Fréttablaðið - 05.10.2022, Blaðsíða 6

Ef þetta hægir á löm-
uninni, eða stoppar þig
þar sem þú ert, þá er
það ákveðinn sigur.
Guðjón Sigurðs-
son, formaður
MND á Íslandi
Danir búa að reynslu
sem við höfum ekki á
þessu sviði.
Nótt Thorberg,
framkvæmda-
stjóri Græn-
vangs
Nýtt lyf sem á að hægja á
áhrifum taugasjúkdómsins
MND er komið með markaðs-
leyfi vestanhafs. Formaður
MND á Íslandi segir að þó að
ekki sé um að ræða lækningu
gæti þetta markað tímamót í
meðferð við sjúkdómnum.
kristinnpall@frettabladid.is
HEILBRIGÐISMÁL Bandaríska mat-
væla- og lyfjaeftirlitið (FDA) sam-
þykkti um helgina nýtt lyf fyrir
einstaklinga sem hafa greinst með
MND-sjúkdóminn eftir að rann-
sóknir sýndu fram á jákvæða virkni
þess. Í rannsókn á virkni lyfsins
kom fram að hjá þeim einstakling-
um sem fengu að nota lyfið hægðist
á áhrifum sjúkdómsins um 25 pró-
sent.
„Það eru risafréttir að eitthvert lyf
sé samþykkt en kálið er ekki sopið
þó í ausuna sé komið. Það á enn eftir
að semja um verð á lyfinu og alls
konar regluverk erlendis áður en
það fer á markað, en þetta er vissu-
lega skref í rétta átt,“ segir Guðjón
Sigurðsson, formaður félagsins
MND á Íslandi, spurður út í tíðindin.
MND er banvænn sjúkdómur
sem herjar á hreyfitaugar líkamans
og ágerist hratt. Einstaklingar sem
greinast með MND missa smám
saman máttinn og lamast þó að vits-
munalegur styrkur haldist iðulega
sá sami.
Um 20 til 30 einstaklingar eru
með MND á Íslandi hverju sinni
og greinast sex á hverju ári en um
leið látast um sex samkvæmt töl-
fræði MND-félagsins. Enn er engin
lækning eða meðferð til sem læknar
sjúkdóminn.
Lyfið sem um ræðir, Relyvrio,
veitir tímabundna vernd fyrir
taugafrumur í heila og mænu sem
MND-sjúkdómurinn ræðst gegn
og getur þannig frestað lömunar-
áhrifum hans um tíma. „Þetta gefur
MND-sjúklingum fleiri möguleika á
meðferð við ólæknandi sjúkdómi,“
kemur fram í yfirlýsingu frá FDA.
„Þetta er fjórða lyfið sem er sam-
þykkt í Bandaríkjunum við MND á
meðan við höfum aðeins eitt. Þó að
það sé búið að samþykkja notkun
þess í Bandaríkjunum er ekki víst
að það verði notað hér, en þetta lyf
lofar það góðu fyrir MND-sjúklinga
að ég held að þau komist ekki hjá því
að leyfa notkun þess. Um leið er það
undir íslenskum læknum komið að
sýna áhuga á að nota lyfið og koma
boltanum af stað,“ segir Guðjón.
Hann segir að þó að ekki sé um
að ræða eiginlega lækningu geti
þetta haft veruleg áhrif á daglegt líf
hjá einstaklingum sem hafi greinst
með MND.
„Ef þetta hægir á lömuninni eða
stoppar þig þar sem þú ert, þá er það
ákveðinn sigur. Einstaklingar sem
greinast með MND lifa iðulega í þrjú
til fimm ár þótt það sé mismunandi.
Ef það er hægt að koma í veg fyrir
að einstaklingum hraki jafn mikið
eykst vonin og um leið vonin til að
lækning finnist á endanum,“ segir
Guðjón.
Rúna Hauksdóttir Hvannberg,
forstjóri Lyfjastofnunar, segir að
lyfið sé í skoðun hjá Evrópsku lyfja-
stofnuninni og það gæti því staðið
til boða fyrir Íslendinga innan
skamms.
