Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2012, Page 40

40 – Sjómannablaðið Víkingur
Hallgrímur Guðmundsson var skip-
stjóri á Þórólfi þegar ég var þar á
árunum 1946-48. Eftir að ég kláraði
Stýrimannaskólann 1950 var ég með
honum á Þorkeli Mána sem annar stýri-
maður. Þórólfur var gott skip og Hall-
grímur skipstjóri fiskaði vel og var vel
látinn af öllum.
Fengu aðeins fastakaupið
og lifrarpeninga
Það er margt breytt frá því sem þá var.
Til dæmis var hluti af kolaboxunum
tekinn undir fisk. Þá var hægt að troða
30 tonnum af fiski í skipið til viðbótar.
Það var túnell, eða göng, í gegnum
kolaboxin fram í fremstu kolastíuna en
úr henni var alltaf brennt fyrst. Einhver
hásetinn var þá látinn í það að lempa.
Hann varð að skríða með körfu í
gegnum endilöng göngin, moka í
hana kolum, og draga svo á eftir
sér til baka, hálfboginn, því ekki
var hægt að standa uppréttur í
göngunum. Þessu var haldið áfram
þar til stían var tóm – Þórólfur
brenndi 10-12 tonnum af kolum á
sólarhring – en þá var smúlað og
gert klárt fyrir fisk.
Þrátt fyrir þetta óhagræði þurfti
samt alltaf að setja kol í fremstu
stíuna, annars hefðu þau ekki enst
túrinn. Maður þurfti bara að passa
að hafa alltaf nóg af kolum aftur á
fírplássi fyrir kyndarann. Þegar þetta var
stóðum við 12 tíma á dekki og hvíld-
um 6.
Eftirsótt var að komast í siglingar,
ekki síst vegna launanna. Allir yfir-
mennirnir, vélalið, kokkur og loft-
skeytamaður, sigldu auðvitað alltaf en
bara fjórir óbreyttir svo við hásetarnir
sigldum bara þriðja eða fjórða hvern túr
sem gat komið dálítið misjafnt niður á
tekjum manna. Fyrirkomulagið var nefni-
lega þannig að aðeins þeir sem sigldu
fengu prósentur af sölunni en hinir, sem
voru heima í siglingafríi, fengu bara
fastakaupið og lifrarpeninga. Þetta
breyttist víst seinna.
Þórólfur var alltaf með hæstu skipum
en mig minnir að tekjurnar hafi verið
um 35.000 á ári. Þá hefur tímakaupið
verið um 6 kr á tímann fyrir 16 tíma
vinnu á sólarhring, nótt sem dag, ef þetta
er þá rétt reiknað hjá mér.
Á hliðina
Minningarnar renna orðið svolítið út í
eitt hjá manni. Þó er eitt atvik sem ég
man vel en varð þó ekki vitni að sjálfur
en auðvitað fékk maður fréttirnar þegar
félagarnir komu í land. Þetta var þegar
Þórólfur lagðist á hliðina og hefur vísast
ekki munað miklu að allt færi á versta
veg. Skipið var að koma heim úr sölutúr
en ég var þá í siglingafríi. Svo eru þeir
staddir skammt vestur af Vestmanna-
eyjum á bullandi lensi þegar stór sjór
reið undir hekkið, lyfti skipinu upp og
lagði á hliðina. Í Englandi voru alltaf
tekin kol í fiskilestina. Nú köstuðust þau
út í aðra síðuna og allar ristarnar í eld-
kolunum duttu niður en við það
hvarf allur gufuþrýstingur af vél-
unum.
Nú voru þeir þarna vélarvana á
hliðinni með sjó inn á lúgur. Ekki
var um annað að gera en að reyna
að rétta skipið við. Þeir fóru því í
lestina að moka kolum yfir í hina
síðuna með lúgurnar skálkaðar.
Það var því engin undankomuleið
ef togarinn hefði farið yfir. Eftir 24
tíma mokstur tókst þeim loks að
rétta hann við það mikið að hægt
var að kveikja undir katlinum og
halda áfram til Reykjavíkur.
Gunnar Guðmundsson
B.v. Þórólfur RE 134 er næstur okkur í togararöðinni nær. Fyrir aftan hann, á endanum (lengst til vinstri), er nýsköpunartogarinn Karlsefni. Myndin sýnir Reykja-
víkurhöfn í langa verkfallinu árið 1950. Mynd: Aðalbjörn Haraldsson.
Aðgerð um borð í Þorkeli Mána. Mynd: Ragnar Franzson.