Bændablaðið - 15.12.2022, Blaðsíða 30

30 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
LÍF&STARF
Hún segist stolt af því sem
formaður í samstarfi við Guðfinnu
Hörpu Árnadóttur, sem var þá
starfsmaður sambandsins, komið á
m.a. fræðadögum og jafningjafræðslu
meðal bænda á svæðinu sem síðar
var tekið upp á fleiri stöðum. „Þá
tókum við fyrir praktíska þekkingu
og vorum samtímis með fræðilegt
innlegg og síðan gátu bændur rætt
saman sín á milli.“
Á slíkum fræðadögum átti Halla
það til að koma inn á andlega
heilsu bænda. Sem varð til þess
að hún var fengin til að taka þátt í
vinnuverndarátaki Bændasamtaka
Íslands. Þeirri vinnu fylgdi innsýn
inn í félagskerfi bænda á landsvísu,
sem hún taldi þá nokkuð vanhugsað.
Hún ákvað því að gefa kost á sér í
stjórn samtakanna.
Dýravernd eins og barnavernd
Síðan hún var kjörin í stjórn
Bændasamtaka Íslands árið
2020 hafa orðið nokkuð róttækar
breytingar á félagskerfinu. „Eftir að
hafa unnið í heilbrigðiskerfinu, þar
sem maður þarf stundum að bíða í
áratug eftir að hugmyndir gangi eftir,
þá finnst mér gaman að hafa lagt upp
í vegferð og sjá breytingar eiga sér
stað á svo skömmum tíma.“
Halla segist sérstaklega ánægð
með að andleg heilsa bænda sé
komin á dagskrá, enda henni hjartans
mál. Nýfengið styrkfé er nú notað
til að byggja upp jafningjafræðslu
í starfsstéttinni og leiðir hún
teymisvinnu samtakana.
„Nú er að gefast tækifæri til að
fjalla um hvernig bændur eru útsettari
fyrir andlegum veikindum vegna
starfsins. Sál- og geðrænir kvillar
hafa áhrif á okkar frammistöðu
og vinnugetu sem hefur áhrif á
fjölskyldu og búskap. Mín reynsla
er sú að í flestöllum tilvikum þar
sem um vanhöld á dýrum er að
ræða eru undirliggjandi ástæður
veikindi á búinu sem ekki hafa
fengið viðeigandi meðferð. Fregnir af
vörslusviptingum eru skýr dæmi um
hvernig málin geta farið úrskeiðis.
Það er einfaldlega ekki eðlilegt hvað
okkur gengur almennt illa að fylgja
svona málum eftir. Að mínu mati
ætti að fara með dýravelferðarmál
eins og barnaverndarmál. Við höfum
tilkynningaskyldu samkvæmt lögum
en markmið laganna með dýrahaldi
mætti vera í anda laga um barnavernd,
þ.e. að styrkja bændur til að sinna
sínu hlutverki og tryggja vernd dýra
til framtíðar. Í dýravernd ætti eftirlit
að vera á forsendum dýranna og
kerfið ætti að aðstoða fólk við að ná
betri tökum. Ekki bíða þangað til að
allt fer í vitleysu.“
Halla segist sjá fyrir sér
fyrirkomulag þar sem allir sem hefja
búskap, óháð aldri og reynslu, gætu
sótt sér tveggja ára handleiðslu.
Þeim yrði þá fylgt eftir í öllum þeim
viðfangsefnum sem bíða bænda í
búskaparbyrjun. Hún telur einnig
mögulega bót í máli að leyfisskylda
búfjáreigendur. „Mér finnst að allir
sem eru í matvælaframleiðslu eigi
að vera leyfisskyldir og þeir sem
eru í hobbí-búrekstri ættu einnig
að falla undir eftirlit, rétt eins og
gæludýraeigendur. Á grundvelli
leyfanna ætti þá að vera hægt að
grípa fyrr inn í ef það koma upp
einhver frávik.“
Langrækna forystukindin
Árið 2000 kynntist Halla núverandi
manni sínum, Sigvalda H. Ragnars-
syni, bónda á Hákonar stöðum í
Jökuldal. Henni þótti mannkosturinn
ekki síst vænn vegna búfjáreigna, 400
fjár og þar af heilmikið af forystufé.
Höllu þykir forystukindur bestar
allra. „Þær eru svoddan karakterar,
mjög ákveðnar og vingast bara við
suma, ekki aðra. Svo er hægt að
þjálfa þær.“
Hún segir sögu af einni slíkri sem
byrjuð var nánast að ganga við hæl
eins og hundur. „Svo þurfti ég eitt sinn
að taka í hornin á henni, því hún var
að gera eitthvað sem hún mátti ekki.
