Fréttablaðið - 05.10.2022, Blaðsíða 28

Minna sorp þýðir meiri verðmæti.
FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
gummih@frettabladid.is
Úrgangurinn er dýrmæt auðlind.
Ýmsar náttúruauðlindir jarðar,
til dæmis skógar, jarðolía, jarð-
vegur og málmur, eru notaðar til
að framleiða þær vörur sem við
kaupum og þær eru ekki óendan-
legar.
Þegar notuð vara er endurunnin
er henni breytt í nýja vöru án þess
að gengið sé á náttúruauðlindir. n
Hvers vegna að endurvinna?
Ávinningurinn af endurvinnslu:
n Nýtir hráefni og viðheldur
hringrás efna í náttúrunni
n Dregur úr urðun og sparar
þannig landsvæði
n Dregur úr ýmiss konar um-
hverfismengun
n Orka sparast
n Ódýrara fyrir samfélagið að
endurvinna en urða
n Gerir okkur meðvituð um
eigin neyslu
n Minnir okkur á að við erum
ábyrg fyrir umhverfi okkar
n Ferðum með ruslapokann út í
tunnu fækkar
n Minna sorp – meiri verðmæti
HEImILd: ÚRvINNsLusjóÐuR
Sameindagerð plastsins skiptir
meira máli en hráefnið sem það er
unnið úr. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTy
jme@frettabladid.is
Það getur verið flókið að feta stigu
endurvinnslu sem er þó svo stór
hluti af því að koma í veg fyrir
óþarfa urðun. Eitt af því sem ruglar
mörg í ríminu um þessar mundir
er munurinn á plasti og lífplasti.
Ólíkt hefðbundnu plasti sem
framleitt er úr óendurnýjanlegri
jarðolíu, er lífplast framleitt úr
endurnýjanlegri lífmassaauð-
lind eins og jurtafitu og -olíum,
maíssterkju, strái, viðarflögum,
sagi, endurunnum matarúrgangi
og fleira. Þar með er munurinn
nokkurn veginn upptalinn.
Algengur misskilningur er að
lífplastið sé sjálfkrafa lífbrjótan-
legt eins og önnur lífræn efni. Svo
er ekki því ýmsar gerðir hafa sömu
eiginleika og hefðbundið plast, er
sterkt og brotnar ekki auðveldlega
niður. Merkingar á slíku plasti eru
til dæmis bio-PE, bio-PET, bio-PA
og bio-PP.
Samkvæmt vef Sorpu brotnar
lífbrjótanlegt lífplast niður í vatn,
lífmassa og CO2 við heppilegar
aðstæður sem eru háðar hita-
stigi, rakastigi og örveruflóru.
Kjöraðstæður sem eru sjaldnast
fyrir hendi í náttúrunni. Hins
vegar getur plastið brotnað niður
í stýrðu ferli í jarðgerðarstöðvum
eða á urðunarstöðum. Dæmi um
þetta er plast sem ber merkinguna
PLA og er meðal annars notað í
ýmsar umbúðir og einnota borð-
búnað.
Eins og er flokkast plast sem er
merkt PLA í dag með almennum
heimilisúrgangi hjá SORPU og fer
í urðun. n
Plast eða lífplast,
það er spurningin
Svanurinn er umhverfismerki
Norðurlandanna.
Svanurinn er opinbert umhverfis-
merki Norðurlandanna sem var
komið á fót af Norrænu ráðherra-
nefndinni árið 1989. Megin-
markmið Svansins er að draga úr
umhverfisáhrifum af vörum eða
þjónustu og auðvelda neytendum
að velja umhverfisvænni kosti.
Á Íslandi er Umhverfisstofnun
umsjónaraðili Svansvottunarinnar
og vinnur náið með skrifstofum
Svansins á öllum Norðurlönd-
unum.
Kröfur Svansins tryggja að
vottuð vara er betri fyrir umhverf-
ið og heilsuna.
HEImILd: umHvERFIssToFNuN
Svanurinn fyrir
betra umhverfi
8 kynningarblað 5. október 2022 MIÐVIKUDAGUREndurvinnsla og umHvErfisvitund