fékk ég starfann
ásamt Arinbirni Sigurðssyni sem seinna
varð þekktur togaraskipstjóri.
Á milli lestar og kyndirúms voru göng
(túnill), um 2 metra löng og um það bil
140 cm á hæðina. Það var bölvað puð að
lempa kolunum í gegnum
þau, hálfboginn. Það stóð á
endum að þegar búið var að
lempa kolunum úr lestinni
var búið að fylla forlestina af
fiski.
Þegar ég var laus við kolin
var ég settur í pontið þar sem
ég átti að þvo fiskinn og kasta
honum niður í lest.
Þriðja starfið, sem lenti á
herðum byrjenda, var að bera
lifrina aftur í bræðsluhúsið
sem var aftast, undir bátaþil-
fari. Ég ætla að segja smásögu
í sambandi við lifrarburðinn.
Sprautaðu svo maður!
Það var metnaður hjá mann-
skapnum að ganga vel um
lifrina því að lifrarpeningarnir
voru stór hluti af kaupinu.
Menn áttu til að setja svil og
fleira saman við lifrina, til að
drýgja hana, en það var illa
séð af bræðslumanninum sem
varð stjörnuvitlaus yfir slíku
athæfi. Hann fékk nefnilega
premíu ef lýsið kom vel út
miðað við lifrarmagnið en LÍÚ verðlaun-
aði þá sem stóðu sig best.
Þegar ég byrjaði að bera lifrina lagði
einn af hásetunum mér lífsreglurnar sem
voru eftirfarandi: – Þú mátt aldrei sleppa
körfunni þó að komi skvetta á þig. Og
þegar bræðslumaðurinn er ekki aftur í
grútarhúsi skaltu sprauta vel í karið sem
lifrin er látin í en ef bræðslumaðurinn er
þar þá gerir hann það sjálfur.
Svo gerist það að ég er búinn að
sturta úr lifrarkörfunni og er að sprauta í
karið þá er þrifið heldur óþyrmilega í
mig og sagt: – Þú ert efnilegur strák-
djöfull, byrjar á því að svindla í fyrsta
túr.
Ég náði ekki að svara karlinum, hann
rauk af stað beint upp í brú og kærði
mig fyrir Karli skipstjóra. Stuttu síðar
kallar Karl á mig og segir heldur brúna-
þungur: – Það væri réttast að kjöldraga
þig, af hverju gerðir þú þetta?
Ég svaraði sem satt var að Jón Hall-
dórsson hefði sagt mér að þetta ætti ég
að gera.
Þá hló Karl og sagði: – Helvískur Jón
– en þessi Jón og Karl voru eitthvað
venslaðir.
Duflið
Eitt er mér sérstaklega minnisstætt frá
veru minni á Skutli. Við vorum að veið-
um út af Vestfjörðum. Svo kemur kallið
og það er byrjað að hífa, trollið kemur á
síðuna en flýtur þá ekki upp tundurdufl
í skvernum. Það vildi til að það var gott
Ragnar Franzson
Eitt ár á SKUTLI
Hávarður Ísfirðingur ÍS. Markús Karl Valsson sendi Víkingnum
þessa mynd en á frábærri heimasíðu Markúsar (http://krusi.123.is/
blog/record/401557/) má fræðast um skipið. Þar segir:
„Hávarður Ísfirðingur ÍS var smíði no. 885 hjá Cochrane & Sons
Ltd í Selby Englandi árið 1919 og hét hann þá Daniel Mcpherson
og var í eigu breska flotans sem breytir svo nafninu á honum í Lord
Halifax árið 1920. Togarafélag Ísfirðinga eignast togarann árið
1925 og þá fær hann nafnið Hávarður Ísfirðingur ÍS 451. Eigenda-
skipti verða 1936 er hf Hávarður á Ísafirði eignast togarann. Árið
1938 eignast hf Valur á Ísafirði togarann og nafnið verður Skutull
ÍS 451 og er svo til ársins 1942 er hf Askur í Reykjavík skiptir á
honum og togaranum Þorfinni RE 33 sem fór vestur í staðinn fyrir
Skutul ÍS sem heldur Skutuls nafninu en verður RE 142. Togarinn
var síðan skilinn eftir í Hull er sala á honum til Oddson & Co í
Hull gekk til baka og dagaði hann uppi þar í borg og var rifinn árið
1952. Helstu mál voru 324 tonn 42,2 metrar á lengd 7,2 metrar á
breidd og í honum var 600 hp 3þ gufuvél.“
Það hefur ótrúlega oft hent íslensk togskip að fá tundurdufl í vörpuna. Hér er eitt slíkt á þilfari togarans
Karlsefnis RE 24 sumarið 1964. Duflinu var skilað aftur í hafið. Mynd: Jónas Haraldsson