„Evrópska lyfjastofnunin er með
svokallað miðlægt markaðsleyfi, ef
lyfið fær markaðsleyfi í Evrópu fær
það markaðsleyfi hér á landi, líkt
og bóluefni. Lyfið er í umsóknar-
ferli hjá Evrópsku lyfjastofnuninni
en ég er ekki með nákvæma stöðu
á hvar það er í ferlinu,“ segir Rúna,
aðspurð hvað þyrfti til þess að lyfið
fengi markaðsleyfi hér á landi.
„Hins vegar er lyfið ekki komið
með markaðsleyfi í Evrópu en
komið með markaðsleyfi í Banda-
ríkjunum og Kanada og þá getur
fólk óskað eftir undanþágu fyrir
notkun þess. Það yrði skoðað með
tilliti til þess hvort hægt væri að
fá lyfið, hver geti f lutt það inn og
hvernig það er greitt.“ n
Jákvæðar fréttir vestra af
markaðsleyfi lyfs við MND
gar@frettabladid.is
ORKUMÁL Á þriðja tug Íslendinga
frá sveitarfélögum og fyrirtækjum
hafa skráð sig í þriggja daga leið-
angur til Danmerkur til að kynna
sér þekkingu Dana á samspili
ferðaþjónustu og beislunar vind-
orku.
„Danir búa að reynslu sem við
höfum ekki á þessu sviði,“ segir
Nótt Thorberg, framkvæmdastjóri
Grænvangs, samstarfsvettvangs
atvinnulífs og stjórnvalda um lofts-
lagsmál og grænar lausnir.
Ferðin er skipulögð af State of
Green sem er samstarfsvettvangur
stjórnvalda í Danmörku og fyrir-
tækja þar um kynningu á grænum
lausnum.
Leið Íslendinga liggur til Jótlands
og Samsø og heimsótt verða sveit-
arfélög, fyrirtæki, hagsmunasam-
tök í ferðamálum og náttúruvernd
og aðrir sem koma að nýtingu
vindorku. Varpa á ljósi á samstarf
stjórnvalda, atvinnulífs og annarra
við nýtingu vindorku.
„Það er ánægjulegt að sjá að
margir hafa skráð sig eða eru að
ígrunda að taka þátt því þarna
gefst tækifæri til að sjá hvernig
Danir hafa gert þetta,“ segir Nótt og
minnir á að þessi frændþjóð okkar
hafi hálfrar aldar reynslu í nýtingu
vindorku eftir uppbyggingarskeið
upp úr 1970 í kjölfar olíukreppu
sem þá var. „Það er síðan alltaf
matsatriði hvernig það kallast á við
okkar aðstæður.“
Að því er Nótt segir hafa þegar
um 20 til 30 manns skráð sig. Ekki
sé um að ræða boðsferð af hálfu
Dana því þátttakendur greiði sjálfir
ferðir, uppihald og gistingu þótt
Danir miðli af þekkingu sinni án
endurgjalds. n
Íslendingar skoða samspil vindorku
og ferðaþjónustu hjá Dönum
Sjúkdómurinn er kenndur við hafnaboltakappann Lou Gehrig í Bandaríkjunum sem þurfti að hætta eftir að hafa
greinst með MND. Á hverju ári er dánardags hans minnst í MLB-deildinni vestanhafs. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
ragnarjon@frettabladid.is
ÚKRAÍNA Úkraínumenn halda
áfram sókn sinni í austurhluta
Úkraínu á svæðum sem Vladímír
Pútín Rússlands forseti innlimaði
við hátíðlega athöfn síðastliðinn
föstudag. Úkraínskir hermenn
stefna nú að borginni Kerson.
Varnarmálaráðuneyti Rússlands
staðfesti í dag að talsvert landsvæði
hefði tapast í Kerson-héraði í Úkra-
ínu þegar gefnar voru út hernaðar-
legar upplýsingar sem sýndu yfir-
ráðasvæði Rússa. Talsverð breyting
hafði orðið á yfirráðasvæðum
þeirra frá því á mánudaginn.