Hún virti mig ekki viðlits í tvö ár þar
á eftir. Svo urðum við bestu vinkonur
aftur, en ég átti aldrei meir við hornin
á henni.“
Sneri vitlaust í dalnum
Í rúm 20 ár héldu Halla og Sigvaldi
tvö heimili, í rúmlega 60 kílómetra
fjarlægð. „Þar sem ég stundaði
vinnu á Egilsstöðum urðum við að
hafa þann háttinn á. Það átti eflaust
þátt í farsæld hjónabandsins.“ Niðjar
þeirra eru sex talsins, tvö börn og
fjögur barnabörn. Halla og Sigvaldi
ákváðu að sameinast undir eitt þak
á Hákonarstöðum í ár. „Þegar ég
kom hingað í húsið í fyrstu skiptin
sagði ég Sigvalda að ég sneri vitlaust
í dalnum. Svo var ég úti í fjárhúsi
að vori og hugsaði sem svo að ef ég
hefði byggt minn bústað á jörðinni
hefði hann staðið þar sem fjárhúsið
var. Ég sá það greinilega fyrir mér
hvernig bærinn stóð miðað við áttir
og raðaði mér inn í hann.“
Skemmtilegt nokk: Við upp-
flettingu í Íslendingabók komst svo
Halla að því að forfeður hennar,
aftur til sextándu aldar, væru frá
Hákonarstöðum. Og eitt sinn stóð
bær þar sem fjárhúsið er nú. „Svona
er frumuminnið gott.“
Halla segir þó að það hafi tekið
sinn tíma að aðlagast umhverfinu á
Efra-Jökuldal. „Verandi alin upp á
suðurlandsundirlendi, þar sem allt er
flatt og fjöll í bak og vera svo komin
í svona þröngan dal með takmörkuðu
útsýni. Jökulsáin var ekki virkjuð
þegar ég kom hingað fyrst og það
fylgdi henni rótgróin ógn, maður
mátti aldrei fara nálægt henni enda
lífshættulegt vatnsfall. Hún var svo
afgerandi og lifandi. Hljóðin líkari
sjó en lækjarnið, það tók undir í
Dalnum þegar mikið var í henni. Ég
stóð mig stundum að því að tala við
ána, tilbrigðin hennar voru mörg og
hún eins og persóna. En svo breyttist
þetta þegar virkjað var, maður talar
ekkert við hana í dag. Núna sullar hún
þetta bara, lygnt og ljúft.“
Halla og Sigvaldi búast jafnvel við
að vera síðustu sauðfjárbændurnir á
Hákonarstöðum miðað við stöðuna
í sauðfjárrækt nema komi til önnur
atvinnutækifæri. Þau eru nú í þeirri
vegferð að þróa ferðaþjónustu sem
byggir á sauðfjárbúskap og sjá
fyrir sér að geta búið til störf tengd
ferðaþjónustu samhliða fullvinnslu á
afurðum sauðfjárræktarinnar.
Þó Halla sjái ekki fyrir sér að
vera þaulsætin í hagsmunabaráttu
bænda hefur hún metnað til að halda
áfram að koma góðum verkum til
leiðar. „Ég er mjög þakklát fyrir að
hafa fengið tækifæri og traust til að
kynnast og sinna félagskerfi bænda.
Það farnast manni best að hafa trú
á sinni eigin sannfæringu og standa
með sjálfum sér.“
Halla lætur til sín taka í hagsmunabaráttu bænda og leggur áherslu á að hugað verði að andlegri heilsu starfsstéttarinnar.
Eftir tuttugu ára fjarbúð hafa Sigvaldi og Halla nú sameinast undir eitt þak.
Snjóþungt getur orðið í Jökuldalnum.
Sauðfjárbúskapur á vel við Höllu. Hún segist una því að stússast í verkefnum
sem honum fylgir. Hér er hún í réttum.
Meira úrval á sixtbilasala.is
SÖLUADILAR:
Krókhálsi 9
Sími: 590 2035
Njarðarbraut 9
Sími: 420 9100
Krókháls 7
Sími: 588 0700
Bílabúo Benna notaoir Bílasala Suournesja Bílabankinn
Hyundai Tucson - 2021
Tilboð: 5.790.000 kr.
52.000 km. - Hybrid - Sjálfskiptur
Ásett verð: 5.990.000 kr.
Toyota Landcruiser - 2021
Tilboð: 10.990.000 kr.
33.000 km. - Dísel - Sjálfskiptur
Ásett verð: 11.490.000 kr.
Opel Crossland X - 2019
Tilboð: 2.490.000 kr.
73.000 km. - Bensín - Sjálfskiptur
Ásett verð: 2.990.000 kr.
20
0.0
00
kr
.
afs
lát
tu
r
50
0.0
00
kr
.
afs
lát
tu
r
50
0.0
00
kr
.
afs
lát
tu
r
980313 591787 120930
Mitsubishi Eclipse - 2021
Tilboð: 5.190.000 kr.
22.000 km. - Hybrid - Sjálfskiptur
Ásett verð: 5.490.000 kr.
Jeep Compass - 2022
Tilboð: 6.990.000 kr.
12.000 km. - Hybrid - Sjálfskiptur
Ásett verð: 7.690.000 kr.
Renault Captur E - 2021
Tilboð: 4.090.000 kr.
60.000 km. - Hybrid - Sjálfskiptur
Ásett verð: 4.390.000 kr.
30
0.0
00
kr
.
afs
lát
tu
r
70
0.0
00
kr
.
afs
lát
tu
r
30
0.0
00
kr
.
afs
lát
tu
r
801303 980286 311066
Birt með fyrirvara um mynd- og textabrengl.
FRÁBÆRT ÚRVAL NOTADRA BÍLA!