Það voru héröðin Do netsk, Lúh-
ansk, Saporí s jía og Ker son sem
Vladímír Pútín innlimaði sem
landsvæði Rússlands á föstudag
en Volodímír Selenskíj sagði í yfir-
lýsingu í gær að „nýjar byggðir hefðu
verið frelsaðar á nokkrum lykil-
svæðum.“
Með þessu hefur Rússland því
ekki hernaðarleg yfirráð í neinu af
þeim fjórum landsvæðum sem inn-
limuð hafa verið.
Selenskíj sagði að miklir bardagar
geisuðu á fjöldamörgum svæðum í
austurhluta landsins en fór ekki út
í frekari smáatriði varðandi sókn
Úkraínumanna. Blaðamönnum er
meinaður aðgangur að fremstu víg-
línu átakanna og er þeirra vandlega
gætt.
Vladímír Saldo sem skipaður
var landstjóri yfir Kerson-héraði af
Rússum staðfesti að Úkraínumenn
hefðu náð yfirráðum í nokkrum
byggðum innan héraðsins. „Það
eru byggðir hér sem hersetnar eru
af úkraínskum hermönnum,“ sagði
hann en einnig benda upplýsingar
til þess að Úkraínumenn hafi tekið
þorpið Dúdtsjaníj sem liggur við
bakka árinnar Dnépr.
Úkraínumenn frelsuðu borgina
Líjman úr höndum Rússa á sunnu-
daginn stuttu eftir að yfirlýsing Pút-
íns um innlimun landsvæðanna var
gefin út. Rússar hörfuðu hratt frá
svæðinu og voru lík rússneskra her-
manna skilin eftir í borginni sem
bendir til þess að talsvert mann-
fall hafi orðið í bardaganum og að
Rússar hafi þurft að f lýja svæðið
með hraði. n
Rússneski herinn tapar yfirráðum
sínum í nýlega innlimuðum héruðum
Vladímír Pútín Rússlandsforseti
ásamt Vladímír Saldo, rússneskum
landstjóra Kerson-héraðs í Úkraínu.
FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Úkraínskir hermann við fánaathöfn í borginni Líjman í Donetsk-héraði.
MYND/EPA
olafur@frettabladid.is
BRETLAND Tr úverðugleik i Liz
Truss, sem nú hefur setið í embætti
forsætisráðherra Bretlands í rétt
tæpan mánuð, er stórlaskaður eftir
u-beygju hennar í skattamálum.
Truss er mikill aðdáandi Marg-
aret Thatcher, fyrrverandi leiðtoga
Íhaldsflokksins og forsætisráðherra,
og efnahagspakkinn sem Kwasi
Kwarteng fjármálaráðherra lagði
fram fyrir hönd ríkisstjórnarinnar
var mjög í anda Thatcher.
Thatcher var hins vegar þekkt fyrir
stefnufestu og ósveigjanleika, sem á
endanum varð henni að falli. Truss
verður ekki minnst fyrir stefnufestu
vegna þess að einungis nokkrum
dögum eftir að efnahagspakki ríkis-
stjórnar hennar var kynntur féll hún
frá umdeildustu hlutum hans.
Um helgina hafði hún fullyrt að
hún myndi halda skattalækkunum
á ríkasta og tekjuhæsta hópinn í
samfélaginu til streitu þrátt fyrir
að markaðir hefðu brugðist mjög
illa við, pundið fallið og Englands-
banki þurft að grípa til neyðarað-
gerða til að forða lífeyrissjóðum
frá falli.
Hún sá hins vegar fram á að
hennar eigin þingmenn myndu
kjósa gegn skattalækkuninni vegna
þess að þeir töldu það pólitískt óráð
að lækka skatta á ríkustu Bretana
á sama tíma og til stendur mikill
niðurskurður ríkisútgjalda með
sérstaka áherslu á velferðarkerfið.
Einnig sýndu skoðanakannanir að
yfirgnæfandi meirihluti kjósenda
hafnar stefnu hennar. n
Trúverðugleiki nýs forsætisráðherra alvarlega laskaður
Liz Truss virðist
trausti rúin,
jafnvel innan
eigin flokks,
eftir innan við
mánuð í emb-
ætti forsætis-
ráðherra.
FRÉTTABLAÐIÐ/
EPA-EFE
6 Fréttir 5. október 2022 MIÐVIKUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